Trò chuyện đầu tuần

Mạnh dạn chuyển sang hậu kiểm

Việc dự thảo Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) có quy định "trả" báo cáo đánh giá tác động về đúng vị trí của mình, và bổ sung các công cụ khác được kỳ vọng sẽ tạo đột phá trong quản lý ngành này khi được thông qua. Tuy nhiên, theo TS. HOÀNG DƯƠNG TÙNG - Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam, cần tiếp tục hoàn thiện quy định tại dự thảo Luật để có thể mạnh dạn chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, thay vì sự e ngại, chưa tin doanh nghiệp như hiện nay.

Mạnh dạn chuyển sang hậu kiểm ảnh 1

Quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật chỉ là một căn cứ phụ để xem xét cấp giấy phép môi trường. Căn cứ chính phải từ tải lượng chất thải và khả năng chịu tải của môi trường. Bởi, mục tiêu cuối cùng của giấy phép này là bảo vệ chất lượng môi trường đất, nước, không khí… Thực tế cho thấy, nếu chỉ dựa vào xem xét quy chuẩn, kỹ thuật sẽ không thể bảo đảm cho môi trường khu vực lân cận nhà máy, vì khi tải lượng thải quá lớn, vượt khả năng chịu tải của môi trường vẫn gây ảnh hưởng.

Do vậy, việc cấp giấy phép môi trường phải dựa trên tính toán khả năng chịu tải của môi trường tiếp nhận, qua đó xác định còn bao nhiêu lượng chất thải có thể đưa ra ngoài. Sau đó, quy định rõ tại giấy phép về nồng độ, lưu lượng chất thải, đưa ra chế tài về phí chất thải, nước thải để thúc đẩy giảm thêm lượng phát thải ra môi trường. Những chính sách này sẽ khuyến khích các cá nhân, đơn vị đầu tư công nghệ hiện đại, thân thiện với môi trường hơn.

TS. Hoàng Dương Tùng - Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam

Tiếp tục thu hẹp đối tượng đánh giá tác động môi trường

- Sau lần cho ý kiến tại Kỳ họp thứ Chín, dự thảo Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) đã được tiếp thu, chỉnh lý và hoàn thiện một bước. Ông đánh giá như thế nào về việc bổ sung một số công cụ quản lý mới tại bản dự thảo Luật mới lần này, thay vì chỉ dựa vào báo cáo đánh giá tác động như hiện nay?

- Trong dự thảo Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) đã bổ sung một công cụ quản lý mới, đặc biệt là bổ sung quy định về giấy phép môi trường. Việc áp dụng giấy phép môi trường khi đã có đầy đủ hồ sơ thiết kế chi tiết sẽ giúp cơ quan chức năng quản lý hiệu quả hơn, thực tế hơn, tiệm cận dần cách quản lý tiên tiến của thế giới.

Từ năm 1993 đến nay, nước ta chỉ sử dụng báo cáo đánh giá tác động để quản lý các dự án, dù chỉ mang tính dự báo. Sử dụng một công cụ mang tính chất dự báo để quản lý suốt "vòng đời" dự án là không hợp lý, thậm chí còn tiến hành thanh tra, kiểm tra dựa trên báo cáo được lập từ nhiều năm trước. Nhiều quốc gia trên thế giới đã áp dụng cả báo cáo đánh giá tác động và giấy phép môi trường từ những năm 1970 của thế kỷ trước. Việc "trả" báo cáo đánh giá tác động về đúng vị trí của nó và bổ sung các công cụ khác phù hợp với từng giai đoạn của dự án sẽ là bước đột phá trong quản lý môi trường ở nước ta. 

Tuy đối tượng phải lập báo cáo đánh giá tác động quy định tại dự thảo Luật đã giảm so với hiện hành, nhưng vẫn cần tiếp tục rà soát, nghiên cứu để tiếp tục giảm thêm. Việc để quá nhiều đối tượng phải tiến hành báo cáo đánh giá tác động vừa không cần thiết, vừa tăng gánh nặng cho doanh nghiệp. Thực tế, tại Hà Lan chỉ còn 4 ngành tiến hành đánh giá tác động môi trường (điện lực, thép, xi măng và hóa chất).

