Góp ý Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 99/2019/NĐ-CP

GS.TS Trần Đức Viên: Một số quy định có thể làm giảm quyền tự chủ đại học

GS.TS Trần Đức Viên, Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo, Học viện Nông nghiệp Việt Nam cho rằng, cần làm rõ thêm quy định “cơ sở giáo dục đại học đáp ứng đủ điều kiện thực hiện quyền tự chủ hoặc không còn đáp ứng đủ điều kiện thực hiện quyền tự chủ theo quy định…”

Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố dự thảo Nghị định Sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 99/2019/NĐ-CP ngày 30 tháng 12 năm 2019 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học và dự thảo tờ trình Chính phủ để lấy ý kiến góp ý của đơn vị, cá nhân. 

GS.TS Trần Đức Viên nhận định: Bản dự thảo lần này chủ yếu tập trung vào việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 99 để có một Nghị định 99 “mới” chặt chẽ hơn, khả thi hơn, tạo động lực cho sự phát triển của hệ thống giáo dục đại học.

Cụ thể là một số điểm, Khoản của các Điều có liên quan đến việc thành lập đại học; quy trình, thủ tục thành lập, công nhận hội đồng trường, hội đồng đại học; công nhận, bãi nhiệm, miễn nhiệm, cho thôi giữ chức vụ chủ tịch hội đồng trường, bổ nhiệm, miễn nhiệm, thay thế, cho thôi tham gia hội đồng trường đối với các thành viên khác của hội đồng trường; công nhận hiệu trưởng của trường đại học công lập; hợp tác và đầu tư với nước ngoài; tổ chức kiểm định chất lượng giáo dục…

Theo GS.TS Trần Đức Viên, có lẽ việc đầu tiên là ban soạn thảo nên cho biết rõ lý do cần sửa chữa, bổ sung những điều, khoản sửa mới (cơ sở khoa học và thực tiễn của việc thêm, bớt), và đã sửa chữa, bổ sung như thế nào; hạn chế tối đa các từ chưa đủ rõ nghĩa hoặc đa nghĩa, đảm bảo ai đọc cũng có thể hiểu đúng và hiểu đủ, dễ nhớ, dễ thực hiện.

Ví dụ, sửa đổi, bổ sung điểm a khoản 4 Điều 8 “Trường hợp thành lập trường có quy mô đào tạo chính quy nhỏ hơn 2.000 hoặc có số ngành thuộc cùng một lĩnh vực đào tạo trình độ đại học, trình độ thạc sĩ ít hơn quy định này thì phải có sự đồng ý của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, căn cứ vào tính đặc thù của lĩnh vực hoặc trình độ đào tạo khi bảo đảm ít nhất 05 ngành đào tạo trình độ đại học và 03 ngành đào tạo trình độ thạc sĩ thuộc 02 lĩnh vực đào tạo có chuyên môn gần nhau và có ít ngành được đào tạo trong nước”; “phải có sự đồng ý” ở đây tất dễ tạo lập cơ chế xin - cho.

Theo tôi, nên chăng Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố (hàng năm hoặc vài năm một lần, tùy thuộc vào điều kiện và hoàn cảnh cụ thể theo từng giai đoạn phát triển của giáo dục đại học) lĩnh vực hoặc trình độ nào là “đặc thù”, cũng như thế nào là lĩnh vực đào tạo có chuyên môn “gần nhau”, và thế nào là “ít ngành” được đào tạo trong nước.

GS.TS Trần Đức Viên: Một số quy định sẽ làm giảm quyền tự chủ của các cơ sở giáo dục đại học -0
GS.TS Trần Đức Viên

Tránh “háo danh” khi lên Đại học

GS.TS Trần Đức Viên cho biết, về việc chuyển từ “trường đại học” thành “đại học” nên tránh khuynh hướng háo danh, vì cùng với các tính toán về mặt số lượng (ít nhất 5 trường, ít nhất 3 trường, qui mô đào tạo trên 15.000 sinh viên,…) cũng nên làm rõ quyền lợi và trách nhiệm khi trường đại học được “nâng cấp” lên thành đại học. Nếu không, vấn đề chỉ còn là “câu chuyện” danh xưng.

Cũng nên làm rõ “Có ít nhất 3 trường đại học cùng loại hình công lập hoặc cùng loại hình tư thục liên kết thành đại học…” các cơ sở giáo dục (CSGD) công có được liên kết với các CSGD tư để thành Đại học hay không? Lý do? thủ tục “nâng tầm” có gì khác với hình thức liên kết công với công, tư với tư?

