Giải quyết đồng bộ, toàn diện các vấn đề dân số

Năm 2018, sau khi Trung ương ban hành Nghị quyết số 21-NQ/TW về công tác dân số trong tình hình mới, Bộ Y tế đã xây dựng dự án Luật Dân số để trình Quốc hội. Cơ quan chủ trì soạn thảo và cơ quan chủ trì thẩm tra khi đó là Ủy ban Về các vấn đề xã hội cũng đã tiến hành nhiều hoạt động khảo sát, lấy ý kiến về dự luật, nhưng cuối cùng, dự luật đã chưa thể trình Quốc hội. Sau gần 7 năm, tháng 2 vừa qua, lãnh đạo Bộ Y tế cho biết đang khẩn trương tập trung mọi nguồn lực để hoàn thiện dự luật này, dự kiến trình Quốc hội vào kỳ họp tháng 10.2025.

Với Nghị quyết số 21, chính sách dân số của nước ta đã chuyển từ “kế hoạch hóa gia đình" sang “dân số và phát triển”, tức là đầu tư cho dân số là đầu tư cho sự phát triển bền vững của đất nước. Tuy vậy, những năm gần đây, mức sinh trên toàn quốc liên tục giảm thấp dưới mức sinh thay thế. Thống kê cho thấy, năm 2011, mức sinh đạt 2,11 con/phụ nữ, cao hơn mức sinh thay thế nhưng đến năm 2022, tỷ lệ này đã giảm xuống còn 2,01, năm 2023 giảm còn 1,96 và năm 2024 chỉ còn 1,91 - thấp nhất trong lịch sử. Xét theo khu vực, trong khoảng 2 thập kỷ qua, mức sinh khu vực thành thị đã xuống dưới mức sinh thay thế, chỉ đạt từ 1,7 - 1,8 con/phụ nữ; mức sinh khu vực nông thôn vốn luôn cao hơn mức sinh thay thế, ở mức 2,2 - 2,3 con/phụ nữ, nhưng đến năm 2023 cũng đã giảm xuống dưới mức sinh thay thế, chỉ còn 2,07 con/phụ nữ - cũng là mức thấp nhất từ trước đến nay.

Điều đáng lo ngại hơn là, xu hướng mức sinh giảm được dự báo sẽ tiếp tục xuống thấp trong các năm tiếp theo. Dù hiện “chưa đến mức báo động”, nhưng các chuyên gia cũng cảnh báo, nếu không can thiệp ngay, tỷ lệ giảm sinh sẽ ngày càng mạnh. Theo đó, nếu mức sinh giảm không được cải thiện, dự báo đến năm 2039 nước ta sẽ kết thúc thời kỳ dân số vàng, sau năm 2054 dân số sẽ bắt đầu tăng trưởng âm. Hệ lụy sẽ là thiếu hụt lực lượng lao động, suy giảm quy mô dân số, đẩy nhanh già hóa dân số và nhiều tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế - xã hội.

danso-1723716932231318086015.jpg
Nguồn: ITN

Với quan điểm đã được Trung ương khẳng định tại Nghị quyết số 21 “dân số là yếu tố quan trọng hàng đầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Công tác dân số là nhiệm vụ chiến lược, vừa cấp thiết vừa lâu dài; là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân” thì có lẽ không có gì phải lăn tăn về việc có cần thiết phải trình Quốc hội ban hành một đạo luật về dân số hay không. Hơn nữa, vấn đề dân số liên quan đến quyền công dân, quyền con người nên phải được điều chỉnh bằng một văn bản luật thay vì một pháp lệnh như hiện hành là rất đúng với tinh thần của Hiến pháp năm 2013.

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng, một trong những lý do khiến dự luật Dân số chưa được trình Quốc hội từ năm 2018 chính là bởi các nội dung cụ thể chưa bảo đảm tính khả thi, vẫn còn nhiều điều khoản mơ hồ, chưa biết sẽ thực hiện thế nào. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội Bùi Sỹ Lợi khi đó đã đề nghị Bộ Y tế có thể chờ đến năm 2019 - khi hoàn thành Tổng điều tra dân số và nhà ở lần thứ 5 mới hoàn thiện dự án Luật trình Quốc hội bởi kết quả tổng điều tra sẽ cung cấp những dữ liệu, cơ sở thực tiễn cho các đề xuất chính sách chắc chắn và khả thi hơn.

