Cơ cấu bảo đảm tính độc lập và chuyên nghiệp

Ngay từ khi mới được thành lập, cơ cấu, tổ chức của Thanh tra Quốc hội đã được Quốc hội chú trọng nhằm bảo đảm tính độc lập và chuyên nghiệp trong quá trình thực hiện chức năng của cơ quan này. Cơ cấu của Thanh tra Quốc hội gồm có: Thanh tra viên, Phó thanh tra và đội ngũ giúp việc.

Thanh tra viên (Ombudsman/Parliamentary Ombudsman):  

Thanh tra viên chính là chức vụ trọng tâm của cơ quan Thanh tra Quốc hội. Họ là người chịu trách nhiệm thực hiện chức năng, nhiệm vụ của cơ quan thanh tra. Do đó, thủ tục bổ nhiệm thanh tra viên được quy định chặt chẽ cũng như tiêu chí để lựa chọn thanh tra viên đòi hỏi khá cao cả về trình độ chuyên môn lẫn phẩm chất đạo đức và uy tín của người này trước công chúng. Cụ thể: Việc hình thành chức danh Thanh tra Quốc hội (Thanh tra viên) được tiến hành thông qua thủ tục chặt chẽ, cùng với đó là những tiêu chuẩn khắt khe cả về năng lực chuyên môn lẫn phẩm chất đạo đức nhằm chọn ra được người thực sự xứng đáng và được Quốc hội tin tưởng giao phó trọng trách quan trọng là giám sát nền hành chính công.

Thời kỳ đầu, pháp luật Thụy Điển quy định: Thanh tra Quốc hội Thụy Điển do Ủy ban đặc biệt gồm 48 thành viên của Quốc hội bầu, có nhiệm kỳ 4 năm. Còn theo Đạo luật Nghị viện hiện hành, thủ tục bầu Thanh tra Quốc hội được tiến hành tương tự như bầu đại biểu Quốc hội theo nguyên tắc bỏ phiếu kín. Công việc chuẩn bị sẽ giao cho Ủy ban Hiến pháp của Quốc hội thực hiện. Quốc hội có thể bãi nhiệm Thanh tra viên theo đề xuất của Ủy ban Hiến pháp nếu thấy không còn tin tưởng và việc bầu Thanh tra viên mới phải được tiến hành ngay để bảo đảm thực hiện nhiệm vụ của Thanh tra Quốc hội. Nhiệm kỳ của Thanh tra Quốc hội được bầu thay thế cũng là 4 năm.

Tiêu chuẩn của Thanh tra Quốc hội được đặt ra dựa trên hai phương diện là năng lực chuyên môn và phẩm chất đạo đức: Theo đó, pháp luật Thụy Điển quy định, Thanh tra viên phải là người am hiểu pháp luật và nổi bật về tính chính trực. Trên thực tế, để đáp ứng được tiêu chuẩn trên, người được bầu làm Thanh tra Quốc hội thường được chọn từ các thẩm phán. Thời gian đầu, Thụy Điển chỉ bầu 1 Thanh tra viên, sau này, tăng lên 4 Thanh tra viên, trong đó có 1 Thanh tra viên làm Trưởng Văn phòng Thanh tra Quốc hội (Chief Parliamentary Ombudsman). Trưởng Văn phòng Thanh tra có quyền phân bổ công việc theo khu vực cho các Thanh tra viên còn lại, tuy nhiên, điều này không có nghĩa là Thanh tra viên khác phụ thuộc vào Trưởng Thanh tra, khi thực hiện nhiệm vụ, họ hoàn toàn độc lập với nhau.