Cần làm rõ một người có thể đảm nhiệm cùng lúc cả 3 chức vụ Chủ tịch, Giám đốc, Bí thư?

GS.TS Trần Đức Viên cho rằng, nên xem xét lại việc sửa chữa, bổ sung điểm d khoản 1 Điều7 “Tập thể lãnh đạo đề xuất cơ quan quản lý trực tiếp cử đại diện tham gia hội đồng trường, số lượng người đại diện cơ quan quản lý trực tiếp cử không quá 50% tổng số thành viên ngoài trường đại học”, đoạn này viết không rõ nghĩa, dễ sinh hiểu lầm. Bởi nếu đúng như vậy, sẽ làm giảm đáng kể quyền tự chủ của CSGD và tăng thực trạng “cầm tay chỉ việc” của cơ quan chủ quản.

“Việc tổ chức giới thiệu các thành viên bầu, sử dụng hội nghị toàn thể hoặc hội nghị đại biểu của trường đại học” cũng vậy, nên làm rõ khi nào thì “sử dụng hội nghị toàn thể”, khi nào thì sử dụng “hội nghị đại biểu”; nếu không, dễ sinh tùy tiện và phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của người đứng đầu (hiệu trưởng hay bí thư đảng ủy) theo hướng có lợi nhất cho họ, chứ không phải theo hướng có lợi nhất cho CSGD đại học, đồng thời làm giảm hiệu lực của việc phát huy sức mạnh của qui chế dân chủ cơ sở  trong CSGD đại học.

“Thời hạn thực hiện trách nhiệm và quyền hạn của quyền chủ tịch hội đồng trường (HĐT) (hoặc phụ trách HĐT) tối đa không quá 12 tháng kể từ khi được cơ quan quản lý trực tiếp ra quyết định công nhận”, cũng cần được làm rõ, nhân sự đó có thể được bổ nhiệm/công nhận lại thêm lần nữa không (sau 12 tháng cơ quan chủ quản lại công nhận tiếp), hay chỉ được công nhận duy nhất 1 lần.

Điều 9 cũng cần được làm rõ cơ sở khoa học của các đại học, một người có thể đảm nhiệm cùng lúc cả 3 chức vụ chủ tịch, giám đốc, bí thư, trong khi các trường đại học thì không thể (chủ tịch Hội đồng trường không được đảm nhiệm các chức vụ chính quyền). Việc này cần làm rõ, nhằm tạo sự cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng, lấy hiệu quả công tác, hiệu lực quản trị, năng suất lao động (KPIs) làm thước đo duy nhất để đánh giá, xếp hạng các CSGD theo các chuẩn mực và thông lệ quốc tế, phù hợp với môi trường sư phạm “cận thị trường” (quasi market) của GD ĐH.

Tự chủ toàn diện hay tự chủ từng phần?

Theo GS.TS Trần Đức Viên, cũng cần làm rõ thêm “cơ sở giáo dục đại học đáp ứng đủ điều kiện thực hiện quyền tự chủ hoặc không còn đáp ứng đủ điều kiện thực hiện quyền tự chủ theo quy định…” (Các điều kiện để thực hiện quyền tự chủ của các cơ sở giáo dục đại học được quy định tại khoản 2 Điều 32 Luật Giáo dục đại học 2012 (sửa đổi, bổ sung 2018) cụ thể như sau:

(1) Đã thành lập hội đồng trường, hội đồng đại học; đã được công nhận đạt chuẩn chất lượng cơ sở giáo dục đại học bởi tổ chức kiểm định chất lượng giáo dục hợp pháp;

(2) Đã ban hành và tổ chức thực hiện quy chế tổ chức và hoạt động; quy chế tài chính; quy chế, quy trình, quy định quản lý nội bộ khác và có chính sách bảo đảm chất lượng đáp ứng tiêu chuẩn do Nhà nước quy định;

(3) Thực hiện phân quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình đến từng đơn vị, cá nhân trong cơ sở giáo dục đại học;

 (4) Công khai điều kiện bảo đảm chất lượng, kết quả kiểm định, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm và thông tin khác theo quy định của pháp luật).

GS.TS Trần Đức Viên cho rằng, nên chăng, Nghị định cũng nên thêm 1 điều về các CSGD ĐH tự chủ toàn diện hay tự chủ từng phần, có quyền được không tự chủ (không toàn diện hay không tự chủ từng phần, ví dụ như không tự chủ về tài chính và tài sản chẳng hạn) hay không? Tự chủ đại học trước hết nên là quá trình tự nguyện của các CSGD, không nên gò ép, không nên “phong trào”.

