Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đã nhận định như vậy khi phát biểu kết thúc phiên chất vấn và trả lời chất vấn với lĩnh vực thanh tra. Đây cũng là "tư lệnh ngành" cuối cùng đăng đàn trước khi Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu và trực tiếp trả lời chất vấn trước Quốc hội và đồng bào cử tri cả nước.
Cán bộ thanh tra như cái gương - gương mờ thì không soi được
Là "tư lệnh ngành" cuối cùng đăng đàn, nhưng không vì thế mà các câu hỏi chất vấn với Tổng Thanh tra Chính phủ "giảm nhiệt". Sự quan tâm cũng như tính chất "nóng bỏng" của lĩnh vực do Tổng Thanh tra Chính phủ được giao quản lý thể hiện ngay từ những chất vấn trực diện đầu tiên cũng như trong suốt 3 giờ đồng hồ sau đó.
Thanh tra là một trong những chức năng thiết yếu, quan trọng trong kiểm soát việc thực hiện quyền hành pháp nói riêng và kiểm soát quyền lực nhà nước nói chung. Bên cạnh những kết quả to lớn đạt được, thì trên thực tế, ngành thanh tra cũng là lĩnh vực còn để xảy ra hiện tượng tiêu cực, nhũng nhiễu, thậm chí “tai tiếng”..., gây bức xúc cho dư luận xã hội và nhân dân, ảnh hưởng đến uy tín của ngành.
Những tồn tại, hạn chế này cùng vấn đề đạo đức công vụ của cán bộ ngành thanh tra được nhiều đại biểu nêu ra chất vấn Tổng Thanh tra Chính phủ.
Phản ánh thực tế không ít đoàn thanh tra không phát hiện hoặc cố tình không phát hiện vi phạm của đối tượng thanh tra và đưa ra kết luận rất nhẹ nhàng, nhưng sau đó đoàn thứ hai tái thanh tra thì phát hiện tổ chức, cá nhân có vi phạm, tiêu cực, ĐBQH Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) thẳng thắn: dư luận nghi ngờ có tiêu cực của đoàn thanh tra trước "giơ cao, đánh khẽ"; đề nghị Tổng Thanh tra Chính phủ cho biết nguyên nhân tại sao?
Bác Hồ nói cán bộ thanh tra như cái gương cho người ta soi mặt, nhưng thời gian qua thì vẫn còn nhiều cán bộ thanh tra mắc sai phạm. ĐBQH Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) đề nghị Tổng Thanh tra cho biết biện pháp lâu dài, căn cơ để xây dựng lực lượng thanh tra liêm chính trong một Chính phủ liêm chính?
Trả lời các chất vấn của đại biểu, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong đều thể hiện rõ sự thẳng thắn, cầu thị, đặc biệt là tinh thần “nhìn thẳng vào sự thật", không né tránh tồn tại, hạn chế khi thừa nhận: thời gian qua có một số đoàn thanh tra, nhất là thanh tra các bộ, ngành và địa phương khi thanh tra địa phương có một số kết luận chưa đúng bản chất vi phạm, thiếu sót và sai phạm, nói như đại biểu Phạm Văn Hòa là “giơ cao, đánh khẽ”. Nguyên nhân thì có nhiều nguyên nhân nhưng nguyên nhân chủ quan vẫn là chủ yếu.
Đồng thời, Tổng Thanh tra Chính phủ cũng đưa ra được các giải pháp để khắc phục, cả cho trước mắt cũng như căn cơ lâu dài, nhằm xây dựng lực lượng thanh tra liêm chính trong một Chính phủ liêm chính. Xây dựng lực lượng thanh tra liêm chính là một nhiệm vụ quan trọng của Thanh tra Chính phủ, trong đó cần quan tâm nhất là vấn đề đạo đức công vụ của cán bộ, công chức thanh tra. Khẳng định điều này, Tổng Thanh tra nêu rõ, vừa qua, Thanh tra Chính phủ đã ban hành một số văn bản, như Chỉ thị 345, Chỉ thị 719/2019, Nghị quyết 45, Nghị quyết 38 của Đảng ủy Thanh tra Chính phủ, trong đó có quy định những điều cán bộ, đảng viên phải tuân thủ quy tắc ứng xử, chuẩn mực đạo đức, phải gương mẫu, liêm chính, chí công vô tư trong thực hiện nhiệm vụ thanh tra. Đồng thời, ban hành các quy trình, nghiệp vụ chặt chẽ từ khâu thanh tra đến giám sát, thẩm định, làm cơ sở để giám sát hoạt động của các thành viên đoàn thanh tra, để không có những vi phạm về đạo đức công vụ.
Tới đây, Tổng Thanh tra Chính phủ cho biết, thực hiện Luật Thanh tra hiện hành cũng như trong dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi) đang trình Quốc hội sẽ quy định cụ thể, chặt chẽ hơn về nhiệm vụ, quyền hạn thực thi công vụ của công chức thanh tra và bảo đảm công khai, minh bạch. Đặc biệt, Thanh tra Chính phủ phối hợp với các cơ quan chức năng sẽ trình Bộ Chính trị ban hành một quy định về kiểm soát quyền lực trong hoạt động thanh tra. “Đây là một trong những giải pháp rất căn cơ và lâu dài”. Cùng với đó, Thanh tra Chính phủ ban hành và hướng dẫn toàn ngành về quy chế tổ chức hoạt động đoàn thanh tra, tăng cường kỷ cương, kỷ luật và trách nhiệm khi tiến hành các cuộc thanh tra. Tiếp tục rà soát và hoàn thiện để thực hiện tốt các quy tắc ứng xử, đạo đức nghề nghiệp thanh tra. Tăng cường chỉ đạo, kiểm tra, giám sát hoạt động thanh tra, phát hiện kịp thời những cán bộ, công chức thanh tra vi phạm và xử lý nghiêm.
