Hạ tầng giao thông, đặc biệt là công trình đường bộ cao tốc có vai trò quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội. Khơi thông được điểm nghẽn về hạ tầng giao thông sẽ tạo cơ hội cho giao thương phát triển và phân phối hàng hóa. Tiếc rằng, sau 20 năm khởi động, tới nay cả nước mới chỉ có được khoảng 1.000km đường cao tốc. Do đó, cần đẩy nhanh tiến độ xây dựng các dự án giao thông quan trọng nếu muốn kinh tế - xã hội có sự phát triển bứt phá.
Tại Kỳ họp bất thường lần thứ Nhất, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số: 44/2022/QH15 về chủ trương đầu tư dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025. Việc thực hiện Dự án này nhằm hoàn thành đưa vào khai thác đồng bộ tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông; kết nối các trung tâm kinh tế, chính trị, các khu kinh tế, khu công nghiệp trọng yếu, đặc biệt là các vùng kinh tế trọng điểm; từng bước hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ với các công trình hiện đại, tạo sức lan tỏa cao để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng - an ninh. Theo nghị quyết này, đầu tư khoảng 729km đường cao tốc, chia thành 12 dự án thành phần vận hành độc lập theo hình thức đầu tư công. Trình tự, thủ tục, thẩm quyền thẩm định và quyết định đầu tư các dự án thành phần được thực hiện tương tự như đối với dự án nhóm A theo quy định của pháp luật về đầu tư công.
Quốc hội đề nghị Chính phủ triển khai tổ chức thực hiện, quản lý và khai thác, vận hành Dự án theo đúng quy định của pháp luật, bảo đảm tiến độ, chất lượng công trình. Quản lý, sử dụng vốn và các nguồn lực tiết kiệm, hiệu quả, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực...
Trên cơ sở nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số: 18/NQ-CP để triển khai thực hiện với nhiều giải pháp quyết liệt, các mốc tiến độ cụ thể. Tính đến thời điểm hiện tại, có nhiều dự án khối lượng xây lắp hoàn thành khoảng 30%, còn 70% cần hoàn thành trong 9 tháng. Nhìn vào tiến độ thực hiện, nếu công tác đền bù tiến hành chậm hoặc vật tư thiếu thì việc hoàn thành 654km cao tốc vào năm 2024 là điều khó khăn.
Trong khi đó, theo kế hoạch trong năm nay, chúng ta phải hoàn thành 361km cao tốc với 4 dự án phải khánh thành gồm Mai Sơn - QL45, Cam Lộ - La Sơn, Vĩnh Hảo - Phan Thiết và Phan Thiết - Dầu Giây. Đây là nhiệm vụ rất nặng nề. Thời gian hoàn thành dự án đã được ấn định, mốc tiến độ được tính từng ngày. Để về đích đúng hạn, đòi hỏi quyết tâm rất lớn của các bộ, ngành và địa phương có liên quan trong quá trình triển khai các dự án. Muốn vậy, phải tăng cường công tác kiểm tra, giám sát. Theo đó, Bộ Giao thông Vận tải rà soát, đôn đốc triển khai thực hiện nhiệm vụ của từng bộ, ngành, địa phương. Bộ Xây dựng kiểm tra, giám sát chặt chẽ nhằm bảo đảm chất lượng, phòng chống tiêu cực, thất thoát, lãng phí trong quá trình triển khai dự án.
Đường bộ cao tốc Bắc - Nam là công trình có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương. Khi hoàn thành dự án này sẽ làm thay đổi diện mạo đất nước. Do đó, khi thực hiện dự án phải bảo đảm chất lượng, tiến độ và chống thất thoát, tham nhũng, tiêu cực. Nói như Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành: “3 mục tiêu này phải song hành với nhau. Tiến độ mà ỳ ra thì lấy đâu chất lượng công trình tốt. Càng chậm thì càng tiêu cực”.
