Chấm dứt chương trình CHNV

Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã thực hiện lời hứa trong chiến dịch tranh cử của mình là chấm dứt “các chuyến bay di cư” vào Mỹ thông qua chương trình ân xá có tên là Cuba, Haiti, Nicaragua và Venezuela (CHNV) từ thời chính quyền tiền nhiệm Joe Biden, trên thực tế là thu hồi tư cách pháp lý của hơn 500.000 người di cư. Đây là động thái mới nhất của chính quyền ông Trump nhằm chấm dứt các chương trình nhập cư nhân đạo cho phép người nước ngoài nhập cư hoặc lưu trú tại nước này với sự cho phép của chính phủ. Quyết định này một lần nữa cho thấy cam kết của ông Donald Trump về một chiến dịch trục xuất lớn nhất trong lịch sử Mỹ và hạn chế nhập cư.

Theo quyết định mới, họ sẽ mất quyền bảo vệ pháp lý sau 30 ngày kể từ khi lệnh của Bộ An ninh Nội địa được công bố trên Công báo Liên bang vào ngày 25.3. Điều đó đồng nghĩa với việc họ sẽ “phải rời khỏi Mỹ” trước ngày 24.4 trừ khi được cấp quy chế nhập cư khác cho phép họ ở lại Mỹ. Bản dự thảo do Bộ An ninh Nội địa soạn thảo lập luận rằng chương trình nhập cư này không còn mang lại lợi ích công cộng đáng kể cho Mỹ và không phù hợp với các mục tiêu chính sách đối ngoại của chính quyền Donald Trump.

Chương trình CNHV được công bố vào tháng 1.2023, cho phép tối đa 30.000 người từ 4 quốc gia trên nhập cư vào Mỹ mỗi tháng và kéo dài trong 2 năm. Ông Biden mô tả đây là một cách “an toàn và nhân đạo” để giảm bớt áp lực lên biên giới đông đúc của Mỹ - Mexico. Theo số liệu mới nhất từ Bộ An ninh Nội địa, khoảng 110.000 người từ Cuba, 210.000 người từ Haiti, 93.000 người từ Nicaragua và 117.000 người từ Venezuela đã nhập cảnh vào Mỹ theo chương trình này.

Tác động tiêu cực tới kinh tế - xã hội

Các tổ chức bảo vệ quyền lợi người nhập cư đã lên tiếng phản đối mạnh mẽ quyết định của chính quyền Tổng thống Donald Trump, cho rằng việc chính phủ bất ngờ chấm dứt tình trạng hợp pháp của hàng trăm nghìn người sẽ gây ra hỗn loạn không đáng có, đồng thời để lại nhiều hệ lụy đau lòng cho các gia đình và cộng đồng trên toàn nước Mỹ.

Trong khi đó, các nhà lập pháp Nam Florida coi động thái chấm dứt chương trình nhân đạo của chính quyền Tổng thống Donald Trump là "bản án tử”, khiến cho đa số người nhập cư theo diện này sẽ rơi vào tình trạng không còn tư cách pháp lý lưu trú, không được gia hạn giấy phép lao động và có thể đối mặt với nguy cơ bị trục xuất khỏi nước Mỹ.

Tuy nhiên, Tổng thống Donald Trump vẫn kiên định với cam kết thực hiện chiến dịch trục xuất quy mô lớn nhất trong lịch sử nước này. Giới chức chính quyền Tổng thống Donald Trump và các chính trị gia bảo thủ lập luận rằng, việc trục xuất quy mô lớn sẽ giúp tiết kiệm ngân sách liên bang, khi ít người hơn có thể tiếp cận các chương trình hỗ trợ như giáo dục công lập hay trợ cấp nhà ở; đồng thời khẳng định rằng chính sách này sẽ giải phóng nhiều cơ hội việc làm hơn cho công dân Mỹ. Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy một viễn cảnh trái ngược.

Giới quan sát nhận định, không khó để dự đoán những hậu quả kinh tế tiêu cực từ các chính sách nhập cư hà khắc. Các biện pháp trục xuất người nhập cư cứng rắn của ông Donald Trump sẽ tác động trực tiếp đến nền kinh tế Mỹ. Việc trục xuất hàng trăm nghìn người đang gây ra làn sóng lo sợ trong cộng đồng người nhập cư, bao gồm cả những người có giấy tờ hợp pháp. Nhiều người chọn cách ở trong nhà, hạn chế ra ngoài hay thậm chí bỏ việc để tránh nguy cơ bị bắt giữ. Điều này khiến các ngành kinh tế phụ thuộc vào lao động nhập cư, như xây dựng, dịch vụ ăn uống và chăm sóc sức khỏe, rơi vào tình trạng thiếu hụt nhân lực nghiêm trọng.

