Trả lời các câu hỏi này, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho biết, quỹ bình ổn giá là công cụ giảm chấn trong trường hợp giá xăng dầu tăng - giảm mạnh trên thị trường thế giới, qua đó bảo đảm quyền lợi người tiêu dùng. Quỹ này không cho ai mà phục vụ quyền lợi người tiêu dùng. Quỹ có tác dụng điều hoà, giảm sốc khi giá xăng dầu thế giới biến động mạnh.
Đối với câu hỏi có nên bỏ quỹ bình ổn, ông Chi cho biết, khi soạn thảo dự án Luật Giá (sửa đổi), Bộ Tài chính đã đưa ra một số phương án nhằm đánh giá về việc có giữ Quỹ bình ổn giá xăng dầu hay không. Và Bộ Tài chính sẽ tiếp thu các ý kiến của các chuyên gia, dư luận để có đánh giá và trình cấp thẩm quyền lựa chọn phương án phù hợp nhất cho nền kinh tế.
Còn theo Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải, Quỹ bình ổn xăng dầu là khi cần thì trích, khi cần thì chi chứ không mất đi đâu cả. Quan trọng là trích lúc nào, chi vào lúc nào. Khi giá xăng dầu giảm nhiều thì trích một phần đưa vào quỹ, khi tăng thì chi để giảm tác động của tăng giá xăng dầu. Nếu để giá xăng tăng đúng mức độ, không có quỹ bình ổn thì giá các mặt hàng sẽ tăng cao hơn. Quỹ bình ổn là quỹ tài chính không nằm trong ngân sách nhà nước, không hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận, toàn bộ quỹ được sử dụng để bình ổn giá xăng dầu trong nước.
Trái ngược với quan điểm này, nhiều ý kiến cho rằng, dù quỹ bình ổn giá có những đóng góp nhất định đối với việc giảm bớt sự biến động của thị trường xăng dầu nhưng thực tế, vai trò của quỹ ngày càng mờ nhạt, khiến thị trường xăng dầu vận hành kém minh bạch. Hơn nữa, hiệu quả của quỹ chỉ phát huy tác dụng khi giá xăng dầu biến động ở phạm vi hẹp và trong thời gian ngắn. Nếu giá xăng dầu biến động mạnh, tăng giảm trong thời gian dài, quỹ gần như không phát huy hiệu quả. Ý kiến khác cũng cho rằng, nên bỏ quỹ bình ổn giá xăng dầu nhằm hướng đến mục tiêu hoạt động theo cơ chế thị trường - tức giá xăng dầu trong nước diễn biến theo xu hướng chung của giá thế giới. Bên cạnh đó, khi bỏ quỹ bình ổn, tính minh bạch công khai trong điều hành giá sẽ tốt hơn, tạo cơ hội bình đẳng trong hệ thống các doanh nghiệp đầu mối.
Thực tế, Quỹ bình ổn giá xăng dầu chỉ phát huy hiệu quả khi dự báo tốt giá xăng dầu trên thị trường thế giới là mức giá hiện nay đang cao hay thấp hơn so với mức giá trung bình trong dài hạn. Do đó, cần đánh giá lợi ích của việc trích lập và thực hiện quỹ trong thời gian qua với nền kinh tế, người dân và doanh nghiệp, từ đó cân nhắc có nên tiếp tục duy trì hay để giá xăng dầu vận động hoàn toàn theo cơ chế thị trường.
Bởi như chính thừa nhận của Bộ Tài chính khi đề xuất bỏ quỹ bình ổn giá xăng dầu và điều tiết theo giá thị trường trong dự thảo Luật Giá (sửa đổi) thì thị trường xăng dầu trong nước đã có nhiều chuyển biến tích cực. Tâm lý người tiêu dùng đã dần thích ứng với việc điều chỉnh tăng hoặc giảm giá xăng dầu theo biến động của giá xăng dầu thế giới. Trong khi đó, nếu thực tế có phát sinh trường hợp bình ổn giá, việc áp dụng theo biện pháp này không khả thi vì việc lập quỹ phải trên cơ sở đề án trích lập, quản lý sử dụng nên sẽ không đáp ứng được tính kịp thời...