Từ năm 2019 đến nay, tình hình kinh tế - xã hội đã có rất nhiều thay đổi. Bối cảnh xây dựng Luật Dân số ở thời điểm này đã rất khác. Bộ Chính trị cũng đã có những chủ trương mới liên quan đến chính sách dân số, cụ thể là đã giao Ủy ban Kiểm tra Trung ương tham mưu, sửa đổi quy định liên quan đến việc xử lý vi phạm chính sách dân số, sửa đổi Hướng dẫn số 05 theo hướng không xử lý kỷ luật trường hợp sinh con thứ ba trở lên. Như vậy, các chính sách của dự luật Dân số mới phải được xây dựng theo đúng tinh thần Nghị quyết số 21 “giải quyết toàn diện và đồng bộ các vấn đề về quy mô, cơ cấu, phân bổ, chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ tác động qua lại với phát triển kinh tế - xã hội” và yêu cầu, chủ trương mới của Bộ Chính trị.

Một điểm rất thuận lợi so với thời điểm 7 năm trước là hiện nay, chúng ta đã có cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Bộ Chính trị mới đây cũng đã giao Đảng ủy Chính phủ, Đảng ủy Công an Trung ương chỉ đạo khẩn trương hoàn thành việc xây dựng, kết nối đồng bộ dữ liệu về con người (trên cơ sở dữ liệu gốc là cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư) để đánh giá chính xác sự biến động về dân số (cả về số lượng, chất lượng) để phục vụ chính xác, kịp thời, hiệu quả công tác hoạch định, triển khai các chính sách dân số trong thời gian tới. Như vậy, việc hoàn thành nhiệm vụ này sẽ là căn cứ thực tiễn để bảo đảm một dự luật Dân số thật sự chắc chắn, thật sự khả thi, thật sự đáp ứng được yêu cầu về công tác dân số trong tình hình mới.

Chính sách và cuộc sống

AMH
Quốc hội và Cử tri

Bảo vệ tiểu thương trên sàn thương mại điện tử

Thương mại điện tử ở Việt Nam duy trì đà tăng trưởng ấn tượng và trở thành một phần không thể thiếu trong nền kinh tế. Theo Bộ Công Thương, năm 2024, doanh số thương mại điện tử bán lẻ đạt 20,5 tỷ USD, chiếm 8% tổng doanh thu bán lẻ cả nước. Cùng với đó, số lượng gian hàng trực tuyến cũng tăng mạnh, với khoảng 650.000 cửa hàng có phát sinh đơn hàng trên các sàn thương mại điện tử.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn chủ trì Phiên họp thứ 43 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội
Chính sách và cuộc sống

Rành mạch về chính sách thuế

Từ gần 100 nhóm ngành nghề được ưu đãi đầu tư đang quy định tại các văn bản pháp luật về đầu tư và các luật chuyên ngành, dự luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) đã thu gọn phạm vi các ưu đãi thuế xuống còn 30 nhóm lĩnh vực. Dù vậy, theo các đại biểu Quốc hội, quy định như dự thảo Luật vẫn chưa bảo đảm được tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật.

Không áp đặt cứng nhắc…
Chính sách và cuộc sống

Không áp đặt cứng nhắc…

Theo Nghị quyết số 25/NQ-CP về mục tiêu tăng trưởng các ngành, lĩnh vực và địa phương bảo đảm mục tiêu tăng trưởng cả nước năm 2025 đạt 8% trở lên, có 18/63 địa phương được Chính phủ giao mục tiêu tăng trưởng GRDP hai con số, trong đó, Bắc Giang, Ninh Thuận, Hải Phòng được giao mục tiêu tăng trưởng GRDP cao nhất cả nước.

