Bảo vệ tính mạng, sức khỏe, tài sản cho người dân
Dự thảo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ trình tại Kỳ họp thứ Bảy đã quy định “cấm điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn”, nhằm bảo vệ tính mạng, sức khỏe, tài sản cho người dân, bảo vệ nguồn lực cho xã hội, bảo vệ tuổi thọ của giống nòi.
Theo ĐBQH Huỳnh Thị Ánh Sương (Quảng Ngãi), việc quy định cấm tuyệt đối nồng độ cồn khả thi hơn so với quy định cho phép nồng độ ở ngưỡng nhất định. Với quy định cấm tuyệt đối nồng độ cồn thì người dân không uống rượu bia trước khi điều khiển phương tiện tham gia giao thông. Nếu quy định có ngưỡng nhất định, người dân rất khó xác định uống bao nhiêu, nhất là khi uống vào khó làm chủ bản thân và bị vượt ngưỡng. Hơn nữa quy định này đang dần đi vào cuộc sống, nhiều người dân đã từng bước hình thành thói quen “đã uống rượu bia thì không lái xe”.
Cho rằng, phương án cấm hành vi điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn đã được Ban soạn thảo bổ sung báo cáo đánh giá tác động, có kết quả điều tra xã hội và bổ sung số liệu minh chứng, cũng như kinh nghiệm quốc tế, ĐBQH Trần Khánh Thu (Thái Bình) nhấn mạnh, quy định này tiếp tục kế thừa quy định của Luật Phòng, chống tác hại của rượu bia đó là “cấm người điều khiển phương tiện có nồng độ cồn khi tham gia giao thông”.
Tuy nhiên, để khắc phục vướng mắc trong quá trình thực hiện, đặc biệt là sự thống nhất giữa các cơ sở y tế trong việc trả kết quả xét nghiệm, đại biểu Trần Khánh Thu đề nghị, nên giao Bộ Y tế ban hành quy trình kỹ thuật định lượng ethanol trong máu, có quy định cụ thể về diễn giải kết quả và giá trị tham chiếu đối với những trường hợp tham gia giao thông cần định lượng nồng độ cồn. Trong nhận định kết quả, cần quy định đối với trường hợp dưới ngưỡng phát hiện của máy xét nghiệm nhưng cao hơn 0 để phân biệt các trường hợp bình thường không uống rượu vẫn có nồng độ cồn trong máu. Vì hiện nay nồng độ cồn trong máu người bình thường không uống rượu đo được trên các máy xét nghiệm hóa sinh là từ 0,01 - 0,02%, đây chính là hạn chế của hầu hết các máy xét nghiệm sinh hóa thông thường hiện nay.
Quy định chặt chẽ, tránh xảy ra oan sai
Nhất trí với quy định cấm nồng độ cồn khi tham gia giao thông, tuy nhiên, ĐBQH Trần Văn Tuấn (Bắc Giang) đặt vấn đề, quy định cấm nêu trên đã thực sự đầy đủ, chặt chẽ hay chưa? Liệu có dẫn đến việc có trường hợp bị xử lý oan sai hay không, nhất là đối với người điều khiển phương tiện tham giao thông đường bộ mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn nội sinh, không phải do sử dụng rượu bia và đồ uống có cồn trước đó?
Trong báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng khẳng định: “Về nồng độ cồn nội sinh đến thời điểm hiện nay chưa có căn cứ rõ ràng và thực tiễn phát hiện là rất hiếm, có thể trao đổi với lực lượng chức năng để kiểm tra lại qua xét nghiệm máu nhằm không làm sai lệch kết quả xử lý”. Như vậy, vấn đề đặt ra là: Việc xác định nồng độ cồn nội sinh là “chưa có căn cứ rõ ràng”, chứ không phải là không có căn cứ; “thực tiễn phát hiện là rất hiếm” chứ không phải là không có; và có thể trao đổi với lực lượng chức năng để kiểm tra lại qua xét nghiệm máu, nhưng kết quả xét nghiệm máu có thực sự chính xác hay không? Trường hợp nào thì cần kiểm tra lại qua xét nghiệm máu... Đại biểu cho rằng, đây là những vấn đề cần được quy định chặt chẽ trong Luật, tránh xử lý oan sai đối với người không uống bia, rượu và đồ uống có cồn khác khi điều khiển phương tiện tham gia giao thông.
