Ra đời từ năm 1265, Nghị viện Anh được coi là cơ quan lập pháp có truyền thống lâu đời nhất trên thế giới. Và một trong những đặc quyền mà các nghị sĩ nước này có được trong quá trình làm nhiệm vụ dân cử là quyền tự do ngôn luận, nhằm bảo vệ họ có thể nói lên tiếng nói của người dân mà không sợ bất kỳ trừng phạt pháp lý nào.
Nghị viện Anh gồm Nhà vua và hai viện: Viện Bình dân (Hạ viện) và Viện Quý tộc (Thượng viện). Hạ viện đóng vai trò đặc biệt quan trọng đối với hoạt động của Nghị viện Anh. Bởi vậy, thuật ngữ “Nghị viện” đôi khi được dùng chỉ để biểu thị cho Viện này. Các nghị sĩ Hạ viện do cử tri trực tiếp bầu ra bằng hình thức bầu cử phổ thông đầu phiếu với nhiệm kỳ 5 năm. Trong khi đó, Thượng viện Anh là Thượng viện duy nhất trên thế giới có số lượng đông đảo thành viên và có cách thức thành lập không giống bất cứ Thượng viện của quốc gia nào. Số lượng thành viên của Thượng viện không cố định mà thay đổi theo thời gian.
Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, các nghị sĩ Anh được hưởng nhiều đặc quyền, trong đó tự do ngôn luận là một trong những quyền quan trọng nhất. Thật vậy, các thành viên của Nghị viện Anh không thể bị kiện (ví dụ: Về tội phỉ báng), bị thẩm vấn ở tòa án hoặc bất kỳ thiết chế nào khác bên ngoài Nghị viện cũng như bị truy tố vì bất cứ điều gì họ phát biểu tại Hạ viện, Thượng viện hoặc các ủy ban của Nghị viện. Nghĩa là các thành viên của Nghị viện không thể bị bắt về các vấn đề dân sự vì các tuyên bố được đưa ra hoặc các hành vi được thực hiện với tư cách là một nghị sĩ trong khuôn viên của Cung điện Westminster (Tòa nhà Nghị viện), với điều kiện các tuyên bố hoặc hành vi đó xảy ra như một phần của thủ tục tại Nghị viện.
Hạ viện Anh trong một phiên họp
Nguồn: ITN
Thuận lợi đó cho phép các nghị sĩ thay mặt các cử tri lên tiếng, bày tỏ ý kiến hoặc lên án tham nhũng, những hành vi sai trái hoặc thậm chí hoạt động tội phạm mà không sợ bị trừng phạt pháp lý. Sự bảo vệ này mở rộng đối với các thủ tục bằng văn bản: Ví dụ, các câu hỏi bằng văn bản và bằng miệng, kiến nghị, các sửa đổi được liệt kê trong các luật và kiến nghị…
Bất kỳ ai đưa ra bằng chứng cho bất kỳ ủy ban của Hạ viện cũng có quyền bảo vệ này. Có thể nói, đây là biện pháp bảo vệ an toàn cho nhân chứng và cũng bảo đảm rằng các ủy ban được lựa chọn không bị cản trở trong quá trình điều tra của họ bởi các mối đe dọa về hành động pháp lý hoặc bất kỳ hình thức đe dọa nào khác đối với nhân chứng.
Một biện pháp bảo vệ tương tự áp dụng cho bất kỳ tài liệu nào được xuất bản theo yêu cầu của Hạ viện, hoặc theo thẩm quyền của nó. Điều này bao gồm các báo cáo chọn lọc của ủy ban và bằng chứng bằng văn bản, một số báo cáo nhất định được thực hiện theo thẩm quyền luật định...
Việc bảo vệ mở rộng đến Hansard (biên bản chính thức về các buổi họp và tranh luận tại Nghị viện Anh), nhưng nếu nghị sĩ lưu hành một đoạn trích từ Hansard (ví dụ: Một bài phát biểu), thì việc bảo vệ có thể bị hạn chế hơn. Bởi vấn đề bảo vệ các tài liệu đã xuất bản được nằm trong phạm vi điều chỉnh của Luật Tài liệu Nghị viện năm 1840. Ngoài ra, đặc quyền tự do ngôn luận không nhất thiết phải áp dụng cho việc lặp lại bên ngoài Nghị viện những điều đã phát biểu trong hoạt động Nghị viện.