Để thấy được các CSGD tự chủ “được” gì, “mất” gì sau thời gian được “tự chủ”, từ đó có chính sách phù hợp để Giáo dục đại học Việt Nam phát triển như mong đợi của xã hội.

Chính phủ cũng nên giao cho một cơ quan nghiên cứu độc lập tiến hành khảo sát về những cái "được - mất” của CSGD đại học tự chủ, đảm bảo kết quả khảo sát, nghiên cứu của cơ quan nghiên cứu này minh bạch, khách quan, trung thực, có mức độ tin cậy cao, được xã hội “tâm phục, khẩu phục”.

Đồng thời, cũng cần có qui định để đẩy mạnh tự kiểm định, tự công bố kết quả tự kiểm định, xem đây là một tiêu chí quan trọng để xếp hạng/phân loại cơ sở giáo dục đại học đồng thời với việc tăng cường kiểm định ngoài, kiểm định độc lập theo như những cách mà các trường ĐH tiên tiến trên thế giới đang làm.

GS.TS Trần Đức Viên mong muốn sẽ sớm có một Nghị định 99 “mới” đủ sức tiếp thêm động lực và tạo thêm nguồn lực cho sự phát triển của nền Giáo dục đại học Việt Nam.

Giáo dục

Cuốn sách đầu tiên về trí tuệ nhân tạo trong giáo dục
Giáo dục

Cuốn sách đầu tiên về trí tuệ nhân tạo trong giáo dục

Nằm trong danh sách những cuốn sách hay nhất năm 2024 (tính đến thời điểm này) trên Amazon, “Nền giáo dục mới can đảm” là cuốn sách đầu tiên về cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo (AI) trong giáo dục, cùng những tác động của nó đối với việc nuôi dạy con cái và cách chúng ta có thể tận dụng sức mạnh này vì những điều tốt đẹp.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh phát biểu
Thời sự Quốc hội

Luật Nhà giáo: Bảo đảm sự đồng bộ và tương thích với các luật khác

Thảo luận tại Tổ 12 (gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh: Hưng Yên, Ninh Bình, Quảng Bình, Bắc Kạn) về dự án Luật Nhà giáo, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh nhất trí cần có chính sách đặc thù đối với nhà giáo và phải có ưu đãi đặc biệt để thực hiện những chủ trương của Đảng, Nhà nước. Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, cần bảo đảm sự đồng bộ và phải tương thích giữa Luật Nhà giáo với các luật khác.

Cần phản ánh đầy đủ bản chất của quản lý và phát triển nhà giáo
Quốc hội và Cử tri

Cần phản ánh đầy đủ bản chất của quản lý và phát triển nhà giáo

Ủng hộ việc ban hành Luật Nhà giáo, tại phiên thảo luận tổ, đại biểu Quốc hội cũng cho rằng, các nguyên tắc quản lý phát triển nhà giáo trong dự thảo Luật chưa phản ánh đầy đủ bản chất của quản lý và phát triển nhà giáo, do đó, cần rà soát các nội dung này. Trong thiết kế chính sách, đại biểu cũng đề nghị lưu ý bảo đảm nguyên tắc quản lý gián tiếp, không để bất cứ cơ quan nhà nước quản lý trực tiếp xuống giáo viên mà phải thông qua cơ quan trung gian đó là nhà trường, ai chịu trách nhiệm phát triển nhà trường thì người đó mới chịu trách nhiệm phát triển nhà giáo.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại Tổ 1 về dự án Luật Nhà giáo sáng 9.11
Thời sự Quốc hội

Tổng Bí thư Tô Lâm: Luật Nhà giáo phải giải quyết tốt mối quan hệ giữa thầy và trò

Phát biểu tại Tổ 1 (Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội) về dự án Luật Nhà giáo sáng 9.11, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, trước hết, phải quán triệt rất sâu sắc chiến lược, vị trí xây dựng đất nước của những người thầy. Phải xác định vai trò quan trọng của giáo dục và đặc biệt trong giáo dục đào tạo thì người thầy là chủ thể chính.

Bồi dưỡng kiến thức phòng, chống ma tuý cho các cơ sở giáo dục khu vực miền Trung - Tây Nguyên
Giáo dục

Bồi dưỡng kiến thức phòng, chống ma tuý cho các cơ sở giáo dục khu vực miền Trung - Tây Nguyên

Ngày 9.11, Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma tuý - Bộ Công an tổ chức Hội nghị tập huấn Bồi dưỡng kiến thức cho đội ngũ giáo viên cốt cán, thành viên của các Câu lạc bộ “Tuổi trẻ phòng, chống ma tuý” và Câu lạc bộ “Học sinh phòng, chống ma tuý” các cơ sở giáo dục khu vực miền Trung - Tây Nguyên.