- Theo quy định tại dự thảo Luật, giấy phép môi trường được hình thành trên cơ sở tích hợp nhiều giấy phép hiện hành (7 giấy phép). Nhưng nhiều ý kiến vẫn chưa yên tâm với việc tích hợp này vì các giấy phép thuộc thẩm quyền của những bộ, ngành khác nhau… thưa ông?

- Việc cấp giấy phép môi trường không lạ so với các quốc gia trên thế giới. Để cấp giấy phép môi trường, các quốc gia đều ban hành những văn bản hướng dẫn cụ thể, rõ ràng về trình tự, thủ tục, giúp mỗi người dân, doanh nghiệp chỉ cần đọc văn bản hướng dẫn đều dễ dàng thực hiện xin giấy phép. Tại Anh đã ban hành một tài liệu dưới dạng nghị định quy định cụ thể các bước xin cấp giấy phép môi trường tùy theo từng loại.

Nói cách khác, để tính tiến bộ của giấy phép này được phát huy cần tính đến việc sớm ban hành nghị định hướng dẫn về trình tự, thủ tục thực hiện. Người dân, doanh nghiệp đọc văn bản hướng dẫn sẽ biết ngay mình cần thực hiện các thủ tục, trình tự nào để xin cấp giấy phép môi trường.

- Cũng có ý kiến lo ngại về nguy cơ xung đột trách nhiệm, “quyền anh, quyền tôi” khi tích hợp 7 giấy phép hiện hành vào một giấy phép môi trường như đề xuất của Chính phủ?

- Các giấy phép được đề nghị tích hợp lại có 5 giấy phép ngành tài nguyên - môi trường đã và đang cấp, gộp thêm 2 giấy phép do ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn cấp. Nếu giữa hai Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã thống nhất về tích hợp các giấy phép này, tôi cho rằng sẽ không có khó khăn. Tất nhiên, với những cơ sở đang vận hành cần có quy định về trình tự, thủ tục riêng và lộ trình thực hiện phù hợp để cấp giấy phép môi trường bổ sung cho các đối tượng này. Kinh nghiệm của các nước thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) cho thấy, quá trình chuyển đổi sang quản lý bằng giấy phép môi trường phải mất trung bình 5 năm.

Không nên để "luật chờ nghị định"

- Qua bước đầu rà soát, tiếp thu, chỉnh lý, quy định tại dự thảo Luật về giấy phép môi trường đã được hoàn thiện một bước so với dự thảo trình tại Kỳ họp thứ Chín. Ông đánh giá như thế nào về những quy định mới này?

- Dự thảo Luật đã được rà soát, hoàn chỉnh hơn về kỹ thuật lập pháp, trong đó có các điều, khoản quy định về giấy phép môi trường. Nhưng cá nhân tôi - người từng làm công tác môi trường, khi đọc một số điều khoản liên quan vẫn thấy chưa rõ ràng, nhất là với những quy định dẫn chiếu quy định khác trong dự thảo Luật hoặc của luật liên quan. Mong rằng các cơ quan chức năngcần tiếp tục phối hợp hoàn chỉnh dự thảo để khi được xem xét, thông qua, người dân sẽ xác định rõ được ngay những đối tượng nào phải cấp giấy phép môi trường hoặc đăng ký môi trường; nội dung giấy phép; nội dung hồ sơ…

Bên cạnh việc hoàn thiện nội dung tại dự thảo Luật, Chính phủ cần chỉ đạo các bộ, ngành tham mưu khẩn trương xây dựng nghị định hướng dẫn thi hành Luật. Thực tế, dù đã có quy định, song nhiều luật hiện hành đang rất thiếu văn bản hướng dẫn, khiến luật phải chờ nghị định để đưa các chính sách mới vào cuộc sống.

- Qua nghiên cứu, ông thấy dự thảo Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) còn nội dung nào cần tiếp thu, chỉnh lý để bảo đảm tính khả thi?

- Bản dự thảo Luật mới nhất hiện có một số quy định không nên quá chi tiết về số lượng, nồng độ phát thải (Điều 115, 116…). Theo tôi, để những nội dung này ở các nghị định của Chính phủ sẽ phù hợp hơn. Đúng là quy định cụ thể số lượng và nồng độ phát thải sẽ cảnh báo ngay với mỗi hoạt động có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. Song thực tế, nguồn thải đó có thể nay mai sẽ phát sinh những chất độc hại khác, hay việc tăng, giảm lượng phát thải sẽ khiến chúng ta phải xem xét sửa đổi quy định của Luật. Và, một số điều khoản về báo cáo đánh giá tác động, giấy phép môi trường cần được tiếp tục chỉnh lý, bổ sung để có công cụ kiểm soát các nguồn ô nhiễm mới.

