Đại dịch Covid-19 bùng phát, nhiều nơi phải đóng cửa, phong tỏa, lượng xe hơi chạy trên đường phố giảm mạnh, tạo ra những không gian trống giúp nhen nhóm ý tưởng "thành phố một phút" mà Thụy Điển muốn xây dựng. Khái niệm “thành phố 15 phút” của Paris hay mô hình thành phố gồm những siêu khối tổ hợp của của Barcelona từng được nhiều người biết đến. Tuy nhiên, giờ đây ông Dan Hill, giám đốc thiết kế chiến lược tại Vinnova, cơ quan về đổi mới nhà nước của Thụy Điển, đang thực hiện một dự án có thể cách mạng hóa không gian đường phố hơn nữa. Ông Hill hiện hợp tác với người phụ trách kiến trúc Kieren Long, vốn là Giám đốc của ArkDes - bảo tàng thiết kế và kiến trúc quốc gia của Thụy Điển, để thiết kế các cách khác nhau nhằm sử dụng không gian đường phố hiệu quả.
Sở dĩ, khái niệm “thành phố một phút” ra đời vì nó hoạt động ở cấp độ đường phố, khu vực ngay bên ngoài cửa trước nhà, nơi cư dân gặp gỡ hàng xóm mỗi ngày. Thực tế, thử nghiệm “thành phố một phút” là một phần trong dự án Street Moves của Chính phủ. Mục tiêu là đưa ra các mục đích sử dụng thay thế cho các chỗ đậu xe trên đường phố, đồng thời xem xét việc sử dụng hiệu quả hơn cho các vị trí thường bị bỏ qua này. Tất cả là nhằm giúp người dân cải thiện ngay lập tức môi trường xung quanh nhà của họ. Có thể nói, Thụy Điển đang theo đuổi xu hướng hyper-local (khu vực gần nhà). Trong khi Paris hoạt động với bán kính 15 phút và các khu siêu thị của Barcelona với 9 khu phố của thành phố, thì dự án của Thụy Điển hoạt động ở cấp đường phố duy nhất, nhấn mạnh đến “không gian bên ngoài cửa trước của bạn - và của những người hàng xóm của bạn ở liền kề và đối diện”, ông Hill cho biết. Sáng kiến Street Moves cho phép các cộng đồng địa phương trở thành đồng kiến trúc sư bố trí đường phố của riêng họ. Thông qua hội thảo và tham vấn, cư dân có thể kiểm soát lượng không gian đường phố được sử dụng để đậu xe hoặc cho các mục đích công cộng khác.
Dự án Street Moves phát triển một loạt các mô đun hay bộ đồ nội thất đường phố, được thiết kế để phù hợp với kích thước của một chỗ đậu xe tiêu chuẩn và được xây dựng trên sàn gỗ thông cứng. Các thiết bị này, được lắp vào không gian lề đường tùy theo nhu cầu với chỗ trồng cây có ghế ngồi, giá để xe đạp hoặc xe tay ga, không gian vui chơi cho trẻ em, nơi tập thể dục ngoài trời hoặc trạm sạc xe điện … Các mô đun được thiết kể để dễ dàng kết nối, tức là nó có thể đứng độc lập hoặc được lắp ráp với nhau để xếp dọc cả con phố. Theo ông Hill, chúng được “lấy cảm hứng từ những thứ như Lego hoặc IKEA - hoặc Minecraft - nơi bạn có một hệ thống nhất quán có thể được điều chỉnh, tháo ra, lắp vào…”
Các đặc điểm của "thành phố một phút" không tìm cách giải quyết nhiều vấn đề phức tạp của đô thị theo cách mà sáng kiến "thành phố 15 phút" thực hiện. Chẳng hạn, không có chủ trương nào để cải thiện các yếu tố cơ bản như khả năng tiếp cận phương tiện giao thông công cộng, tiếp cận việc làm hoặc chăm sóc sức khỏe chuyên khoa. Thay vào đó, những không gian ngay bên ngoài ngưỡng cửa là những nơi lý tưởng để các thành phố bắt đầu phát triển những cách thức mới, trực tiếp hơn để tương tác với công chúng. Có thể nói, trọng tậm của ý tưởng thành phố một phút là trao lại không gian xác định cho những người sẽ được hưởng lợi nhiều nhất từ nó. Kể từ khi đại dịch bắt đầu, số lượng người mua sắm gần nhà và sử dụng các dịch vụ địa phương gia tăng, đây trở thành xu hướng mà nhiều người cho biết sẽ tiếp tục ngay cả khi mọi thứ trở nên dễ dàng hơn.
Hiện dự án Street Moves của Thụy Điển vẫn đang trong giai đoạn đầu. Cho đến nay, nó đã tiến hành thiết kế lại thử nghiệm bốn phố ở Stockholm và trong đầu năm 2021 mở rộng thêm tới các địa điểm ở Gothenburg và Malmo. Tuy nhiên, mục tiêu cuối cùng của dự án là vô cùng tham vọng: đó là suy nghĩ lại và thay đổi mọi đường phố trên đất nước trong thập kỷ này, để “mọi đường phố ở Thụy Điển đều phát triển mạnh mẽ, bền vững và sôi động vào năm 2030”, theo tài liệu riêng của Street Moves.