Các thanh tra Quốc hội Phần Lan
Các thanh tra Quốc hội Phần Lan    

Phó Thanh tra (Deputy Ombudsman)

Thông thường, Phó Thanh tra được hiểu là người giúp việc cho Thanh tra viên và có thể đảm nhận vai trò của Thanh tra viên khi Thanh tra viên bị bãi nhiệm hoặc vì lý do sức khỏe không đảm nhận được công việc. Tuy nhiên, Phó Thanh tra Quốc hội của Thụy Điển được quy định khá đặc thù: Nếu như hầu hết các quốc gia quy định Phó thanh tra là thành viên cứng trong cơ cấu Văn phòng Thanh tra Quốc hội và được xác định rõ số lượng thì ở Thụy Điển, chức danh này có thể có hoặc không (do Quốc hội quyết định, số lượng cũng không định sẵn, có thể 1 hoặc nhiều hơn); nhiệm kỳ cũng không quy định cố định (thường sẽ có nhiệm kỳ 2 năm nhưng cũng có thể nhiệm kỳ dài hơn theo quyết định của Quốc hội).

Tiêu chuẩn Phó thanh tra cũng có điểm đáng chú ý là một Phó thanh tra trước đó đã giữ chức vụ như là một Thanh tra Quốc hội. Thông thường, Phó thanh tra được bầu để thực hiện nhiệm vụ của Thanh tra viên khi người này vì lý do sức khỏe hay vì một lý do đặc biệt nào khác không thể thực hiện được nhiệm vụ hoặc là có phát sinh nhu cầu mới cần tới dịch vụ Thanh tra Quốc hội. Như vậy, quan niệm về vai trò của “Phó Thanh tra” của Thụy Điển có phần như là sự bổ trợ cho Thanh tra Quốc hội trong trường hợp cần thiết hơn là đóng vai trò là người giúp việc thường xuyên cho Thanh tra như cách hiểu thông thường.

Tổ chức Thanh tra Quốc hội Phần Lan khá tương đồng với Thanh tra Quốc hội của Thụy Điển. Thanh tra và các Phó thanh tra đều phải do Quốc hội bầu với nhiệm kỳ 4 năm và có thể được tái bổ nhiệm khi kết thúc nhiệm kỳ. Trong trường hợp có căn cứ rõ ràng cho rằng các Thanh tra đã thực hiện những hành vi vi phạm pháp luật, vượt quá thẩm quyền giám sát, lợi dụng chức vụ quyền hạn để trục lợi, Quốc hội có quyền điều tra, khởi tố và bãi miễn Thanh tra Quốc hội trước thời hạn trong nhiệm kỳ đương nhiệm. Tuy nhiên, số lượng Thanh tra Quốc hội của Phần Lan không giống Thụy Điển chỉ gồm 1 Thanh tra và quy định cứng số lượng phó Thanh tra là 2 người.                                                           

Đội ngũ giúp việc

Mặc dù pháp luật không quy định cụ thể nhưng về cơ bản, Thanh tra Quốc hội luôn được sự trợ giúp của đội ngũ giúp việc đông đảo. Ở Thụy Điển, mỗi Thanh tra Quốc hội có khoảng 50 nhân viên giúp việc, trong đó có từ 30 đến 35 người là các luật gia hoặc cán bộ tư pháp và 15 người làm công tác hành chính. Thanh tra Quốc hội Phần Lan cũng có đội ngũ giúp việc khá đông đảo. Thanh tra và hai Phó Thanh tra đều có quyền chỉ định đội ngũ thư ký cho mình là những người có kiến thức pháp luật, bao gồm: 4 cố vấn pháp luật, 18 nhân viên pháp lý, 2 điều tra viên, nhân viên thông tin và nhân viên văn phòng. Có thể thấy, hiệu quả của Thanh tra Quốc hội được bảo đảm phần nào nhờ đội ngũ giúp việc số lượng lớn, có trình độ chuyên môn cao, hỗ trợ cho Thanh tra thực hiện rất nhiều công việc đòi hỏi sự chuyên nghiệp trong quá trình thực hiện chức năng của mình.

Về tổ chức, Thanh tra Quốc hội có văn phòng riêng, Thanh tra Quốc hội sẽ chủ động quy định nguyên tắc hoạt động cho Văn phòng Thanh tra. Bên cạnh đó, ngân sách phục vụ cho Thanh tra Quốc hội cũng được lấy trực tiếp từ ngân sách nhà nước mà không phải thông qua cơ quan nào nhằm bảo đảm tính độc lập cho Thanh tra.