Và giải pháp cuối cùng, theo Tổng Thanh tra Chính phủ, đó là thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, "cán bộ thanh tra như cái gương cho người ta soi, gương mờ thì không soi được". Đây cũng là một trong những giải pháp truyền thống, xuyên suốt trong lịch sử quá trình hoạt động của ngành thanh tra.
Không vì số lượng mà vì chất lượng
Trong 3 giờ đồng hồ đăng đàn, trước một số vấn đề đại biểu đặt ra, Tổng Thanh tra Chính phủ cũng đã rành mạch được câu chuyện "trách nhiệm".
Ghi nhận nỗ lực và kết quả tích cực của Thanh tra Chính phủ, song theo ĐBQH Nguyễn Thị Yến (Bà Rịa - Vũng Tàu), thì một trong những nguyên nhân chất lượng một số cuộc thanh tra chưa bảo đảm yêu cầu và kết luận thanh tra còn chậm, còn chồng chéo giữa kiểm toán, kiểm tra là số lượng thanh tra, kiểm tra quá nhiều. Trong 9 tháng đầu năm nay, toàn ngành thanh tra đã tổ chức thanh tra 6.301 cuộc thanh tra hành chính và 157.974 cuộc thanh tra, kiểm tra chuyên ngành. “9 tháng nhân 30 ngày, cả thứ Bảy và Chủ nhật, là 270 ngày, như vậy bình quân mỗi ngày có 608 cuộc thanh tra, kiểm tra”. Nhẩm tính ra con số cụ thể, đại biểu Nguyễn Thị Yến cho rằng, đây là vấn đề không những các địa phương, cơ quan bức xúc, mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cũng như kết luận của ngành thanh tra. “Tôi đề nghị Tổng Thanh tra Chính phủ quan tâm, có giải pháp khắc phục, nâng cao chất lượng của các cuộc thanh tra, kiểm tra, thực hiện tốt Nghị định 45 đối với kết luận thanh tra phải bảo đảm được thời gian và yêu cầu đã đề ra".
Đồng tình với ý kiến của đại biểu, Tổng Thanh tra Chính phủ nêu rõ, đây là thực tiễn đang xảy ra, vì ngoài cơ quan thanh tra, kiểm toán còn có kiểm tra, điều tra, truy tố, thanh tra của các bộ, ngành, thanh tra địa phương. Để khắc phục, Tổng Thanh tra Chính phủ cho biết, trước hết, thời gian tới, trong việc tham mưu cho thủ trưởng cơ quan quyết định về định hướng chương trình thanh tra hàng năm, kể cả các thủ trưởng, cố gắng lưu ý khắc phục tình trạng hạn chế số lượng đoàn thanh tra, bảo đảm có trọng tâm, trọng điểm và tập trung vào những vấn đề dư luận xã hội quan tâm, có dư luận về tham nhũng, tiêu cực, “không vì số lượng mà vì chất lượng”. Thực tế, “Thanh tra Chính phủ làm một năm như hiện nay chỉ được 15 - 16 cuộc thanh tra, bao gồm cả thanh tra đột xuất, cũng không phải là nhiều. Quan trọng nhất ở đây là thanh tra bộ, ngành xuống các địa phương và thanh tra địa phương. Rất mong thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước của cơ quan thanh tra lưu ý chỗ này”, Tổng Thanh tra Chính phủ bày tỏ.
Tiếp thu ý kiến của đại biểu, Tổng Thanh tra Chính phủ cũng nhấn mạnh, “tới đây sẽ thực hiện việc định hướng thanh tra”. Theo đó, Thanh tra Chính phủ sẽ phối hợp chặt chẽ hơn với Kiểm toán Nhà nước trên tinh thần phải có biện pháp cụ thể và tính toán để xử lý triệt để về kế hoạch, đặc biệt là vấn đề phối hợp giữa các bộ, ngành và địa phương, nhất là bộ, ngành, để hạn chế số lượng thanh tra nhiều như hiện nay. “Cũng không vì số lượng, chúng tôi sẽ tập trung nâng cao chất lượng và tiến độ ban hành kết luận thanh tra để thực hiện việc này”, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết.
Thời gian qua, Thanh tra Chính phủ và toàn ngành thanh tra đã nỗ lực, cố gắng vượt qua mọi khó khăn, thách thức, đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần vào thành tựu chung của đất nước. Dẫu vậy, bên cạnh những kết quả đạt được, ngành thanh tra cũng còn không ít tồn tại, hạn chế, khó khăn, thách thức, mà những vấn đề, câu hỏi đại biểu đặt ra chất vấn Tổng Thanh tra Chính phủ hôm qua là những tồn tại, hạn chế tiêu biểu. Như thừa nhận của Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong, thì trong những khó khăn, thách thức đang đặt ra đó có những vấn đề mới, phức tạp, liên quan đến yếu tố con người và ảnh hưởng đến sự ổn định, phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đòi hỏi phải xem xét kỹ lưỡng, xử lý thận trọng. Chính vì vậy, để nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ chính trị được giao, thì phương châm hành động của Thanh tra Chính phủ và toàn ngành thanh tra là đoàn kết, thống nhất, quyết tâm chính trị cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, có trọng tâm, trọng điểm, làm việc nào dứt điểm việc đó, thường xuyên kiểm tra, giám sát kết quả thực hiện đến cùng.
Đây có lẽ cũng là điều mà cử tri và nhân dân cũng như các đại biểu Quốc hội mong đợi, kỳ vọng với Thanh tra Chính phủ và toàn ngành thanh tra sau lần đăng đàn đầu tiên của Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong.