Đại biểu Trần Văn Tuấn đề nghị cần tiếp tục nghiên cứu, chỉnh sửa, bổ sung Khoản 2, Điều 10 của dự thảo Luật về hành vi bị nghiêm cấm như sau: “Điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn; trừ trường hợp trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn do bị bệnh dẫn đến tăng chuyển hóa nồng độ cồn nội sinh”. Đồng thời, bổ sung quy định về việc giao cho Chính phủ quy định chi tiết trường hợp cần xác định và cách thức xác định nồng độ cồn nội sinh đối với người bị bệnh khi điều khiển phương tiện tham gia giao thông; nhằm tránh việc xử lý oan sai đối với các trường hợp này.
Nêu thực tế trong đợt tiếp xúc cử tri trước Kỳ họp thứ Bảy, có ý kiến cử tri đề nghị tiếp tục giữ quy định nồng độ cồn bằng 0 như hiện nay để bảo đảm an toàn giao thông, nhưng cũng có ý kiến cho rằng cấm như vậy thì quá chặt, ĐBQH Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) đề nghị ban soạn thảo bổ sung các cơ sở thuyết phục hơn để Quốc hội xem xét, quyết định, bảo đảm Luật thông qua sẽ thấu tình đạt lý, đáp ứng nguyện vọng của đa số Nhân dân.
Đại biểu đề nghị làm rõ có bao nhiêu phần trăm số vụ tai nạn giao thông do rượu bia gây ra và trong số vụ tai nạn do rượu bia ấy, có bao nhiêu phần trăm vượt ngưỡng, chủ yếu ở độ tuổi nào, các đặc điểm chung của các nhóm đối tượng vi phạm… Nếu số lượng vụ tai nạn vượt ngưỡng chiếm đa số các vụ tai nạn do rượu bia gây ra và các vụ tai nạn do rượu bia chỉ tập trung vào một số nhóm đối tượng nào đó thì có thể phân tầng và áp dụng các biện pháp giáo dục truyền thông, nâng cao nhận thức, chứ không lấy "cái riêng đơn lẻ để áp dụng cho cái chung", nghĩa là khi đó không nên quy định nồng độ cồn bằng 0. Ngược lại, nếu số liệu thống kê cho thấy, loại hình tai nạn do rượu bia gây ra chiếm tỷ lệ lớn, phân bổ ở mọi đối tượng, thành phần, độ tuổi, không thể vượt ngưỡng hay dưới ngưỡng thì phải đưa quy định nồng độ cồn bằng 0 vào Luật. Có như vậy thì Luật được thông qua sẽ bảo đảm tính nghiêm minh, khách quan.
Giải trình trước Quốc hội về quy định “cấm điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn”, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới nêu rõ, theo báo cáo của Bộ Công an từ tháng 6.2022 đến 12.2023, số người chết và bị thương vì tai nạn giao thông đường bộ liên quan đến rượu, bia chiếm 20% tổng số người chết và bị thương do tai nạn giao thông đường bộ gây ra. Trong số đó, 80% là lỗi do người điều khiển phương tiện sử dụng rượu, bia gây ra. Theo thống kê điều tra xã hội học, đối với 43.765 phạm nhân đang chấp hành án phạt tù tại các trại giam do Bộ Công an quản lý, có tới 22.442 phạm nhân trước khi phạm tội đã sử dụng rượu bia, chiếm tới 51,28% đối với 7 nhóm tội danh như giết người, cố ý gây thương tích, gây rối trật tự công công cộng, hiếp dâm, chống người thi hành công vụ, vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ.
Báo cáo của Bộ Y tế cho thấy, từ năm 2018 - 2023, tổng số lượt nạn nhân đến cấp cứu, điều trị tại các cơ sở khám, chữa bệnh do tai nạn giao thông đường bộ gây ra là 2.742.395 lượt người; số lượt nạn nhân bị chấn thương sọ não là 381.269 lượt người, chiếm 13,9%. Trong số đó, số nạn nhân liên quan đến rượu bia là 425.619 người, số lượt nạn nhân chấn thương sọ não là 70.522 người. Như vậy, tỷ lệ nạn nhân bị chấn thương sọ não vì tai nạn giao thông đường bộ do có liên quan đến rượu bia cao hơn số lượt nạn nhân bị chấn thương sọ não nói chung… Dẫn những số liệu nêu trên, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh khẳng định, đây là những số liệu mới nhất, Ủy ban sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ quan có liên quan bổ sung số liệu như ý kiến của đại biểu Quốc hội.
Trong phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương nêu rõ, đa số đại biểu Quốc hội thống nhất với quy định cấm nồng độ cồn khi tham gia giao thông, nhưng ban soạn thảo cần có quy định cụ thể hơn về kết quả đo và xét nghiệm nồng độ cồn.