Thực tế cho thấy, người nhập cư không có giấy tờ hợp pháp đang đảm nhiệm nhiều công việc mà người Mỹ bản địa ít quan tâm, bởi điều kiện làm việc khắc nghiệt hoặc mức lương thấp, đặc biệt trong các lĩnh vực nông nghiệp, xây dựng, dịch vụ và chăm sóc sức khỏe. Ngay cả khi người Mỹ sẵn sàng đảm nhận chúng, lực lượng lao động nội địa sẵn có vẫn không đủ để đáp ứng nhu cầu thị trường.

Thống kê cho thấy, những người nhập cư không có giấy tờ hợp pháp chiếm khoảng 5% tổng lực lượng lao động Mỹ, nhưng tỷ lệ này cao hơn đáng kể trong một số ngành quan trọng. Cụ thể, gần 50% số lao động trong ngành nông nghiệp không có giấy tờ hợp pháp. Họ đảm nhiệm nhiều vai trò thiết yếu, từ quản lý trang trại, vận hành máy móc nông nghiệp cho đến thu hoạch và chế biến thực phẩm. Nếu những người bị trục xuất đột ngột, sản lượng nông nghiệp Mỹ sẽ giảm sút, kéo theo giá cả thực phẩm leo thang, ảnh hưởng trực tiếp đến túi tiền của người tiêu dùng.

Những tác động tiêu cực cũng lan rộng đến lĩnh vực xây dựng, nơi mà khoảng 25% công nhân không có giấy tờ hợp pháp. Lực lượng lao động này có tay nghề cao và không dễ thay thế. Việc thiếu hụt lao động có thể làm chậm quá trình xây dựng nhà ở, đẩy giá bất động sản lên cao và làm trầm trọng hơn tình trạng khan hiếm nhà ở vốn đã tồn tại từ lâu tại Mỹ.

Thêm vào đó, chiến dịch trục xuất ồ ạt có thể gây ra cú sốc lớn cho hệ thống tài chính Mỹ. Những người nhập cư không có giấy tờ hợp pháp thực tế vẫn đóng góp đáng kể cho ngân sách quốc gia. Theo ước tính, lực lượng đóng hơn 96 tỷ USD thuế/năm ở cấp liên bang, cấp bang và địa phương, nhưng lại không đủ điều kiện nhận nhiều chương trình phúc lợi công cộng như an sinh xã hội hay bảo hiểm y tế liên bang. Điều này có nghĩa là họ đang gián tiếp hỗ trợ hệ thống an sinh xã hội và góp phần duy trì các dịch vụ công cho người Mỹ hợp pháp.

Nếu họ bị đẩy ra khỏi đất nước, thị trường lao động sẽ mất đi một phần không nhỏ lực lượng tiêu dùng và vay nợ - những người hiện đang đóng góp vào nền kinh tế thông qua các khoản vay mua nhà, xe hơi, thẻ tín dụng… Sự sụt giảm này có thể làm giảm sức mua, ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế.

Căng thẳng trong quan hệ ngoại giao

Không chỉ ảnh hưởng đến nền kinh tế - xã hội Mỹ, chính sách trục xuất người nhập cư quy mô lớn này còn gây căng thẳng trong quan hệ ngoại giao với nhiều quốc gia. Một số nước có công dân bị trục xuất đã bày tỏ sự phản đối gay gắt trong khi nhiều đồng minh của Mỹ quan ngại về tác động nhân đạo và chính trị của chiến dịch này.

Theo đó, Mexico được cho nước chịu ảnh hưởng nặng nề nhất do có hàng triệu công dân đang sinh sống tại Mỹ. Việc trục xuất quy mô lớn đặt áp lực lớn lên nền kinh tế và hệ thống an sinh xã hội của nước này. Trong khi đó, các nước Trung Mỹ như Guatemala, Honduras, El Salvador cũng lo ngại về việc tiếp nhận công dân bị trục xuất, làm gia tăng khủng hoảng kinh tế và xã hội.

Bên cạnh đó, nhiều người dân khu vực đảo quốc Thái Bình Dương cũng có khả năng phải rời đi. Danh sách những người nhận được “lệnh cuối cùng về trục xuất” từ Cơ quan Thực thi di trú và hải quan Mỹ gồm khoảng 350 người di cư từ Fiji, 150 người từ Tonga và 57 người từ Samoa, cùng một số nước khác. Giới chức các quốc gia này bày tỏ lo ngại về nguy cơ những người từng chịu án hình sự tại Mỹ trở về nước, sẽ kéo theo nguy cơ bất ổn và thiếu an ninh.

Các chuyên gia nhận định, kiểm soát nhập cư được xem là một trong những vấn đề hàng đầu cần phải giải quyết đối với chính quyền Mỹ. Tuy nhiên, với một nền kinh tế vốn phụ thuộc vào lao động nhập cư trong nhiều thế kỷ khi phải đối mặt với chiến dịch trục xuất cứng rắn của ông Trump, đã khiến quốc gia này rơi vào tình thế rủi ro, không chỉ về vấn đề pháp lý mà còn là một bài toán về kinh tế - xã hội phức tạp.