Tuy nhiên, hiện nay, nhiều người cho rằng đặc quyền của Nghị viện này đang gây tranh cãi vì khả năng bị lạm dụng. Chẳng hạn, một thành viên có thể sử dụng nó để đưa ra các cáo buộc gây tổn hại mà thông thường sẽ không được khuyến khích bởi Luật Chống phỉ báng của Anh, cho dù những cáo buộc đó có cơ sở vững chắc hay không. Thậm chí nghiêm trọng hơn, một nghị sĩ có thể phá hoại an ninh quốc gia và/hoặc sự an toàn của quân đội hoặc hoạt động bí mật khác, hay phá hoại quan hệ với nước ngoài bằng cách tiết lộ thông tin quân sự hoặc ngoại giao nhạy cảm…
Định mức về giới là một trong những thách thức lớn nhất trong khu vực ASEAN để gia tăng cơ hội cho các ứng cử viên nữ được bầu và giữ chức vụ trong chính trường và nghị trường. Một phân tích của Ngân hàng Phát triển châu Á từng chỉ ra rằng, ASEAN tuy đạt được một số tiến bộ về bình đẳng giới trong hai thập kỷ qua, nhưng sự thay đổi vẫn còn chậm.
Đối với các nước ASEAN, việc thúc đẩy sự tham gia của phụ nữ trên nghị trường là một trong những vấn đề được quan tâm không nhỏ. Bởi tiếng nói của phụ nữ tại Nghị viện sẽ góp phần quan trọng trong việc thông qua chính sách, luật nhằm thu hẹp khoảng cách bất bình đẳng giới, cũng như thúc đẩy sự phát triển nhiều mặt của xã hội.
Với quan niệm nghị sĩ cũng là một nghề trong xã hội, ở Australia, đại biểu dân cử đều được đào tạo và tập huấn một cách bắt buộc với định hướng rõ ràng là đào tạo kỹ năng để hoạt động hiệu quả và thành công trong vai trò chính khách.
Trước các kỳ bầu cử, Nghị viện Campuchia không tổ chức cuộc bồi dưỡng tập huấn nào cho các đại biểu. Nhưng ngay sau cuộc bầu cử và trong cả nhiệm kỳ nghị viện, các nghị sĩ đã được tham gia một vài cuộc tập huấn, bồi dưỡng.
Xuất phát từ quan niệm “lãnh đạo là chìa khóa thành công”, trong đó, nghị sĩ được xem là người nắm giữ vai trò lãnh đạo nên từ nhiều năm nay đảng cầm quyền Singapore rất quan tâm đến việc thu hút nhân tài đưa vào bộ máy lãnh đạo, đồng thời giữ chân người tài bằng việc tạo cơ hội qua đào tạo. Đào tạo để phát triển năng lực cá nhân, hướng đến các cơ hội thăng tiến trở thành chính sách chung của Singapore.
Quyền tự do ngôn luận là một trong nhiều quyền cơ bản được Hiến pháp Ấn Độ bảo đảm. Nó đặc biệt quan trọng đối với các nghị sĩ vì nó giúp họ tự tin trong các phát ngôn của mình khi làm nhiệm vụ tại Nghị viện.
Ở Canada, cho đến nay, quyền quan trọng nhất dành cho các thành viên của Hạ viện là thực hiện quyền tự do ngôn luận trong các thủ tục của Nghị viện.
Là những người đại diện cho các cử tri của Liên minh châu Âu (EU), các nghị sĩ châu Âu chịu trách nhiệm lớn và đóng nhiều vai trò quan trọng trong quá trình cống hiến.
Bộ Quy tắc ứng xử có hiệu lực từ ngày 1.1.2012 đưa ra các nguyên tắc ứng xử đối với MEP, theo đó, các MEP chỉ hành động vì lợi ích cộng đồng và tiến hành công việc của mình với tinh thần vô tư, liêm chính, cởi mở, siêng năng, trung thực, có trách nhiệm giải trình và tôn trọng uy tín của Nghị viện châu Âu.
Nghị viện châu Âu (EP) với 705 nghị sĩ (750 là con số trước sự kiện Brexit) được bầu cử trực tiếp của Liên minh châu Âu (EU). EP được mô tả là một trong những cơ quan lập pháp quyền lực nhất thế giới. Chính vì thế, các nghị sĩ châu Âu (MEP) được nhận mức lương và hưởng phụ cấp xứng đáng để có thể yên tâm làm nhiệm vụ.