AMH
Chính sách và cuộc sống

"Liều thuốc mạnh" để bảo vệ dữ liệu cá nhân

Không ít người thường nói với nhau: chúng ta bây giờ không phải lo lắng về chuyện lộ thông tin cá nhân nữa, bởi các thông tin ấy đã lộ hết rồi. Dù đây là nhận xét nửa đùa nửa thật, nhưng không thể phủ nhận rằng nó phản ánh thực trạng nghiêm trọng hiện nay, khi thông tin cá nhân của hàng triệu người đã bị lộ ra ngoài mà không thể thu hồi.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn yêu cầu sửa đổi Luật Đường sắt phải tập trung vào các chính sách đột phá mạnh mẽ, phát triển bứt phá
Chính trị

Phát triển đường sắt với tư duy vượt trội, tầm nhìn dài hạn

“Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, chúng ta mới có đoàn tàu Thống Nhất, bây giờ chuẩn bị kỷ niệm 50 năm rồi đoàn tàu Thống Nhất vẫn không có gì thay đổi về vận tốc, vận tải, có chăng chỉ là thay đổi kết cấu phòng ốc, điều kiện phương tiện, còn vận tốc vẫn y như cách đây 50 năm”.

Huy động mọi nguồn lực để tăng trưởng
Chính sách và cuộc sống

Huy động mọi nguồn lực để tăng trưởng

Phát biểu tại Hội nghị Thường trực Chính phủ làm việc với các doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam với chủ đề Nhà nước kiến tạo, doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam bứt phá trong kỷ nguyên mới, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết, năm nay, nước ta đặt mục tiêu tăng trưởng GDP từ 8% trở lên, đạt 2 con số vào những năm tiếp theo và thực hiện mục tiêu tổng quát đạt 2 mục tiêu 100 năm theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Để làm được điều này, không chỉ khu vực Nhà nước, các địa phương, các doanh nghiệp FDI mà tất cả các cấp, các ngành, các loại hình, khu vực doanh nghiệp đều phải tăng trưởng.

AMH
Chính sách và cuộc sống

Cơ hội cải cách môi trường kinh doanh

“Việc xây dựng nhà ở xã hội không chuyển biến hoặc chuyển biến rất chậm" - đây là nhận xét của Thủ tướng tại Hội nghị toàn quốc về nhà ở xã hội vừa diễn ra. Chia sẻ của đại diện các doanh nghiệp cho thấy, một trong những vướng mắc lớn nhất hiện nay vẫn là chuyện thủ tục.

Cơ hội để an cư, lạc nghiệp
Chính sách và cuộc sống

Cơ hội để an cư, lạc nghiệp

Theo Quyết định số 444/QĐ-TTg ngày 27.2 của Thủ tướng Chính phủ giao chỉ tiêu số căn hộ các địa phương phải hoàn thành giai đoạn 2025 - 2030 là 995.445 căn hộ. Trong đó năm 2025 là 100.275 căn hộ, năm 2026 là 116.347 căn hộ, năm 2027 là 148.343 căn hộ, năm 2028 là 172.402 căn hộ; năm 2029 là 186.917 căn hộ và năm 2030 là 271.161 căn hộ.

Ảnh minh họa
Chính sách và cuộc sống

Tránh sáp nhập cơ học

Kết luận số 127-KL/TW của Bộ Chính trị về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, trong đó yêu cầu nghiên cứu định hướng sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã. Đây là chủ trương, nhưng cũng là yêu cầu cấp thiết trong cách mạng tinh gọn bộ máy hiện nay. Tuy vậy, để bảo đảm hiệu lực hiệu quả hoạt động của bộ máy, việc sáp nhập cần tính toán cẩn trọng, tránh sáp nhập một cách cơ học.

Cơ chế vượt trội cho Trung tâm tài chính
Chính sách và cuộc sống

Cơ chế vượt trội cho Trung tâm tài chính

Thế giới hiện có 121 trung tâm tài chính đang cạnh tranh mạnh mẽ để vươn lên vị trí hàng đầu. Khi được thành lập, trung tâm tài chính của Việt Nam làm thế nào để có thể giành lợi thế trong cuộc đua tranh đó? Câu hỏi này thực sự mang tính then chốt trong quá trình xây dựng dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc thành lập và hoạt động của trung tâm tài chính tại Việt Nam.

Tối ưu hóa nguồn lực tài sản công
Quốc hội và Cử tri

Tối ưu hóa nguồn lực tài sản công

Thực hiện Công điện số 138/CĐ-TTg ngày 20.12.2024 của Thủ tướng Chính phủ, việc tổng kiểm kê tài sản công tại các cơ quan, tổ chức, đơn vị; tài sản kết cấu hạ tầng do Nhà nước đầu tư, quản lý đã được thực hiện từ 0 giờ ngày 1.1.2025.

