Dư âm lan tỏa
- Vừa qua tại Phiên họp thứ 22, UBTVQH đã thí điểm thực hiện chất vấn và trả lời chất vấn theo hướng “hỏi một phút - trả lời 3 phút”. Ông đánh giá thế nào về thí điểm đổi mới này?
 |
- Trước hết, cần khẳng định, thí điểm đổi mới này nhất quán với mục tiêu xây dựng một QH năng động, hiệu quả, thực sự công khai, minh bạch, gần dân, của dân và do dân. Bởi lẽ, thí điểm đổi mới chất vấn và trả lời chất vấn ngay - hỏi ngắn, đáp nhanh đã đáp ứng đúng, trúng và kịp thời những vấn đề dư luận xã hội quan tâm cũng như những vướng mắc đặt ra trong tổ chức thực hiện các nghị quyết của QH, các quy định của pháp luật. Sự tham gia của số lượng ĐBQH đăng ký và chất vấn, tranh luận trực tiếp cũng vượt trội hơn so với cách thức chất vấn trước đây. Mỗi ĐBQH chỉ có 1 phút để hỏi, còn bộ trưởng có 3 phút để trả lời. Tốc độ chất vấn và trả lời chất vấn nhanh tạo cơ hội cho nhiều ĐBQH được trực tiếp chất vấn cũng như bộ trưởng có thể trả lời nhiều câu hỏi, nhiều nội dung khác nhau. Tăng cường hiệu lực, hiệu quả giám sát của UBTVQH, các ĐBQH và các cơ quan của QH đối với các thành viên của Chính phủ.
Hơn nữa, việc Phiên chất vấn với thí điểm hỏi ngắn - đáp nhanh tiếp tục được phát thanh và truyền hình trực tiếp cũng tạo không gian để cử tri và nhân dân quan tâm có thể theo dõi, giám sát, có ý kiến về thí điểm đổi mới này.
- Với những hiệu quả như vậy, theo ông, việc thí điểm đổi mới cách thức tiến hành chất vấn theo hướng hỏi ngắn - đáp nhanh sẽ truyền tải thông điệp gì đến cử tri?
- Rõ ràng, thời gian là vàng bạc, chỉ một phút cũng đủ để nghe, xem xét, nêu, thảo luận về các vấn đề rất quan trọng. Thí điểm đổi mới chất vấn và trả lời chất vấn ngay là bước tiến trong nỗ lực đổi mới và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của QH, UBTVQH, các ĐBQH và các cơ quan của QH.
Dư âm của phiên Phiên chất vấn với thí điểm đổi mới cách thức tiến hành như vậy đã có tác động và sự lan tỏa rất mạnh mẽ. Theo dõi Phiên chất vấn vừa qua tại UBTVQH, có ý kiến từ HĐND TP Hà Nội cho rằng, nên tổ chức hỏi ngắn - đáp nhanh ngay tại các kỳ họp của HĐND cấp thành phố và cấp quận, huyện, thị xã, nhằm nâng cao hiệu quả giám sát nói chung và hoạt động chất vấn nói riêng.
Ngắn, nhanh, khẩn trương
- Tuy nhiên, cũng có ý kiến lo ngại, việc giới hạn thời gian chặt chẽ và khắt khe như vậy có thể sẽ ảnh hưởng đến nội dung chất vấn và trả lời chất vấn, thưa ông?
- Giới hạn thời gian chất vấn một phút và trả lời chất vấn 3 phút không ảnh hưởng gì đến nội dung chất vấn và trả lời chất vấn. Trên thực tế, dù tận dụng triệt để thời gian chất vấn (ngắn gọn, nhanh, khẩn trương), nhưng vẫn còn rất nhiều ĐBQH chưa được nêu câu hỏi chất vấn. Đơn cử, phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long chỉ có 28 ĐBQH được chất vấn trực tiếp, còn tới 38 ĐBQH đã đăng ký, nhưng chưa có điều kiện thời gian để chất vấn. Tương tự, phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh có đến 46 ĐBQH nhưng chỉ có 30 ĐBQH chất vấn.
