Lửa thử vàng…
- Dư luận xã hội và cử tri đánh giá rất cao đổi mới của phiên chất vấn và trả lời chất vấn vừa qua. Cử tri cho rằng, thông qua phiên chất vấn, tính dân chủ của QH ngày càng được thể hiện mạnh mẽ hơn. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?
- Chất vấn và trả lời chất vấn là một hình thức giám sát của QH đối với các thành viên Chính phủ. Vừa qua, đổi mới chất vấn và trả lời theo hướng hỏi nhanh, đáp gọn đã giúp không khí phiên chất vấn sôi động hơn. Các ĐBQH và Bộ trưởng cũng bắt kịp nhanh với hình thức chất vấn này.
Ưu điểm của phiên chất vấn đã được nhiều ĐBQH đánh giá là tăng số lượng ĐBQH chất vấn, tranh luận. Bộ trưởng cũng thể hiện được bản lĩnh, sự am hiểu của mình đối với ngành, lĩnh vực phụ trách. Có thể thấy “lửa thử vàng, gian nan thử sức”, phiên chất vấn lần này đã chứng minh được năng lực của các bộ trưởng. Các bộ trưởng không bị bỡ ngỡ, hay vấp váp khi thực hiện sự đổi mới này của QH. Đồng thời, khắc phục được tình trạng trả lời chất vấn vòng vo, không đúng trọng tâm, không gây ra sự nhàm chán trên nghị trường QH.
- Còn với các ĐBQH, đổi mới chất vấn và trả lời chất vấn lần này có tác động như thế nào, thưa ông?
- Việc tăng tranh luận của các ĐBQH đã giúp vấn đề được mổ xẻ, đánh giá, phân tích sâu hơn, đề cập đa chiều hơn. Thậm chí các ĐBQH còn gợi mở phương án giải quyết cho chính bộ trưởng. Rõ ràng, với mỗi ĐBQH từ các góc độ khác nhau, suy nghĩ khác nhau đã tạo nên bức tranh tổng thể, giúp bộ trưởng có cái nhìn bao quát hơn và lựa chọn phương án hợp lý hơn.
- Thưa ông, cử tri cũng đánh giá cao sự điều hành linh hoạt của Chủ tọa?
- Tùy vào vấn đề mà Chủ tọa đã có sự điều hành rất nhịp nhàng. Có những vấn đề thực sự bức xúc, Chủ tọa đã ưu tiên tăng tranh luận, làm rõ vấn đề. Vấn đề nào đã rõ, Chủ tọa kết luận và dừng nhịp, tránh láy đi, láy lại, mất thời gian.
 Đại biểu Quốc hội Nguyễn Lân Hiếu (An Giang) chất vấn Bộ trưởng Bộ Giao thông - Vận tải |
| Ảnh: L. Hiển |
Đổi mới từng bước, vững chắc
- Chất vấn và trả lời chất vấn theo hình thức hỏi nhanh, đáp gọn đã thực sự tối ưu chưa, thưa ông?
- Phải khẳng định rằng, đổi mới chất vấn và trả lời chất vấn theo hình thức hỏi nhanh, đáp gọn, ưu điểm là phần nhiều. Với tiêu chí thời gian là vàng bạc, đổi mới chất vấn đã giúp tiết kiệm thời gian, gia tăng áp lực cho chính các thành viên Chính phủ. Áp lực ấy đòi hỏi bộ trưởng phải thực sự giỏi chuyên môn, có kinh nghiệm thực tiễn thì mới trả lời được những câu hỏi hóc búa từ các ĐBQH. Bộ trưởng cũng không mất nhiều thời giờ ghi chép nội dung chất vấn. Cũng không còn tình trạng dễ gây phản cảm cho cử tri và các ĐBQH như trước đây khi bộ trưởng trả lời chất vấn bằng cách cầm giấy đọc.