Đặc biệt, theo tôi, cần mạnh dạn chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, thay vì còn e ngại, chưa tin doanh nghiệp như hiện nay. Dự thảo Luật hiện vẫn quy định phải kiểm định, đánh giá trước với nhiều công đoạn sản xuất cụ thể của doanh nghiệp. Cách làm này sẽ vừa gây tốn kém cho doanh nghiệp, vừa khiến cơ quan quản lý khó làm xuể. Tại sao không cho doanh nghiệp nhanh chóng đưa vào vận hành dây chuyền sản xuất, sau đó mới kiểm tra gắt gao, phạt nặng nếu phát hiện vi phạm? Hay như, trong công đoạn chạy thử nghiệm vẫn yêu cầu quan trắc tổng hợp, kiểm tra các công đoạn dù chưa phát thải ra môi trường, chưa kể còn yêu cầu phải thiết kế hoàn công trước.

 - Xin cảm ơn ông!

Xây dựng luật

toàn cảnh phiên họp
Xây dựng luật

Hỗ trợ tốt nhất cho người dân tại các khu vực khai thác khoáng sản

Thảo luận về dự thảo Luật Địa chất và khoáng sản, các đại biểu Quốc hội thống nhất, cần tạo căn cứ pháp lý để bắt buộc tổ chức, cá nhân khai thác khoáng sản thực hiện trách nhiệm hỗ trợ kinh phí đầu tư nâng cấp, duy tu, xây dựng các công trình hạ tầng kỹ thuật, công trình bảo vệ môi trường trên địa bàn. Quy định này nhằm hỗ trợ tốt nhất cho người dân tại các khu vực khai thác khoáng sản.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp. Ảnh : Lâm Hiển
Quốc hội và Cử tri

Bảo đảm luật này "mở ra" nhưng không "khép lại" ở luật khác

Cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược, một số ý kiến tại Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành với quy định cụ thể tại dự thảo Luật về quy mô dự án đầu tư mới trong phát triển công nghiệp dược được áp dụng ưu đãi, hỗ trợ đầu tư đặc biệt; đồng thời, đề nghị, Chính phủ xử lý vấn đề này tại dự thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) để bảo đảm luật này mở ra nhưng không khép lại ở luật khác.

Toàn cảnh phiên thảo luận tại Tổ 6
Thời sự Quốc hội

Nâng hạn tuổi cao nhất của sĩ quan phục vụ tại ngũ là cần thiết

Chiều 28.10, thảo luận về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sĩ quan Quân đội Nhân dân Việt Nam, các ĐBQH Tổ 6 (gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh Hà Giang, Bình Định, Sóc Trăng, Bạc Liêu) đều thống nhất với tờ trình của Chính phủ và thẩm tra báo cáo về dự án luật. Song, các đại biểu đề nghị xem xét điều chỉnh tuổi nghỉ hưu của sĩ quan nữ cấp bậc quân hàm Đại tá để phù hợp với quy định của Bộ luật Lao động và Luật Bảo hiểm xã hội…

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp
Xây dựng luật

Bảo đảm việc tham gia bảo hiểm trách nhiệm được thực hiện nghiêm túc, công bằng

Dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi) lần này đã bổ sung quy định bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên là loại hình bảo hiểm bắt buộc. Theo các đại biểu Quốc hội, cần rà soát, đánh giá kỹ về tính hiệu quả xã hội khi quy định đây là loại bảo hiểm bắt buộc; đồng thời, quy định rõ trách nhiệm của công chứng viên hoặc tổ chức hành nghề công chứng trong trường hợp số tiền bồi thường từ bảo hiểm không đủ chi trả cho thiệt hại của khách hàng.

quang cảnh phiên họp
Xây dựng luật

Bảo đảm minh bạch, đồng thuận trong quá trình triển khai quy hoạch

Dự thảo Luật quy định thời gian lấy ý kiến cộng đồng dân cư có liên quan về quy hoạch trong vòng 30 ngày, nhưng chưa quy định về việc tiếp thu, phản hồi ý kiến như thế nào, vì vậy có ý kiến đề nghị, ban soạn thảo quy định rõ cơ chế tiếp nhận, xử lý phản hồi lại cho cộng đồng dân cư. Đồng thời, bổ sung quy định về việc tổ chức các cuộc đối thoại công khai giữa các cơ quan chức năng và người dân trong trường hợp có tranh chấp hoặc bất đồng ý kiến về quy hoạch, để bảo đảm minh bạch và đồng thuận, thuận lợi hơn trong quá trình triển khai quy hoạch.

