Xuất nhập khẩu 2024:

Năm mới, mở lối đi mới

 Nguyễn Duy Nghĩa

Sau nhiều năm xuất khẩu và nhập khẩu đều tăng, tới năm 2023 cả hai chỉ tiêu này có phần giảm sút. Để đổi vận, sang năm 2024, kế hoạch đặt mục tiêu xuất khẩu tăng 6% so với 2023. Theo đó, dự kiến kim ngạch là 375,8 tỷ USD với cấu thành theo các nhóm hàng cùng các khối thị trường.   

Xuất khẩu nỗ lực trước những khó khăn

Năm 2023 được coi là năm cả nước vượt làn "gió ngược". Ngành chủ quản đã xoay chuyển tình thế từ chỗ lúng túng, bị động sang chủ động, sáng tạo tháo gỡ vướng mắc, chuyển từ “phòng ngự” chống đỡ sang “tấn công” đột phá.

Năm 2023 có 4 nhóm hàng xuất khẩu, thì duy chỉ có nhóm nông sản, thủy sản tăng trưởng, nổi bật là gạo và rau quả. Vai trò "trụ đỡ" của nông nghiệp ngày càng được khẳng định. Tuy vậy, phải khiêm nhường rằng, thành công đó có chút may mắn. Cung cầu gạo toàn cầu căng thẳng khác thường, xuất khẩu gạo của ta có thời điểm “một mình một chợ”. Rau quả được mùa, cửa khẩu thông thoáng, xe tải nặng hàng không còn cảnh "rồng rắn" ăn đợi nằm chờ nơi biên ải. Song vẫn chủ yếu xuất khẩu bằng hàng tươi sống. Nguồn lực và cơ sở hạ tầng còn không ít bất cập, đòi hỏi từ phía nhà nhập khẩu vẫn hết sức chặt chẽ.

Xuất khẩu thủy sản đứng đầu nhóm này, sụt 17,8%. Thẻ vàng IUU vẫn lơ lửng. Cà phê, cao su, hạt tiêu, hạt điều… giá cả trồi sụt, nhu cầu thăng hạ, chất lượng chưa thật sự lột xác như mong đợi... Vì thế, không dễ gì năm nay nhóm nông, lâm, thủy sản tăng đột biến. Hơn nữa, nếu muốn nhóm này xuất khẩu tăng như năm 2023 ở mức 18,3%, thì kim ngạch cũng chỉ được 2 tỷ USD, không thể khuynh đảo tổng kim ngạch xuất khẩu.

Do đó, muốn làm ăn nên chuyện có lẽ phải nhằm vào “quả đấm thép” là nhóm công nghiệp chế biến, chế tạo chiếm thị phần 85% tổng kim ngạch xuất khẩu. Năm 2023 chỉ với 5 mặt hàng chủ đạo sụt so với 2022 là: gỗ, dệt may, da giày, điện thoại, máy móc dụng cụ đã chiếm tới 18,5 tỷ USD. Vậy, năm 2024 muốn nhóm này tăng, thì chí ít 5 "tên tuổi" trên phải quay lại mức năm 2022 cùng các mặt hàng khác chí ít phải nguyên vị.

Ảnh minh họa Nguồn: ITN
Nguồn: ITN

Có lẽ lượng đoán được viễn cảnh đó, các nhà hoạch định chính sách dù muốn nhóm chủ công này tăng 6,1% so với năm 2023, nhưng kim ngạch thực ra chỉ nhỉnh 800 triệu USD so với năm 2022. Suy tính đơn giản, song vào cuộc không dễ vì thiếu đơn hàng vẫn là nỗi lo.

Nhóm nhiên liệu khoáng sản trù tính tăng 400 triệu USD, song lại thua năm 2022 cũng 400 triệu USD. Khó khăn về thị trường xuất khẩu vẫn hiện hữu, nên dè đặt khi đặt mục tiêu xuất khẩu, nhất là với khách hàng số 1 là Hoa Kỳ năm 2024 tăng so với năm 2023 nhưng chưa bằng năm 2022. Như vậy, năm 2024 nếu nỗ lực tăng được 6%, thì thực sự chỉ ngang bằng hoặc nhỉnh hơn năm 2022 chút đỉnh (năm 2022 đạt 371,2 tỷ USD).

Mục tiêu xuất nhập khẩu 2024 thể hiện quyết tâm đẩy mạnh đà tăng trưởng

Năm 2024, tuy chưa đặt rõ mục tiêu như xuất khẩu, song vẫn muốn duy trì xuất siêu (dự kiến 15 tỷ USD), từ đây suy ra nhập khẩu phải đạt kim ngạch khoảng 360,8 tỷ USD, ngang năm 2022 (359,6 tỷ USD).    

