Chưa thể hiện đầy đủ tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW
Đa số đại biểu Quốc hội tán thành Báo cáo một số vấn đề trong tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi), bảo đảm các quy định rõ ràng, thực chất, ngắn gọn.
Tuy nhiên, đại biểu Quốc hội Trần Văn Khải (Hà Nam) cho rằng, mặc dù có nhiều điểm mới song dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) vẫn chưa thể hiện đầy đủ tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia ở 3 điểm cốt lõi.
Đó là chính sách phát triển nhân lực số còn thiếu chiều sâu; hạ tầng số của thị trường lao động chưa được phát huy thành lợi thế cạnh tranh; cơ chế thúc đẩy việc làm sáng tạo còn mờ nhạt, thiếu động lực đột phá.
Do đó, để khắc phục các bất cập trên và triển khai thắng lợi Nghị quyết 57, đại biểu Trần Văn Khải cho rằng, dự thảo Luật cần được điều chỉnh theo 3 trọng tâm: phát triển nhân lực số, hoàn thiện hạ tầng số của thị trường lao động, và thúc đẩy việc làm sáng tạo.
Cụ thể, về vấn đề phát triển nhân lực số, cần bổ sung các quy định về phát triển kỹ năng số và nhân lực công nghệ cao. Đưa nguyên tắc “trọng dụng nhân tài” vào Luật (bổ sung một khoản riêng tại Điều 4) để làm cơ sở thu hút, đãi ngộ chuyên gia trong các lĩnh vực công nghệ cao và khuyến khích doanh nghiệp tuyển dụng người có trình độ chuyên môn sâu. Ngoài ra, cần có chính sách đào tạo lại để người lao động nhằm thích ứng với chuyển đổi số, bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau.
Về vấn đề hoàn thiện hạ tầng số của thị trường lao động, xây dựng hệ thống thông tin thị trường lao động thống nhất, liên thông và thân thiện với người dùng, đại biểu đề nghị bổ sung nguyên tắc “mở dữ liệu” trong các quy định về hệ thống thông tin thị trường lao động (có thể tại Điều 23 hoặc Điều 25), nhằm bảo đảm dữ liệu thị trường lao động được công khai tối đa, để doanh nghiệp, người lao động dễ dàng khai thác thông tin, phân tích xu hướng việc làm, qua đó kết nối cung – cầu hiệu quả hơn...
Về vấn đề thúc đẩy việc làm sáng tạo, hoàn thiện các quy định nhằm tạo động lực phát triển các hình thức việc làm mới, việc làm trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo, đại biểu đề nghị bổ sung vào Điều 2 các định nghĩa về “việc làm sáng tạo” và “việc làm xanh”, làm cơ sở nhận diện rõ các loại hình việc làm này, cho phép Chính phủ thí điểm cơ chế quản lý linh hoạt đối với các loại hình việc làm mới nổi trong nền kinh tế số – thay vì chưa có quy định thì cấm, chúng ta cho phép thử nghiệm có giám sát để vừa thúc đẩy đổi mới sáng tạo, vừa từng bước hoàn thiện khung pháp lý...
"Việc sửa đổi Luật Việc làm lần này là cơ hội vàng để thể chế hoá các định hướng chiến lược của Nghị quyết 57, biến chính sách việc làm thành lợi thế cạnh tranh quốc gia trong kỷ nguyên số. Nếu tập trung sửa đổi theo các trọng tâm về nhân lực số, hạ tầng số và việc làm sáng tạo như đề xuất trên, Luật mới sẽ giúp xây dựng một thị trường lao động năng động, thông minh, thu hút nhân tài, hỗ trợ hiện thực hoá những ý tưởng đổi mới sáng tạo. Qua đó, nguồn nhân lực Việt Nam sẽ trở thành động lực chính đưa khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo phát triển mạnh mẽ, góp phần sớm đưa nước ta trở thành quốc gia phát triển, có thu nhập cao", đại biểu Trần Văn Khải nhấn mạnh.
Phân quyền cho địa phương khai thác hệ thống thông tin thị trường lao động
Về hệ thống thông tin thị trường lao động (Điều 23), quy định tại Khoản 1 xác định hệ thống thông tin thị trường lao động là công cụ phục vụ quản lý, nghiên cứu, hoạch định chính sách.
Tuy nhiên, để phù hợp với Nghị quyết 42 của Ban Chấp hành Trung ương về tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng chính sách xã hội, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn mới, đại biểu Quốc hội Thạch Phước Bình (Bình Phước) đề nghị cần bổ sung nội dung về sự linh hoạt, hội nhập và hiệu quả.
Theo đó, bổ sung quy định về tích hợp công nghệ AI, dữ liệu lớn để dự báo lao động nhằm nâng cao khả năng phân tích thị trường lao động trong bối cảnh hội nhập quốc tế; nêu rõ việc cập nhật dữ liệu theo thời gian thực để bảo đảm tính đồng bộ, liên thông với hệ thống dữ liệu về an sinh xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, giáo dục nghề nghiệp.
Cũng tại Điều 23, Khoản 2 quy định về việc kết nối hệ thống thông tin thị trường lao động đối với cơ sở dữ liệu khác. Tuy nhiên, để bảo đảm tính hiệu quả của quy định này, đại biểu Thạch Phước Bình đề nghị, nên chăng làm rõ các tiêu chuẩn kỹ thuật khi kết nối, tránh tình trạng dữ liệu rời rạc, không đồng bộ. Đồng thời, bổ sung cơ chế giám sát, kiểm định chất lượng dữ liệu, bảo đảm thông tin chính xác, minh bạch.
Cùng quan điểm này, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Thu Hà (Quảng Ninh) đề nghị, ở khoản 3, Điều 23 cần bổ sung thêm nội dung phân quyền cho địa phương. Theo đó, cơ quan quản lý nhà nước về việc làm ở trung ương chủ trì, phối hợp xây dựng, quản lý vận hành và phân quyền cho địa phương khai thác hệ thống thông tin thị trường lao động.
"Thực ra địa phương không được phân quyền khai thác hệ thống thông tin thị trường lao động thì không thực hiện được công tác quản lý, nghiên cứu, hoạch định chính sách cũng như phân tích, dự báo thị trường lao động và hỗ trợ cho các cơ quan thị trường lao động, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân tham gia thị trường lao động ở tại địa bàn. Như vậy, việc phân cấp này rất cần có hỗ trợ từ cơ quan trung ương và phân quyền cho địa phương", đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà nói.