Bổ sung thêm nhóm đối tượng vùng an toàn khu được ngân sách nhà nước đóng bảo hiểm y tế
Thời sự Quốc hội

Bổ sung thêm nhóm đối tượng vùng an toàn khu được ngân sách nhà nước đóng bảo hiểm y tế

Chiều 24.10, thảo luận tại Tổ 9 (Đoàn ĐBQH các tỉnh: Phú Yên, Hòa Bình, Quảng Ninh, Bến Tre) về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo hiểm y tế, một số đại biểu đề nghị, cần bổ sung quy định người dân sinh sống tại các xã an toàn khu cách mạng và các xã trọng điểm về quốc phòng được ngân sách nhà nước đóng bảo hiểm y tế. Cùng với đó, cần đánh giá cụ thể về khả năng đáp ứng và cân đối của quỹ bảo hiểm y tế.

Phó Trưởng Đoàn chuyên trách phụ trách Đoàn ĐBQH tỉnh Hòa Bình Đặng Bích Ngọc
Xây dựng luật

Rõ trách nhiệm để xử lý các rủi ro, rào cản

Đóng góp ý kiến tâm huyết tại Hội nghị khảo sát, lấy ý kiến góp ý đối với dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi) của Đoàn ĐBQH tỉnh Hòa Bình mới đây, liên quan đến các quy định về đấu thầu, có đại biểu cho rằng, việc rõ ràng trong các quy định pháp lý về đấu thầu, đấu giá hay cụ thể trách nhiệm của chủ đầu tư khi tham gia vào các dự án điện vô cùng quan trọng. Vì vậy, cần làm rõ được trách nhiệm để xử lý các rủi ro, những rào cản, đặc biệt là rào cản liên quan đến hành lang pháp lý.

Việc bổ sung quy định trong Luật Điện lực bảo đảm công khai, minh bạch, bình đẳng giữa các đơn vị điện lực
Xây dựng luật

Yêu cầu xuất phát từ thực tiễn

Sau gần 20 năm triển khai thi hành, Luật Điện lực hiện hành cần thiết phải sửa đổi, bổ sung, nhằm đáp ứng mục tiêu triển khai các chính sách của Đảng đối với lĩnh vực năng lượng nói chung, điện lực nói riêng, đáp ứng mục tiêu bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Trọng tâm sửa đổi Luật Điện lực là điều chỉnh giá điện theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước
Xây dựng luật

Bảo đảm những mục tiêu quan trọng

Dự án Luật Điện lực (sửa đổi) được xây dựng với mục đích hoàn thiện quy định pháp luật về điện lực, phù hợp với quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, luật hóa định hướng chủ trương, chính sách về đổi mới cơ chế, chính sách, phát triển thị trường năng lượng đồng bộ, liên thông, hiện đại và hiệu quả; phù hợp với định hướng xã hội chủ nghĩa.

Toàn cảnh phiên họp
Xây dựng luật

Tháo gỡ vướng mắc, nhưng phải đồng bộ với các luật liên quan

Tại Phiên họp thứ 38 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, một số ý kiến tán thành với đề xuất của Chính phủ sửa đổi Luật Ngân sách nhà nước theo hướng cho phép các bộ, ngành và địa phương chủ động bố trí kinh phí từ chi thường xuyên cho các dự án ngoài kế hoạch đầu tư công trung hạn, nhưng phải rà soát để bảo đảm đồng bộ với các luật liên quan.

Trưởng Ban Dân nguyện Dương Thanh Bình, Trưởng Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội phát biểu tại cuộc làm việc
Xây dựng luật

Chủ động phòng ngừa phát sinh khiếu kiện phức tạp

Làm việc với UBND tỉnh Nghệ An về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội lưu ý, tỉnh cần tiếp tục tập trung chỉ đạo giải quyết các vụ việc khiếu kiện phức tạp, triển khai các biện pháp phòng ngừa, tránh để phát sinh thêm vụ việc khiếu kiện phức tạp, kéo dài, thực hiện chuẩn bị kỹ lưỡng đối với mỗi dự án đầu tư, xây dựng.