15 ngày đầu năm 2024 xuất nhập khẩu đạt gần 30 tỷ USD
Hoạt động xuất nhập khẩu những ngày đầu năm có nhiều tín hiệu tích cực. Trong ảnh, hàng hóa xuất nhập khẩu ở khu vực cảng Hải Phòng. Nguồn: haiquanonline.com.vn

Xương sống là nhóm hàng cần nhập khẩu: 320 tỷ USD cao hơn năm 2022: 3,5 tỷ USD. Tạm xác định như vậy không phải do sản xuất không thể “tiêu hóa” được nguyên vật liệu, dụng cụ, phụ tùng mà vẫn lo vì không tự quyết được nguồn hàng nhập khẩu và khách hàng đặt mua bao nhiêu.

Nhóm cần kiểm soát nhập khẩu dù muốn đạt theo định hướng, nhưng vẫn buộc phải tăng vì nền kinh tế có độ mở lớn, sức chống chịu và khả năng cạnh tranh còn có hạn. Hàng nội dù được "ưu tiên", song vẫn bị hàng ngoại lấn sân.

Tựu chung, năm 2022 xuất nhập khẩu lần đầu tiên vượt mốc 700 tỷ USD, sang năm 2023 thấp dưới mốc đó. Vậy là năm 2024 dự định kim ngạch hai chiều là 736,6 tỷ USD, thực ra chỉ là vượt lại mốc 700 tỷ USD.

Theo đà phục hồi của năm 2023, hoạt động xuất nhập khẩu những ngày đầu năm 2024 khởi sắc. Xuất khẩu tháng 1.2024 đạt 33,5 tỷ USD, tăng 42% so với tháng 1.2023 và 6,7% so với tháng 12.2023. Các con số tương tự về nhập khẩu lần lượt là 30,6 tỷ USD, 33,3% và 4,2%.

Cùng với đó là sự khởi sắc của các doanh nghiệp với nhiều đơn hàng mới, tuyển dụng thêm lao động, nhiều công ty mới được thành lập. Dịp Tết, nhiều doanh nghiệp có xe đưa công nhân về quê ăn Tết và hẹn sẽ trở lại xưởng máy sau kỳ nghỉ.

Song, cũng trong những ngày đầu năm nay đã cho thấy không ít khó khăn, thách thức, trong đó có vấn đề cước vận tải biển tăng đột biến, sẽ tác động đến kinh tế toàn cầu vừa phục hồi mong manh. Nhu cầu của các nước nhập khẩu chưa hồi phục hẳn, cùng với nhiều thách thức khác ít nhiều cũng ảnh hưởng đến nước ta.

Qua đó cho thấy, việc đặt mục tiêu xuất nhập khẩu cho năm 2024 là hợp lý, thể hiện quyết tâm ngăn chặn suy giảm, từ đó đẩy mạnh đà tăng trưởng, nói cách khác là "biết lượng sức mình, nhìn xa trông rộng".  

Để hiện thực hóa mục tiêu đặt ra, thiết nghĩa cần sử dụng một hệ các giải pháp tổng thể. Đó là, cần đa dạng hóa thị trường bằng cách đẩy mạnh đàm phán ký kết các Hiệp định thương mại tự do (FTA) với các đối tác khác nhiều tiềm năng. Hỗ trợ các doanh nghiệp tận dụng khai thác các cam kết trong các FTA, nhất là các FTA thế hệ mới. Chú trọng phòng vệ thương mại trước xu hướng các đối tác gia tăng dựng rào cản đối với hàng xuất khẩu của ta, bảo đảm môi trường công bằng trong cạnh tranh trong thương mại quốc tế.

Cùng với đó, cần nâng cao tính chuyên nghiệp và hiệu quả xúc tiến thương mại, chú tâm vào các đối tác lớn, địa bàn trọng điểm, tận dụng tối đa dư địa về xuất khẩu do các FTA mở ra. Đa dạng hóa thị trường nhập khẩu, đặc biệt là thị trường nhập khẩu nguyên vật liệu phục vụ sản xuất. Tranh thủ những tín hiệu tốt từ phía Trung Quốc, nâng cao hiệu quả và điều tiết tốc độ thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu với đối tác này. Nhanh nhậy nắm bắt diễn biến thương trường, kịp thời phản ứng bằng các chính sách.