Ảnh minh họa
Chính sách và cuộc sống

Tạo đột phá về phát triển nhà ở xã hội

Phải tạo đột phá về phát triển nhà ở xã hội (NOXH) cho người trẻ, người khó khăn, thu nhập thấp, công nhân lao động; phải ưu tiên NOXH trước rồi mới đến nhà ở thương mại, chính sách xã hội của chúng ta là như thế, phải xác định rất rõ điều này. Đây là nhấn mạnh của Thủ tướng Phạm Minh Chính tại Hội nghị Thường trực Chính phủ làm việc với doanh nghiệp nhà nước về nhiệm vụ, giải pháp góp phần tăng trưởng kinh tế hai con số, phát triển đất nước nhanh và bền vững.

AMH
Chính sách và cuộc sống

Kích thích tiêu dùng để thúc đẩy tăng trưởng

Sau hội nghị với các địa phương vào cuối tuần trước, Thường trực Chính phủ hôm qua đã làm việc với doanh nghiệp nhà nước trong buổi sáng và với doanh nghiệp nhỏ và vừa trong buổi chiều để bàn về giải pháp thúc đẩy tăng trưởng hai con số, đưa đất nước bứt phá trong kỷ nguyên mới.

Tăng trưởng cao nhưng phải bền vững
Chính sách và cuộc sống

Tăng trưởng cao nhưng phải bền vững

Phát biểu tại Hội nghị Chính phủ với các địa phương thực hiện kết luận của Trung ương, các nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ về tăng trưởng kinh tế, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, Đảng đã chỉ đạo, Chính phủ thống nhất, Quốc hội đồng tình, Nhân dân ủng hộ, Tổ quốc mong đợi thì chỉ có bàn làm, không bàn lùi.

Không nên đánh thuế tiền gửi tiết kiệm
Chính sách và cuộc sống

Không nên đánh thuế tiền gửi tiết kiệm

Góp ý về dự thảo đề nghị xây dựng dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) của Bộ Tài chính, UBND TP. Cần Thơ đề xuất mở rộng diện đánh thuế thu nhập cá nhân với khoản lãi tiền gửi tiết kiệm, chỉ miễn thuế thu nhập cá nhân với các khoản tiền gửi tiết kiệm nhỏ.

Dây chuyền may áo ghế xuất khẩu cho ô tô của THACO AUTO. Ảnh: VGP/Minh Thi
Chính sách và cuộc sống

Lực đẩy để doanh nghiệp tư nhân tăng tốc, bứt phá

Những năm qua, chúng ta đã chứng kiến sự nỗ lực không ngừng của các doanh nghiệp tư nhân trong hành trình phát triển để góp chung tiếng nói trong cộng đồng doanh nghiệp vì sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Theo thống kê, thời gian qua khu vực kinh tế tư nhân đã đóng góp gần 45% GDP của cả nước, thực hiện hơn 40% vốn đầu tư của toàn xã hội, chiếm 35% tổng kim ngạch nhập khẩu và 25% tổng kim ngạch xuất khẩu của nền kinh tế. Điều đáng nói, khu vực kinh tế tư nhân cũng đã tạo việc làm cho 85% số lao động của cả nước. Những kết quả ấn tượng rất đáng tự hào này khẳng định những đóng góp không nhỏ của khu vực kinh tế tư nhân đối với phát triển chung của đất nước.

Ảnh minh họa
Chính sách và cuộc sống

Tạo thuận lợi cho người bán hàng "online" nộp thuế

Bộ Tài chính đang xây dựng dự thảo Nghị định về quản lý thuế đối với hoạt động kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử, nền tảng số của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh. Thu thuế trong trường hợp này là cần thiết nhằm tăng hiệu quả thu ngân sách, tạo lập môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch giữa phương thức kinh doanh truyền thống và hiện đại. Tuy nhiên, việc “hành thu” bên cạnh hướng tới “thuận” cho người thu thì phải “tiện” cho người nộp, nhất là những cá nhân kinh doanh.