Liên minh Nghị viện Thế giới (IPU) là tổ chức liên nghị viện lâu đời nhất thế giới với hơn 130 năm lịch sử hoạt động. Mỗi kỳ Đại hội đồng tổ chức thu hút hơn 170 nghị viện quốc gia tham dự với hơn 1.600 nghị sĩ từ khắp nơi trên thế giới. Đây là diễn đàn giúp các nghị sĩ bàn thảo về nhiều vấn đề thuộc mối quan tâm chung của quốc tế cũng như những vấn đề nóng bỏng mang tính cấp bách liên quan đến an ninh, hòa bình thế giới.
Qua 35 năm hình thành và phát triển, Diễn đàn Nữ nghị sĩ đã chứng kiến sự tham gia ngày càng đông của nữ nghị sĩ tại Đại hội đồng, từ khoảng 10% nữ nghị sĩ những năm đầu tiên, lên đến hơn 30% nữ nghị sĩ trong các kỳ họp gần đây, các vấn đề giới đã được đưa vào chương trình nghị sự nhiều hơn, thường xuyên hơn và thu hút sự quan tâm lớn hơn của tất cả các đại biểu.
Bắt nguồn từ sáng kiến của các nữ nghị sĩ năm 1978 về việc hình thành nhóm phụ nữ không chính thức, từ năm 1986, Hội nghị Nữ nghị sĩ (sau này là Diễn đàn Nữ nghị sĩ) đã trở thành một hoạt động chính thức, định kỳ tại trước phiên khai mạc mỗi kỳ Đại hội đồng, thể hiện sự gắn kết giữa các nghị viện và nữ nghị sĩ các quốc gia thành viên của Liên minh Nghị viện Thế giới (IPU), là diễn đàn trao đổi thông tin, kinh nghiệm, đối thoại cởi mở về các chủ đề cùng quan tâm và đưa ra quan điểm của mình đối với các vấn đề được xem xét tại Đại hội đồng dưới lăng kính của giới nữ.
Vào năm 2006, Nhóm Nữ nghị sĩ của Campuchia được thành lập. Nhiều thành viên ban đầu chỉ suy nghĩ đơn giản rằng, đó là việc tham gia vào một tổ chức của phụ nữ tại Nghị viện. Nhưng sau đó, các nữ nghị sĩ đã nhanh chóng nhận ra rằng, để thúc đẩy sự phát triển đất nước, quan tâm đến vấn đề cân bằng về giới và tạo cho phụ nữ nhiều cơ hội để tham gia vào quá trình phát triển kinh tế và xã hội là một nhiệm vụ quan trọng.
Thời gian gần đây, một quan điểm ngày càng được thừa nhận rộng rãi trên thế giới là cần phải có tỷ lệ đại diện cân bằng hơn của phụ nữ trong nghị viện nhằm phản ánh chính xác hơn tương quan trong xã hội và bảo đảm các quyền lợi đa dạng của phụ nữ được tính đến trong quá trình ra quyết sách. Thế nhưng, tỷ lệ nữ giới trong các cơ quan công quyền và nghị viện trên thế giới hiện thấp hơn nhiều nam giới.
Nét độc đáo trong cơ cấu tổ chức của Quốc hội Macedonia là sự tồn tại và vận hành của một hệ thống các “câu lạc bộ” - một loại hình các nhóm làm việc không chính thức ở cấp độ dưới Nghị viện. Sự ra đời của Câu lạc bộ Nữ nghị sĩ cách đây 5 năm cho thấy vai trò của người phụ nữ ngày càng được khẳng định, thể hiện những tiến bộ trong phong trào đấu tranh đòi các quyền của nữ giới trên hầu hết các lĩnh vực xã hội ở quốc gia Trung - Nam Âu này.
Khó có thể nói số lần xuất hiện của các nữ Chủ tịch Nghị viện trong lịch sử là ít hay nhiều, song thống kê cho thấy, từ sau Thế chiến II, thế giới đã bắt đầu chấp nhận sự lãnh đạo của phái yếu thay vì khăng khăng tư tưởng xem nhẹ khả năng chính trị của họ như trước đây.
Trong vài thập kỷ qua, vấn đề phụ nữ tham chính được ghi nhận có bước chuyển biến rõ rệt. Tuy nhiên, tỷ lệ nữ nghị sĩ vẫn cần được tăng thêm để tương xứng hơn với nam giới trong nghị trường…
