Usagi là cơn bão lớn thứ năm đổ bộ vào Philippines chỉ trong vòng ba tuần qua. Dự báo cơn bão thứ sáu sẽ đổ bộ vào đất nước quần đảo trong cuối tuần này. Ít nhất 160 người đã thiệt mạng và 9 triệu người phải di dời, trong khi tần suất bất thường của những trận bão lớn khiến người dân vốn đã phải vật lộn với hậu quả của những trận mưa lớn và lũ lụt trước đó không có nhiều thời gian để chuẩn bị cho đợt tấn công tiếp theo.
“Cú sốc lớn trong cuộc đời”
Cơn bão Yinxing đổ bộ vào vùng Đông Bắc Philippines ngày 7.11 với sức gió tương đương bão cấp 4 Đại Tây Dương đã thổi bay một phần mái nhà của bà Diana Moraleda ở thành phố Tuguegaro, miền bắc Philippines vào tuần trước. Trong khi mái nhà chưa kịp sửa chữa thì bà và nhiều gia đình khác tiếp tục phải hứng chịu cơn bão Toraji mang theo mưa vào cuối tuần trước khi bão Usagi đổ bộ vào đất liền vào cuối ngày 14.11.
“Người dân gặp rất nhiều khó khăn sau khi nhà cửa của họ bị bão Yinxing tàn phá vẫn chưa được sửa chữa. Bản thân thợ mộc và thợ xây dựng vẫn đang tự sửa nhà của họ nên rất khó để tìm được công nhân”, bà Moraleda nói.
Bà Moraleda cho biết nhà bà còn may mắn do lỗ thủng ở mái nằm ở một phòng chứa đồ chứ không phải phòng ngủ. Nhưng nước đã nhỏ từ trần nhà xuống, làm hư hại các loại dược phẩm trong hiệu thuốc của họ ở tầng trệt. Bà cho biết thiệt hại ở những gia đình khác còn tệ hơn. Cơn bão cũng thổi bay mái tôn mạ kẽm của một trường đại học xuống một nhà thờ gần đó.
Người dân ở tỉnh Cagayan, với Tuguegaro là thủ phủ, đã quen với các cơn bão, nhưng bà Moraleda cho biết họ không ngờ đến sự tấn công của nhiều cơn bão cùng lúc đến vậy. Trận bão Usagi khiến họ lo lắng vì nằm trên cùng một đường đi và cũng là bão cấp 4.
“Đây là cơn bão thứ năm đổ bộ trong vòng ba tuần. Chúng tôi không có thời gian để sửa chữa, khắc phục thiệt hại giữa các cơn bão”, bà Moraleda cho biết. Tháng trước, cơn bão Kong-rey và cơn bão Trami (Trà Mi) – cơn bão chết chóc nhất trong tất cả các cơn bão – cũng đã tàn phá tỉnh này.
Trong khi Usagi đổ bộ vào Cagayan, Bão nhiệt đới Manyi cũng đang tiến gần đến Philippines vào cuối ngày 14.11. Bão được dự đoán sẽ tấn công khu vực phía nam, tại Bicol ở Luzon, nơi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của Trami vào tháng trước. Bão Trami đã gây ra những trận mưa như trút nước vào cuối tháng 10, nhấn chìm nhiều khu vực trong vùng.
Raffy Magno và gia đình anh đã mất gần như tất cả mọi thứ khi nước lũ tràn vào tầng hai của ngôi nhà của họ ở Thành phố Naga, Bicol. Mọi thiết bị gia dụng, đồ nội thất, quần áo và các tài liệu quan trọng, đều bị phá hủy. “Đó là cú sốc lớn trong cuộc đời chúng tôi. Mặc dù chúng tôi đã quá quen với bão, thậm chí là lũ lụt, nhưng chúng tôi chưa bao giờ thực sự hình dung được mức độ thiệt hại lớn như vậy”, anh Magno nói.
Cơn bão đã khiến 17 người ở Bicol thiệt mạng nhưng người ta lo ngại số người chết do bão Trami vẫn có thể gia tăng do nhiều thi thể mất tích vẫn chưa được tìm thấy.
“Cuộc khủng hoảng khí hậu đang ở đây”
Philippines thường phải hứng chịu 20 cơn bão mỗi năm. Tuy nhiên, tình trạng biến đổi khí hậu do con người gây ra đang làm gia tăng tần suất các cơn bão nhiệt đới với sức tàn phá khủng khiếp nhất. Nguyên nhân là do các đại dương ấm lên cung cấp nhiều năng lượng hơn, tạo ra những cơn bão mạnh hơn.
Mitzi Jonelle Tan, một nhà hoạt động vì khí hậu người Philippines, cho biết biến đổi khí hậu là một thực tế không thể phủ nhận. “Nếu ai đó vẫn không nghĩ rằng biến đổi khí hậu đang thực sự tồn tại, hãy nhìn vào những người hàng xóm của bạn; nhìn vào đất nước của bạn. Biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng trên toàn thế giới”, bà nói.
Philippines không phải là nước phát thải khí nhà kính chính gây ra biến đổi khí hậu, nhưng là một quốc gia quần đảo, Philippines là một trong những nước dễ bị ảnh hưởng nhất trên thế giới.
Bà Mitzi Jonelle Tan cho biết các cơn bão ở Philippines nhấn mạnh tầm quan trọng của Hội nghị thượng đỉnh về khí hậu COP29 đang diễn ra tại Azerbaijan.
“Tại diễn đàn này, Philippines cần ủng hộ lời kêu gọi thành lập các quỹ đền bù tổn thất và thiệt hại từ các nước gây phát thải nhiều nhất dưới hình thức tài trợ chứ không phải cho vay”, bà Tan nói.
Các trận bão đang làm cạn kiệt ngân khố của chính phủ với vòng xoáy tàn phá và tái thiết. Trong khi đó, rất nhiều tỉnh nằm trên đường đi của bão, như Bicol, nằm trong số những tỉnh nghèo nhất.
Mặc dù Chính phủ Philippines đã vào cuộc với việc Bộ trưởng Phúc lợi xã hội Rex Gatchalian cho biết chính phủ đã gửi gần 1,5 triệu gói thực phẩm hỗ trợ các gia đình ở Bicol trong 14 ngày sau khi bão Trami đổ bộ; đồng thời cũng đang lên phương án hỗ trợ người dân thiệt hại do bão Usagi trong khi chuẩn bị cho Manyi. Tuy nhiên, ông Gatchalian cho biết: “Tiền mặt không phải là vấn đề… Thách thức lớn nhất hiện nay là người dân đang mệt mỏi”.
Ngoài các hoạt động cứu trợ, bà Tan cho biết chính phủ nên ban hành các chính sách nhằm giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu và bảo vệ những người dễ bị tổn thương. Bà kêu gọi chính phủ Philippines dừng các dự án phá hoại môi trường như khai thác mỏ và đá quy mô lớn, tài trợ cho nghiên cứu về khả năng thích ứng cụ thể của Philippines và chuyển sang năng lượng tái tạo, đồng thời đảm bảo những người làm việc trong ngành nhiên liệu hóa thạch có được phương án sinh kế thay thế.
"Những cơn bão với tần suất lớn hơn sẽ tiếp tục tấn công đất nước vì cuộc khủng hoảng khí hậu đang ngày càng hiện diện rõ nét. Nhưng chúng ta có thể tránh được tác động tàn khốc mỗi lần bão ghé thăm”.