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long phát biểu tại phiên họp
Xây dựng luật

Thực hiện tốt hơn việc kiểm soát quyền lực trong xây dựng pháp luật

Nguyên nhân của việc chậm ban hành văn bản quy định chi tiết là bởi số lượng nhiều, có những văn bản nội dung khó, đã được bàn thảo nhiều lần nhưng chưa có giải pháp. Trả lời chất vấn tại Phiên họp thứ 36 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, thời gian tới, một trong những giải pháp đặt ra là sửa đổi, bổ sung Quy chế làm việc của Chính phủ theo hướng quy định sát sao hơn và đôn đốc thực hiện tốt hơn quy trình giữa các cơ quan trình và Văn phòng Chính phủ.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu chỉ đạo tại cuộc làm việc của Đoàn giám sát với Chính phủ
Xây dựng luật

Do quy định pháp luật hay quá trình thực hiện?

Tại cuộc làm việc với Chính phủ về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội từ năm 2015 đến hết năm 2030”, các thành viên Đoàn giám sát của Quốc hội đề nghị, cần làm rõ vướng mắc trong quản lý thị trường bất động sản, phát triển nhà ở xã hội hiện nay do quy định pháp luật hay quá trình thực hiện?

Trao quyền chủ động hơn cho công đoàn trong công tác cán bộ
Xây dựng luật

Trao quyền chủ động hơn cho công đoàn trong công tác cán bộ

Tại phiên thảo luận tổ 4, Đợt 1, Kỳ họp thứ Bảy, Quốc hội Khóa XV vừa qua về Dự thảo Luật Công đoàn (sửa đổi), các đại biểu nhất trí tán thành sự cần thiết sửa đổi Luật Công đoàn 2012; đồng thời, nhấn mạnh cần trao quyền chủ động hơn cho tổ chức công đoàn trong công tác cán bộ để thực hiện tốt hơn nhiệm vụ đại diện, bảo vệ cho người lao động tại doanh nghiệp. Bởi hiện nay, cán bộ công đoàn tại công đoàn cơ sở đều hoạt động kiêm nhiệm và do người sử dụng lao động trả lương. 

Bài 3: Vì cuộc sống, dẫn dắt và kiến tạo
Xây dựng luật

Bài 3: Vì cuộc sống, dẫn dắt và kiến tạo

Vì cuộc sống, dẫn dắt và kiến tạo chính sách phát triển của đất nước và hành động quyết liệt trong hoạt động lập pháp mang lại hiệu lực thực sự cho cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân. Đấy là hình ảnh sinh động của Quốc Khóa XV đã đi qua nửa chặng đường, luôn theo sát sự lãnh đạo của Đảng, đồng hành cùng Chính phủ, vì Nhân dân, phản ánh kịp thời ý chí, nguyện vọng của Nhân dân trong mỗi quyết sách; tiếp bước chủ động đổi mới, sáng tạo, đột phá trong hoạt động của Quốc hội; nâng tầm vóc của cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất; rời xa tính hình thức; quyết liệt và tham gia sớm, sâu, thực chất trong xây dựng và quyết định chính sách pháp luật; góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước.

Bài 2: Không “bắc nước sôi chờ gạo người"
Xây dựng luật

Bài 2: Không “bắc nước sôi chờ gạo người"

Không “bắc nước sôi chờ gạo người” là tinh thần chủ động, kiên quyết trong công tác lập pháp mà Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhắc nhở các cơ quan của Quốc hội. Nó cũng chính là bước đổi mới công tác lập pháp kế thừa thành quả qua các nhiệm kỳ, trong đó, đổi mới công tác thẩm tra có vai trò then chốt. Nhưng để có bước chuyển biến về chất cần có tư duy mới, đặt đúng vị thế, nhiệm vụ của cơ quan thẩm tra. Quốc hội Khóa XV đã có bước đột phá như vậy. Đặt cơ quan thẩm tra ở vị trí cao không chỉ là “phản biện” chính sách, hoàn thiện kỹ thuật lập pháp mà còn là cơ quan “kiến tạo” chính sách ngay từ đầu.