Cân nhắc quy định về những người không được đăng ký tham gia đấu giá
Để tăng cường tính khách quan, minh bạch, tránh tình trạng thông đồng, dìm giá trong hoạt động đấu giá tài sản, dự thảo Luật đã bổ sung trường hợp cấm tham gia đấu giá trong cùng một tài sản đối với cha, mẹ, vợ, chồng, con, anh ruột, chị ruột, em ruột; công ty mẹ, công ty con, cá nhân hoặc nhóm cá nhân, tổ chức có khả năng chi phối trên cơ sở tham khảo quy định tại khoản 23 Điều 4 Luật Doanh nghiệp.
Tại Phiên họp chiều 21.5, các ĐBQH đều tán thành việc bổ sung các đối tượng không được đăng ký tham gia đấu giá là “công ty mẹ, công ty con, các doanh nghiệp mà cá nhân, tổ chức hoặc nhóm cá nhân, tổ chức có khả năng chi phối hoạt động thông qua sở hữu, thâu tóm cổ phần, phần vốn góp hoặc thông qua việc ra quyết định của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về doanh nghiệp khi đăng ký tham gia đấu giá trong cùng một tài sản”. ĐBQH Trần Văn Tuấn (Bắc Giang) cho rằng, bổ sung thêm các đối tượng nêu trên sẽ giúp tránh được tình trạng thông đồng dìm giá, "quân xanh, quân đỏ", tiêu cực trong hoạt động đấu giá tài sản.
Tuy nhiên, nhiều ý kiến băn khoăn với việc bổ sung nhóm đối tượng không được đăng ký tham gia đấu giá là “cha, mẹ, vợ, chồng, con, anh ruột, chị ruột, em ruột", vì quy định này không phù hợp cả về mặt pháp lý và thực tế.
Dẫn các quy định liên quan đến vấn đề này tại Điều 32, Hiến pháp năm 2013, Điều 158, Bộ Luật Dân sự 2015, Điều 43, Luật Hôn nhân và gia đình, ĐB Trần Văn Tuấn cho rằng, nếu quy định không cho cha, mẹ, vợ, chồng, con, anh ruột, chị ruột, em ruột đăng ký tham gia đấu giá trong cùng một tài sản là hạn chế quyền sở hữu tài sản của công dân, không phù hợp với Hiến pháp và các quy định pháp luật liên quan, không phù hợp đối với trường hợp Nhà nước đấu giá quyền sử dụng đất ở để giao đất cho cá nhân, tổ chức có thu tiền sử dụng đất.
Về mặt thực tế, nếu cha, mẹ, vợ, chồng, con, anh ruột, chị ruột, em ruột đều có quyền đăng ký tham gia đấu giá nhiều lô đất khác nhau cùng với nhiều khách hàng khác không có quan hệ huyết thống, quan hệ hôn nhân cũng không ảnh hưởng đến tính khách quan của cuộc đấu giá và không phải là nguyên nhân dẫn đến tình trạng thông đồng, dìm giá. Bên cạnh đó, quy định không cho cha, mẹ, vợ, chồng, con, anh ruột, chị ruột, em ruột cùng đăng ký tham gia một cuộc đấu giá, trả giá cùng một lô đất còn phát sinh thủ tục hành chính hết sức phức tạp cho tổ chức đấu giá trong quá trình thực hiện thủ tục cho khách hàng đăng ký tham gia đấu giá.
Do vậy, nếu quy định cấm như dự thảo Luật nhưng không kiểm soát được sẽ dẫn đến sai sót, mà sau khi đấu giá xong mới phát hiện người tham gia đấu giá có quan hệ hôn nhân, huyết thống... phải hủy kết quả trúng đấu giá để đấu giá lại. “Điều này cũng sẽ tạo ra một hệ lụy rất lớn, gây tốn kém, lãng phí do việc phải tổ chức đấu giá lại. Chưa kể, việc tổ chức đấu giá tài sản sẽ phải đối diện với việc có tranh chấp khiếu kiện phức tạp”, ĐB Trần Văn Tuấn nhấn mạnh.