Tuy nhiên, phương thức này cũng có một số hạn chế như, để đáp ứng nhu cầu nhiều ĐBQH được chất vấn, dẫn đến tình trạng chưa đi đến tận cùng vấn đề. Và vẫn còn trường hợp ĐBQH hỏi một đằng, Bộ trưởng trả lời một nẻo, không đáp ứng nguyện vọng của cử tri và ĐBQH.
Ở một số nước, nếu có vấn đề nóng, có thể tổ chức riêng một phiên chất vấn về vấn đề đó. Đơn cử như vụ việc Ủy ban Thượng viện và Hạ Viện Mỹ đã tổ chức chất vấn Giám đốc điều hành Facebook Mark Zuckerberg về việc lộ, lọt dữ liệu của 87 triệu người dùng. Ở nước ta, mặc dù UBTVQH đã lựa chọn các nhóm vấn đề chất vấn, nhưng trong trường hợp bộ trưởng chưa phản ứng kịp, chưa tiếp nhận kịp thông tin, thì có lẽ câu trả lời của bộ trưởng cũng chưa thể thuyết phục các ĐBQH. Bộ trưởng chưa đưa ra được lộ trình khắc phục hạn chế, vướng mắc, trách nhiệm của bộ thế nào? Đến bao giờ giải quyết được và có giải quyết được không? Đó mới là sự hồi đáp mà các ĐBQH mong muốn nhận được từ bộ trưởng khi đặt câu hỏi chất vấn.
 Đại biểu Quốc hội Bùi Văn Xuyền chất vấn Bộ trưởng Bộ Giao thông - Vận tải |
| Ảnh: Lâm Hiển |
- Hậu chất vấn cũng là vấn đề cử tri quan tâm, thực tế có nhiều vấn đề được chất vấn đi, chất vấn lại nhưng chưa thực sự có chuyển biến đáng kể, thưa ông?
- Việc chưa đưa ra được lộ trình khắc phục khiến tình trạng vấn đề được chuyển tiếp từ năm này sang năm sau, từ giữa khóa đến cuối khóa QH, thậm chí từ nhiệm kỳ QH trước sang nhiệm kỳ sau. Tất nhiên, những công việc quá lớn, cần sự vận động của nhiều ngành, nhiều cấp thì chúng ta không thể đòi hỏi bộ trưởng có thể giải quyết trong một sớm, một chiều. Nhưng nếu vấn đề nằm trong khả năng của bộ, có thể làm ngay, thì bộ trưởng nên sớm có giải pháp giải quyết dứt điểm.
- Đổi mới phiên chất vấn và trả lời chất vấn chính là hiện thực hóa cam kết của QH đó là, đổi mới, sáng tạo, hành động vì lợi ích của nhân dân, thưa ông?
- Đổi mới của QH cần có lộ trình. Như chúng ta thấy, QH có sự đổi mới qua từng Kỳ họp, phiên họp. Trước khi áp dụng phương thức đổi mới chất vấn và trả lời chất vấn hỏi nhanh, đáp gọn, chúng ta đã có sự “tập dượt” phương thức này tại Phiên họp thứ 22 của UBTVQH. Sau khi đánh giá, tổng kết, phương thức này lại có sự thay đổi để phù hợp hơn với phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại nghị trường. Đổi mới của QH đi từng bước vững chắc, có bài bản, không gây sốc và đột ngột với chính những người tham gia. Nếu đổi mới được đón nhận, mang lại hiệu quả cao, chúng ta có thể sửa đổi Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng Nhân dân để pháp điển hóa phương thức đổi mới này.
- Để đánh giá ngắn gọn về thành công của phiên chất vấn và trả lời chất vấn, ông sẽ nhận định như thế nào?
- Phiên chất chất vấn và trả lời chất vấn theo hình thức hỏi nhanh, đáp gọn đã diễn ra nhanh, gọn và hiệu quả.
- Xin cảm ơn ông!