Quốc hội và Cử tri

Đòi hỏi khách quan, cấp thiết
Chính sách và cuộc sống

Đòi hỏi khách quan, cấp thiết

Doanh nghiệp nhà nước có vị trí, vai trò quan trọng nhưng thực tế “định vị” này chưa tương xứng với tiềm lực, nguồn lực. Và trong bối cảnh nước ta đang bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, việc nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước là đòi hỏi khách quan, cấp thiết.

Tạo điều kiện để các doanh nghiệp có vốn nhà nước hoạt động theo cơ chế thị trường
Ý kiến đại biểu

Tạo điều kiện để các doanh nghiệp có vốn nhà nước hoạt động theo cơ chế thị trường

Thảo luận tại Tổ 17 (gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh Cao Bằng, Gia Lai và An Giang) về dự án Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp, đại biểu đề nghị, cần tiếp tục nghiên cứu một cách thấu đáo để có được một mô hình quản lý doanh nghiệp theo đúng nguyên tắc tạo điều kiện để các doanh nghiệp có vốn nhà nước hoạt động theo cơ chế thị trường, chủ động trong quá trình hoạt động, đưa ra các quyết định sản xuất kinh doanh và chịu trách nhiệm về hiệu quả.

ĐBQH Nguyễn Phương Tuấn (Kiên Giang)
Quốc hội và Cử tri

Có giải pháp tháo gỡ điểm nghẽn cho phát triển công nghiệp công nghệ số

Cơ bản đồng tình với sự cần thiết ban hành Luật Công nghiệp công nghệ số, tuy nhiên, thảo luận tại tổ về dự án Luật này, các đại biểu Quốc hội đề nghị, cần có giải pháp tháo gỡ những điểm nghẽn về nguồn nhân lực, hạ tầng cho phát triển công nghiệp công nghệ số. Đồng thời, hoạt động phát triển trí tuệ nhân tạo cần được quản lý chặt chẽ và tinh thần là "mức độ rủi ro đến đâu sẽ có mức độ quản lý cao đến đó".

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên thảo luận
Quốc hội và Cử tri

Quy định chặt chẽ việc quản lý hóa chất nguy hiểm

Hóa chất đóng vai trò quan trọng, không thể thiếu trong đời sống sinh hoạt hàng ngày cũng như trong phát triển các ngành sản xuất. Với mức độ phổ biến rộng khắp nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe con người và môi trường, các đại biểu Quốc hội đề nghị, cần quy định chặt chẽ việc quản lý hóa chất, nhất là hóa chất nguy hiểm.

Bảo đảm cạnh tranh bình đẳng giữa các doanh nghiệp
Ý kiến đại biểu

Bảo đảm cạnh tranh bình đẳng giữa các doanh nghiệp

Thảo luận tại tổ 16 gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh Hà Tĩnh, Cà Mau, Lâm Đồng và Lai Châu về dự án Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp, các đại biểu cho rằng: Nguyên tắc sắp xếp, cơ cấu lại vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp cần phù hợp với Luật Cạnh tranh... nhằm bảo đảm các doanh nghiệp hoạt động, cạnh tranh bình đẳng với nhau.

Tăng cường tính tự chủ, hiệu quả và phát triển bền vững của doanh nghiệp nhà nước
Ý kiến đại biểu

Tăng cường tính tự chủ, hiệu quả và phát triển bền vững của doanh nghiệp nhà nước

Phát biểu tại phiên thảo luận tổ sáng 23.11 về Luật quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp, ĐBQH Nguyễn Như So (Bắc Ninh) cho rằng: việc quy định cứng mức trích không quá 50% lợi nhuận sau thuế vào Quỹ Đầu tư phát triển có thể làm hạn chế khả năng sử dụng vốn hiệu quả của doanh nghiệp, kìm hãm sự phát triển bền vững của doanh nghiệp nhà nước.

ĐBQH Nguyễn Thị Kim Anh phát biểu tại thảo luận tổ về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật. Ảnh: Hoàng Nga
Ý kiến đại biểu

Sửa Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật tạo môi trường sản xuất, kinh doanh minh bạch

Chiều 22.11, Quốc hội thảo luận ở tổ về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật. Thảo luận tại Tổ 13, ĐBQH Nguyễn Thị Kim Anh (Bắc Ninh) cho rằng, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật này sẽ góp phần tạo lập môi trường sản xuất, kinh doanh minh bạch, thúc đẩy phát triển thị trường thương mại. 

QH thảo luận tại Tổ
Diễn đàn Quốc hội

Cân nhắc kỹ lưỡng, đánh giá tác động toàn diện về mức thuế suất và đối tượng chịu thuế

Thảo luận tại Tổ về dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), các ĐBQH cho rằng, việc điều chỉnh mức thuế suất đối với hàng hóa, dịch vụ có tác động lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và người dân. Do đó, cần cân nhắc kỹ lưỡng, đánh giá tác động toàn diện để đưa ra quy định phù hợp về bổ sung đối tượng nộp thuế, điều chỉnh mức thuế suất…, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người nộp thuế.

Đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương phát biểu thảo luận tổ
Quốc hội và Cử tri

Bảo đảm chế độ phù hợp đối với thành viên đoàn giám sát

Chiều nay, 22.11, thảo luận tại tổ 4 về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật; dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Thuận đã tham gia đóng góp nhiều kiến nghị thiết thực.

Thực hiện kiến nghị được chỉ rõ qua giám sát
Quốc hội và Cử tri

Thực hiện kiến nghị được chỉ rõ qua giám sát

Chiều 22.11, thảo luận tại Tổ 9, Đoàn ĐBQH các tỉnh: Quảng Ninh, Hòa Bình, Phú Yên, Bến Tre về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND, các đại biểu nhấn mạnh, cần quy định cụ thể để các cơ quan chịu giám sát phải vào cuộc, thực hiện kiến nghị được chỉ rõ qua quá trình giám sát. 

Tránh lợi dụng quy định kê khai giảm nghĩa vụ nộp thuế, gây thất thu ngân sách nhà nước
Ý kiến đại biểu

Tránh lợi dụng quy định kê khai giảm nghĩa vụ nộp thuế, gây thất thu ngân sách nhà nước

Thảo luận tại Tổ 16 gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh: Hà Tĩnh, Lai Châu, Lâm Đồng, Cà Mau về dự án Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi), các đại biểu cho rằng: Cần bảo đảm công bằng, trung lập của chính sách thuế, hạn chế tối đa việc lồng ghép chính sách xã hội với chính sách miễn, giảm thuế để tránh các trường hợp lợi dụng quy định kê khai giảm nghĩa vụ nộp thuế, gây thất thu ngân sách Nhà nước...

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan: Tăng thuế đối với thuốc lá, bia, rượu và đồ uống có đường là cần thiết để bảo vệ sức khỏe Nhân dân
Ý kiến đại biểu

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan: Tăng thuế đối với thuốc lá, bia, rượu và đồ uống có đường là cần thiết để bảo vệ sức khỏe Nhân dân

Góp ý vào Dự thảo Luật Thuế Tiêu thụ Đặc biệt (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, Bộ Y tế hoàn toàn nhất trí với mục đích, quan điểm và sự cần thiết ban hành dự án Luật Thuế TTĐB (sửa đổi), đặc biệt là định hướng tăng thuế đối với các hàng hóa có hại cho sức khỏe như thuốc lá, rượu bia, và bổ sung đồ uống có đường vào danh mục chịu thuế.

Ảnh minh họa
Chính sách và cuộc sống

Phân cấp, phân quyền cho doanh nghiệp

Theo chương trình nghị sự, sáng mai, 23.11, Quốc hội sẽ thảo luận tại tổ về dự án Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Để nâng cao vai trò và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước tương xứng với nguồn vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp, bảo đảm doanh nghiệp có vốn đầu tư của Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, giữ vị trí then chốt trong nền kinh tế, dự thảo Luật cần thể hiện rõ hơn tinh thần phân cấp, phân quyền cho doanh nghiệp, tránh tình trạng can thiệp hành chính vào công việc quản trị của doanh nghiệp.

Động lực để Huế phát triển nhanh và mạnh mẽ hơn nữa
Diễn đàn Quốc hội

Động lực để Huế phát triển nhanh và mạnh mẽ hơn nữa

Nhất trí việc thành lập thành phố Huế trực thuộc Trung ương là phù hợp với lịch sử hình thành và phát triển của đô thị Huế, các đại biểu Quốc hội đề xuất nhiều giải pháp nhằm thực hiện thành công Đề án. Trong đó, cần làm rõ các giải pháp đồng bộ về cơ chế, chính sách để phát huy cao nhất tiềm năng, nguồn lực của thành phố Huế và của Trung ương cho đầu tư phát triển.

Giảm thu trước mắt, hiệu quả lâu dài
Chính sách và cuộc sống

Giảm thu trước mắt, hiệu quả lâu dài

Từ năm 2022 đến nay, việc giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) được triển khai đã tạo ra những tác động tích cực đến nền kinh tế. Như năm 2022, việc giảm thuế đã giúp doanh nghiệp và người dân tiết kiệm được khoảng 51,4 nghìn tỷ đồng, góp phần thúc đẩy tiêu dùng và làm tăng doanh thu bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng lên 19,8% so với năm 2021.