Nghị viện thế giới

Getty images
Nghị viện thế giới

Siêu công trình khắc chế "thủy thần"

Nhằm giúp Thủ đô Tokyo không bị ngập lụt mỗi khi mùa mưa đến, Chính phủ Nhật Bản đã xây dựng một trong những hệ thống đường hầm ngầm chống ngập lớn nhất thế giới có tên Kênh xả ngầm bên ngoài khu vực đô thị (G-cans), được thiết kế để ngăn chặn ngập lụt ở khu vực đô thị Tokyo, nơi rất dễ bị ảnh hưởng bởi bão, mưa lớn và mực nước sông dâng cao.

Drone cứu hộ
Nghị viện thế giới

Tăng cường ứng dụng công nghệ trong hoạt động cứu trợ

Khắc phục hậu quả thiên tai là một trong bốn khâu quan trọng trong chu trình quản lý thiên tai của Nhật Bản (giảm nhẹ, chuẩn bị, ứng phó, khắc phục hậu quả). Chính quyền Nhật Bản đã xây dựng nhiều chính sách sáng tạo nhằm bảo đảm hoạt động ứng phó, cứu trợ và phục hồi hiệu quả cho những nạn nhân và khu vực bị ảnh hưởng.

Australia: Hành vi chia sẻ dữ liệu cá nhân trực tuyến ác ý sẽ bị phạt tù tới 7 năm
Quốc tế

Australia: Hành vi chia sẻ dữ liệu cá nhân trực tuyến ác ý sẽ bị phạt tù tới 7 năm

Để tăng cường bảo vệ thông tin cá nhân của công dân và bảo đảm quyền riêng tư trong thời đại kỹ thuật số, Chính phủ Australia đã trình dự thảo Luật sửa đổi về quyền riêng tư và các quy định khác năm 2024 lên Quốc hội. Do Bộ trưởng Tư pháp Mark Dreyfus thúc đẩy, dự luật này nhằm củng cố pháp luật về quyền riêng tư, đặc biệt tập trung vào việc hình sự hóa hành vi chia sẻ dữ liệu cá nhân một cách ác ý (doxxing).

Có nên tăng tỷ lệ đóng góp của doanh nghiệp?
Nghị viện thế giới

Có nên tăng tỷ lệ đóng góp của doanh nghiệp?

Tỷ lệ đóng góp vào quỹ hưu trí theo luật định của người sử dụng lao động tại Trung Quốc vẫn tương đối cao. Biện pháp hạ tỷ lệ đóng góp có thể là giải pháp để giảm bớt gánh nặng cho doanh nghiệp nhưng lại làm gia tăng gánh nặng đối với quỹ hưu trí.

Bao phủ toàn dân bằng hệ thống ba trụ cột
Nghị viện thế giới

Bao phủ toàn dân bằng hệ thống ba trụ cột

Trong hơn ba thập kỷ, Trung Quốc đã nỗ lực chuyển đổi từ mô hình kinh tế kế hoạch cũ, nơi lương hưu được trả và bảo đảm hoàn toàn thông qua các doanh nghiệp nhà nước, sang mô hình phù hợp với thị trường. Hiện tại, Trung Quốc thúc đẩy mô hình hưu trí ba trụ cột, bao gồm hệ thống lương hưu cơ bản do nhà nước lãnh đạo; chương trình lương hưu tự nguyện của người lao động từ người sử dụng lao động; chương trình lương hưu tự nguyện của cá nhân.

