Thế nhưng phải thẳng thắn rằng, dù những đóng góp của khu vực này ngày càng lớn nhưng kinh tế tư nhân hiện vẫn manh mún và nhỏ lẻ. Quy mô doanh nghiệp có xu hướng tăng nhưng không ổn định. Ví dụ như năm 2024, cả nước có hơn 157,2 nghìn doanh nghiệp đăng ký thành lập mới với tổng số vốn đăng ký hơn 1.547 nghìn tỷ đồng. Tổng số lao động đăng ký là 1.001 nghìn lao động, giảm 1,4% về số doanh nghiệp, giảm 1,8% về vốn đăng ký và giảm 5,4% về số lao động so với năm trước. Vốn đăng ký bình quân một doanh nghiệp thành lập mới trong năm 2024 đạt 9,8 tỷ đồng, giảm 0,4% so với năm 2023. Tổng số vốn đăng ký bổ sung vào nền kinh tế trong năm 2024 là gần 2.025 nghìn tỷ đồng, tăng 3,6% so với năm 2023.
Một điểm yếu nữa là nhiều hộ kinh tế cá thể vẫn theo nếp kinh doanh cũ, thậm chí là tư duy “không muốn lớn”. Tiềm lực tài chính, trình độ quản trị cũng còn nhiều hạn chế, chưa chú trọng đổi mới mô hình kinh doanh, đổi mới công nghệ, sáng tạo sản phẩm mới. Không có hoặc thiếu sự kết nối giữa các doanh nghiệp với nhau cũng như với khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, ngoài các vấn đề nội tại, còn có nhiều nguyên nhân khác. Cụ thể, kinh tế tư nhân hiện vẫn đối mặt với nhiều rào cản, trong đó, đáng kể nhất là việc tiếp cận nguồn lực như vốn, đất đai, tài nguyên và nhân lực chất lượng cao. Ngoài ra, hệ thống pháp luật còn nhiều bất cập, chồng chéo, môi trường kinh doanh nhiều trở ngại, thủ tục hành chính phức tạp, tốn nhiều thời gian, chi phí và tiềm ẩn rủi ro. Các chính sách ưu đãi, hỗ trợ chưa thực sự hiệu quả và công bằng giữa các khu vực kinh tế và không dễ tiếp cận...
Đặc biệt, theo Tổng Bí thư Tô Lâm, trong bài viết “Phát triển kinh tế tư nhân - Đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng” được đăng tải mới đây, những hạn chế phát triển của doanh nghiệp tư nhân xuất phát một phần từ những bất cập của hệ thống thể chế và chính sách kinh tế và môi trường kinh doanh.
Những điểm nghẽn này không chỉ kìm hãm tốc độ tăng trưởng của khu vực kinh tế tư nhân, khiến tỷ trọng đóng góp của khu vực này trong GDP gần như không thay đổi trong hơn một thập kỷ qua mà còn cản trở nền kinh tế nâng cao giá trị gia tăng, thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình, làm chậm tiến trình đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển có thu nhập cao vào năm 2045 theo mục tiêu Nghị quyết của Đảng và kỳ vọng của Nhân dân.
Để khắc phục vấn đề này, nhiều chuyên gia cho rằng, trước tiên cần hoàn thiện thể chế, tạo đột phá trong cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh. Thực hiện giảm thuế cho doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, cắt giảm thủ tục hành chính. Ngoài ra, cần phân nhóm doanh nghiệp để quản lý phù hợp theo quy mô và tính chất hoạt động. Đặc biệt, không hỗ trợ doanh nghiệp theo kiểu cào bằng, theo quy mô mà hỗ trợ theo mức độ đóng góp thực tế của doanh nghiệp cho đất nước.
Kinh tế tư nhân đã được đặt đúng vị trí và được xác định vai trò là động lực quan trọng trong tăng trưởng kinh tế. Và để thực hiện được sứ mệnh này, yếu tố quan trọng nhất là tiếp tục có những cải cách đột phá về thể chế, chính sách, môi trường kinh doanh để kinh tế tư nhân có thể phát huy tối đa tiềm năng, trở thành động lực dẫn dắt nền kinh tế vươn ra thị trường quốc tế. Như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh, một nền kinh tế cường thịnh không thể chỉ dựa vào khu vực nhà nước hay đầu tư nước ngoài mà phải dựa vào nội lực là khu vực tư nhân vững mạnh, đóng vai trò tiên phong trong đổi mới và phát triển đất nước.