Ở góc độ khác, ĐBQH Lã Thanh Tân (Hải Phòng) cho rằng, nếu tiếp tục giữ quy định “cấm tham gia đấu giá trong cùng một tài sản đối với cha, mẹ, vợ, chồng” thì cần nghiên cứu bổ sung quy định về cơ chế thực hiện để bảo đảm tính khả thi trong thực tế, cũng như bảo đảm quyền của cá nhân khi tham gia đấu giá. Bên cạnh đó, đại biểu Lã Thanh Tân cũng lưu ý, cần làm rõ thế nào là “có khả năng chi phối hoạt động”, vì quy định này tại dự thảo Luật mang tính định tính, rất khó xác định trong thực tế.
Tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, cơ quan chủ trì thẩm tra và cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ phối hợp tiếp thu theo hướng rút gọn những người có thể tham gia đấu giá, song sẽ cố gắng cao nhất để bảo đảm quy định pháp luật sẽ góp phần ngăn chặn hiêu quả tình trạng thông đồng, móc nối, ảnh hưởng đến kết quả của cuộc đấu giá tài sản.
Bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người trúng đấu giá
ĐBQH Nguyễn Minh Tâm (Quảng Bình) nêu thực tế thời gian qua đã xảy ra nhiều trường hợp người trúng đấu giá tài sản dù đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ về tài chính nhưng gặp khó khăn trong thực hiện các thủ tục để xác lập quyền sở hữu đối với tài sản trúng đấu giá (đặc biệt liên quan đến đất đai). Đây là nguyên nhân quan trọng dẫn đến tâm lý e ngại của người dân trong việc tham gia đấu giá đối với những tài sản đưa ra đấu giá để bảo đảm thi hành án, những tài sản thế chấp tại các ngân hàng.
Tuy nhiên, tại dự thảo Luật hiện chưa có quy định để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người trúng đấu giá, người mua được tài sản đấu giá ngay tình nhưng không làm được thủ tục để xác lập quyền sở hữu đối với tài sản trúng đấu giá do tài sản đó “có vấn đề” trước khi đưa ra đấu giá. Cùng với đó, chưa có quy định để xác định trách nhiệm của các bên liên quan (ngân hàng, tổ chức công chứng, tổ chức đấu giá) trong việc đưa tài sản “có vấn đề” ra đấu giá, dẫn đến vướng mắc sau khi đấu giá xong, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của người trúng đấu giá, người mua được tài sản đấu giá.
Do vậy, ĐB Nguyễn Minh Tâm đề nghị nghiên cứu, bổ sung thêm các quy định nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người trúng đấu giá, người mua được tài sản đấu giá ngay tình; đồng thời, xác định rõ trách nhiệm của các bên liên quan đối với tài sản đưa ra đấu giá.
Dự thảo Luật dự kiến sẽ bãi bỏ Điều 12 của Luật Đấu giá tài sản năm 2016, theo đó người đã là luật sư, công chứng viên, thừa phát lại, quản tài viên, trọng tài viên có thời gian hành nghề từ 2 năm trở lên, người đã là thẩm phán, kiểm sát viên, chấp hành viên sẽ không được miễn đào tạo nghề đấu giá. Đề nghị đánh giá kỹ lưỡng khi bãi bỏ nội dung này, ĐBQH Trần Thị Thu Hằng (Đắk Nông) nêu rõ, một số nghề tư pháp như công chứng hiện nay đang áp dụng một số đối tượng được miễn đào tạo và cũng giảm 1/2 thời gian đào tạo nghề. Theo đại biểu, trường hợp bắt buộc các đối tượng phải qua đào tạo thì nghiên cứu giảm thời gian đào tạo nghề đối với các đối tượng này và nghiên cứu bổ sung thêm các đối tượng khác có liên quan.
Ghi nhận các ý kiến rất tâm huyết, trách nhiệm của các đại biểu Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra và các cơ quan liên quan nghiên cứu tiếp thu đầy đủ các ý kiến tham gia, hoàn thiện dự thảo Luật để trình Quốc hội xem xét thông qua.