Trung Quốc với mối đe dọa nhân khẩu học
Nghị viện thế giới

Trung Quốc với mối đe dọa nhân khẩu học

Lực lượng lao động suy giảm và dân số già hóa nhanh chóng của Trung Quốc đã làm gia tăng mối lo ngại về tính bền vững trong tương lai của quỹ hưu trí, một báo cáo dự đoán rằng tổng chi tiêu của quỹ sẽ bắt đầu vượt quá mức đóng góp vào năm 2028 và dự trữ sẽ giảm theo cấp số nhân sau đó, dẫn đến quỹ sẽ cạn kiệt hoàn toàn vào năm 2035.

image_sapo
Quốc tế

Bài 2: Bảo đảm tiếng nói của khu vực được lắng nghe

Hội đồng Liên bang (Thượng viện) là một trong hai viện của Quốc hội Liên bang Nga, đóng vai trò quan trọng trong quy trình lập pháp và giám sát các vấn đề của quốc gia, qua đó cho thấy tiếng nói của khu vực trong các quyết định quan trọng của đất nước.

image_sapo
Quốc tế

Bài 1: “Xương sống lập pháp” của quốc gia

Quốc hội Liên bang Nga, được nêu trong Điều 94 của Hiến pháp Nga (2020), hoạt động như cơ quan lập pháp và đại diện của Liên bang Nga. Đây là Quốc hội lưỡng viện bao gồm: Hội đồng Liên bang và Duma Quốc gia. Hai viện có vai trò khác biệt, nhưng cùng nhau tạo thành "xương sống lập pháp" của đất nước.

10 điều đặc biệt về vị trí Chủ tịch Quốc hội
Nghị viện thế giới

10 điều đặc biệt về vị trí Chủ tịch Quốc hội

Chức vụ Chủ tịch Quốc hội là một chức vụ có từ thời kỳ đầu thiết lập Nghị viện vương quốc Anh. Đây là một đặc điểm thiết yếu của hệ thống nghị viện và là một trong những chức vụ “lâu đời nhất” của hệ thống Westminster. Theo thời gian, vị trí Chủ tịch Quốc hội ngày càng chứng tỏ vai trò với tư cách là những “nhạc trưởng” quan trọng trong phiên họp của Quốc hội nói riêng và trong hoạt động của Quốc hội nói chung.

Bài 3: Hai đạo luật mới tạo điều kiện cho người dân sở hữu nhà
Nghị viện thế giới

Bài 3: Hai đạo luật mới tạo điều kiện cho người dân sở hữu nhà

Một trong những mục tiêu mà Chính phủ Bảo thủ trước kia của Anh và tân Chính phủ Công đảng (vừa lên nắm quyền vào tháng 7.2024) hướng tới là tháo gỡ những rào cản để tạo thuận lợi cho người dân sở hữu nhà ở. Điều này được thực hiện thông qua hai văn bản pháp lý: Đạo luật Cải cách chế độ sở hữu nhà thuê và sở hữu vĩnh viễn năm 2024 (đã trở thành luật) và Dự luật Cải cách chế độ sở hữu nhà thuê và sở hữu chung, đang chuẩn bị được đưa ra xem xét tại Nghị viện.

Bài 2: Dự luật Quy hoạch và Cơ sở hạ tầng: Kỳ vọng tháo gỡ các nút thắt
Nghị viện thế giới

Bài 2: Dự luật Quy hoạch và Cơ sở hạ tầng: Kỳ vọng tháo gỡ các nút thắt

Trong buổi lễ khai mạc Nghị viện khóa mới ngày 17.7 vừa qua, Vua Charles của Vương quốc Anh đã đọc diễn văn khai mạc và công bố một gói gồm 39 dự luật mà Chính phủ mới của Công đảng sẽ thúc đẩy Nghị viện thông qua nhằm hồi sinh nền kinh tế. Trong số 39 dự luật được công bố, dự luật Quy hoạch và Cơ sở hạ tầng đã thu hút sự quan tâm của dư luận, bởi đây được xem là nỗ lực của Công đảng trong thực hiện cam kết tranh cử là giải quyết tình trạng thiếu nhà ở trầm trọng.