Như vậy, để thấy rằng, yêu cầu đặt ra là vẫn cần tạo thêm thời gian, điều kiện để các ĐBQH trực tiếp chất vấn. Chúng ta cũng có cách xử lý, nếu không có thời gian chất vấn, ĐBQH sẽ gửi câu hỏi chất vấn bằng văn bản đến các bộ trưởng. Nhưng chất vấn trực tiếp và trả lời trực tiếp sẽ tạo hiệu ứng lan tỏa hơn, công khai cho cử tri cùng giám sát các thành viên Chính phủ.
 Đại biểu Quốc hội Ma Thị Thúy (Tuyên Quang) chất vấn tại phiên họp |
| Ảnh: Lâm Hiển |
- Những năm qua, cách thức tiến hành phiên chất vấn và trả lời chất vấn của QH không ngừng được đổi mới, từ chất vấn theo nhóm vấn đề, tiếp đó là giơ biển tranh luận… và bây giờ là “hỏi ngắn - đáp nhanh”. Ông đánh giá như thế nào về những cải tiến này?
- Đối với nghị viện các nước phát triển, hình thức chất vấn và trả lời chất vấn hỏi ngắn - đáp nhanh không mới. Việc đổi mới hình thức chất vấn theo hướng tiệm cận ngày càng gần hơn với cách thức chất vấn của Nghị viện các nước trước hết xuất phát từ nhu cầu nội tại và đòi hỏi của thực tế trên cơ sở tiếp thu kinh nghiệm của các nước. Và quả nhiên, thí điểm hỏi ngắn - đáp nhanh đã phát huy tính hiệu quả, góp phần làm cho không khí phiên chất vấn sôi động, phong phú, tăng tính đối thoại, tranh luận và hiệu quả hơn.
Đặc biệt, cần lưu ý, tuy cách thức tiến hành chất vấn và trả lời chất vấn có sự cải tiến, nhưng mục tiêu và nội dung của hoạt động chất vấn không thay đổi. Đây chính là sự giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước đối với các thành viên của Chính phủ. Nội dung phiên chất vấn hướng vào việc thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; chỉ rõ những hạn chế, vướng mắc, khó khăn để tháo gỡ.
Với chất vấn theo nhóm vấn đề, khoảng 5 ĐBQH nêu câu hỏi, sau đó bộ trưởng trả lời. Tiếp đến, chúng ta thực hiện phương thức ĐBQH giơ biển tranh luận nhằm nâng cao tính đối thoại, thực hiện công khai, minh bạch không chỉ đối với hoạt động chất vấn, mà còn với công tác xây dựng, tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách, pháp luật, tác động vào phát triển KT - XH, bảo đảm đời sống người dân… Cử tri khi theo dõi phiên chất vấn không chỉ tiếp cận với sự công khai của hoạt động QH, UBTVQH, mà còn tiếp cận với sự công khai, minh bạch về chính sách - đây là điều mà hoạt động chất vấn cần hướng tới.
Cái hay ở đây là dù cách thức chất vấn và trả lời chất vấn tiếp tục được cải tiến theo hướng hỏi ngắn - đáp nhanh, song tại Phiên họp thứ 22 vừa qua, hoạt động này vẫn được gom theo nhóm vấn đề. Việc chất vấn theo nhóm vấn đề là cần thiết, giúp phiên chất vấn không bị loãng, tản mạn và đi đúng trọng tâm dư luận cử tri và xã hội quan tâm.
- Trong phát biểu kết luận Phiên chất vấn vừa qua, Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân, thí điểm tại Phiên chất vấn sẽ được đánh giá, rút kinh nghiệm, là cơ sở để báo cáo QH cho tiếp tục đổi mới chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ Năm tới. Ý kiến của ông về vấn đề này như thế nào?
- Việc tiếp tục đổi mới chất vấn và trả lời chất vấn là rất cần thiết. Theo tôi, với việc có nên thí điểm hỏi ngắn - đáp nhanh ngay tại Kỳ họp thứ Năm tới hay không có lẽ cần được nghiên cứu kỹ lưỡng, vì quy mô, thẩm quyền của QH có khác so với phiên họp của UBTVQH. Tuy nhiên, đối với phiên giải trình ở Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của QH, hay các kỳ họp chất vấn HĐND các tỉnh, thành phố, hoặc các địa phương khác đều có thể áp dụng ngay thí điểm đổi mới hỏi ngắn - đáp nhanh.
- Xin cảm ơn ông!