TP. Hồ Chí Minh: Kiểm tra giám sát để nâng chất lượng bữa ăn bán trú cho học sinh
Giáo dục

TP. Hồ Chí Minh: Kiểm tra giám sát để nâng chất lượng bữa ăn bán trú cho học sinh

Theo Sở Giáo dục và Đào tạo TP. Hồ Chí Minh, cần sự phối hợp từ phía nhà trường, gia đình và cả xã hội trong tổ chức bữa ăn bán trú. Đây cũng là kênh hữu ích để nâng cao hơn nữa công tác kiểm tra giám sát, nâng cao hơn nữa chất lượng tổ chức bữa ăn bán trú cho học sinh, chăm sóc sức khỏe học sinh.

Đại biểu Quốc hội Khóa XIII Bùi Thị An: "Để Bộ GD-ĐT chủ động tuyển giáo viên là phù hợp với điều kiện thực tiễn"
Giáo dục

Đại biểu Quốc hội Khóa XIII Bùi Thị An: "Để Bộ GD-ĐT chủ động tuyển giáo viên là phù hợp với điều kiện thực tiễn"

Đại biểu Quốc hội Khóa XIII Bùi Thị An nhìn nhận, việc Bộ GD-ĐT không được quản lý chung về vấn đề biên chế, không được chủ động tuyển giáo viên, phải chờ phân bổ chỉ tiêu từ Bộ Nội vụ và ủy ban nhân dân cấp tỉnh là không phù hợp với điều kiện thực tiễn. Điều này dẫn đến tình trạng có nơi thừa, có nơi thiếu giáo viên; thậm chí ngay trong một trường cũng có tình trạng bộ môn này thừa giáo viên nhưng bộ môn kia lại thiếu.

Phân hiệu Trường Đại học Y Hà Nội tại Thanh Hoá hướng tới quy mô đào tạo 2.000 sinh viên
Giáo dục

Phân hiệu Trường Đại học Y Hà Nội tại Thanh Hoá hướng tới quy mô đào tạo 2.000 sinh viên

Phân hiệu Trường Đại học Y Hà Nội tại Thanh Hóa vừa tổ chức lễ kỷ niệm 10 năm thành lập (2014 - 2024). Mục tiêu của Phân hiệu đang hướng tới đạt quy mô đào tạo 2.000 học viên và sinh viên, với ít nhất 5 ngành đại học, đáp ứng đủ điều kiện trở thành một trường đại học thuộc Đại học Y Hà Nội trong tương lai.

Luật Nhà giáo được kỳ vọng sẽ tạo bước đột phá trong xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo
Giáo dục

Chủ động phát triển đội ngũ nhà giáo chất lượng

Theo chương trình Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội Khóa XV, ngày mai (9.11), dự án Luật Nhà giáo sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu. Gần 20 năm ấp ủ, hơn 1 năm xây dựng, dự thảo Luật Nhà giáo được kỳ vọng sẽ tạo đột phá trong xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo.

Câu chuyện truyền cảm hứng của thế hệ tinh anh từ Sedbergh Vietnam - BCIS
Giáo dục

Câu chuyện truyền cảm hứng của thế hệ tinh anh từ Sedbergh Vietnam - BCIS

Kỷ nguyên công nghệ mang đến cho học sinh nhiều lợi thế, không chỉ về khả năng tiếp cận thông tin mà còn là môi trường thuận lợi để theo đuổi đam mê. Nhờ đó, nhiều tài năng trẻ được tìm thấy từ các sân chơi, học bổng từ môi trường giáo dục uy tín khắp cả nước. Điển hình như chương trình Học bổng Tài năng của Sedbergh Vietnam - BCIS, mở ra cơ hội để học sinh Việt Nam trải nghiệm môi trường học tập quốc tế và nuôi dưỡng tài năng.

Giao quyền chủ động cho ngành Giáo dục trong tuyển dụng, sử dụng nhà giáo: Chính sách đột phá của Dự thảo Luật Nhà giáo
Giáo dục

Giao quyền chủ động cho ngành Giáo dục trong tuyển dụng, sử dụng nhà giáo: Chính sách đột phá của Dự thảo Luật Nhà giáo

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Thị Mai Hoa cho rằng, việc giao thẩm quyền cho Bộ GD-ĐT, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội trong việc xây dựng chiến lược, đề án, kế hoạch phát triển, tổng biên chế đội ngũ nhà giáo là chính sách mang tính đột phá của Dự thảo Luật Nhà giáo.