Cân bằng giữa lợi ích kinh tế và bảo vệ cộng đồng bản địa
Quốc tế

Cân bằng giữa lợi ích kinh tế và bảo vệ cộng đồng bản địa

Tây Ban Nha từ lâu là một trong những điểm đến hàng đầu của khách du lịch, thu hút hàng triệu khách mỗi năm. Tuy nhiên, lượng du lịch tăng đột biến gần đây đã thúc đẩy nước này đưa ra nhiều quy định mới nhằm cân bằng giữa lợi ích kinh tế từ ngành du lịch với việc bảo vệ cộng đồng địa phương.

Ảrập Xêút: Tầm nhìn chiến lược dài hạn
Quốc tế

Ảrập Xêút: Tầm nhìn chiến lược dài hạn

Ảrập Xêút đang trải qua cuộc chuyển đổi đáng kể trong ngành du lịch với nhiều quy định pháp lý mới, các khoản đầu tư chiến lược và dự án đầy tham vọng. Kế hoạch Tầm nhìn 2030 của vương quốc định hướng cho những thay đổi này, hướng tới mục tiêu đa dạng hóa nền kinh tế và biến du lịch thành yếu tố đóng góp chính cho tăng trưởng quốc gia.

Luật Du lịch mới của Hy Lạp: Chìa khóa cho tăng trưởng
Quốc tế

Luật Du lịch mới của Hy Lạp: Chìa khóa cho tăng trưởng

Tháng trước, các nghị sĩ Hy Lạp đã thông qua luật về du lịch mới được thiết kế để nâng cao cơ sở hạ tầng du lịch, giáo dục và tính bền vững của đất nước. Theo giới quan sát, động thái lập pháp này đánh dấu bước tiến quan trọng cho ngành công nghiệp nói trên của xứ sở các vị thần.

Không ngừng đổi mới để đáp ứng mong mỏi của cử tri
Nghị viện thế giới

Không ngừng đổi mới để đáp ứng mong mỏi của cử tri

Nền dân chủ và Nghị viện của Nam Phi đã phát triển và trưởng thành rõ rệt kể từ cuộc bầu cử tự do đầu tiên vào năm 1994. Tính đến nay, đã có 7 cuộc bầu cử quốc gia, cuộc bầu cử gần đây nhất vào tháng 5.2024. Trong giai đoạn này, Quốc hội không ngừng đổi mới, cải tổ thủ tục để tăng cường quyền hạn, trách nhiệm, củng cố chức năng giám sát và tăng cường trách nhiệm giải trình của Chính phủ.

“Mài sắc” công cụ giám sát
Nghị viện thế giới

“Mài sắc” công cụ giám sát

Vào năm 1999, sau khi Quốc hội dân chủ khóa thứ hai được bầu, cơ quan này đã tiến hành nghiên cứu về nhiệm vụ, thủ tục, thông lệ giám sát và trách nhiệm giải trình. Quá trình nghiên cứu đã đưa đến báo cáo về “Mô hình giám sát và trách nhiệm giải trình”, trong đó khẳng định vai trò giám sát của Quốc hội trong việc tăng cường tính dân chủ; đồng thời đưa ra những quy định và cơ chế mới để “mài sắc” công cụ giám sát.

Một Quốc hội minh bạch và dễ tiếp cận
Nghị viện thế giới

Một Quốc hội minh bạch và dễ tiếp cận

Quốc hội Nam Phi đã chứng kiến quá trình chuyển đổi sang một cơ quan lập pháp dân chủ công khai, minh bạch, hoạt động hiệu quả. Cùng với đó là sự phát triển của hệ thống pháp luật và các quy định nhằm thúc đẩy trách nhiệm giải trình của cơ quan công quyền.

Thích ứng với tương lai
Quốc tế

Thích ứng với tương lai

Hệ thống giáo dục của Nhật Bản được đánh giá là một trong những hệ thống nghiêm ngặt và hiệu quả nhất trên thế giới. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, đất nước mặt trời mọc ngày càng nhận thấy cần phải tiến hành cải cách để đáp ứng nhu cầu thay đổi của thế kỷ XXI.