Bối cảnh đòi hỏi thay đổi
Nông nghiệp là một trong những trụ cột quan trọng của nền kinh tế Indonesia, đóng góp 14% GDP và sử dụng 32% diện tích đất. Tuy nhiên, ngành nông nghiệp Indonesia đang đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng. Trước hết, năng suất thấp và thiếu bền vững là vấn đề đáng lo ngại khi theo Cơ quan Thống kê Indonesia (BPS), có đến 89,54% diện tích đất nông nghiệp không đạt tiêu chí bền vững. Trong hai thập kỷ qua, tăng trưởng sản lượng chủ yếu dựa vào mở rộng diện tích thay vì nâng cao năng suất. Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu, đặc biệt là hiện tượng hạn hán và El Nino, có thể làm giảm sản lượng nông nghiệp, đẩy khoảng 7 - 16% dân số (tương đương 19,7 - 45 triệu người) vào nguy cơ thiếu đói.
Ngoài ra, diện tích đất canh tác đang bị thu hẹp nhanh chóng, khi mỗi năm có từ 50.000 - 70.000ha đất nông nghiệp bị chuyển đổi sang mục đích phi nông nghiệp, dẫn đến suy giảm nguồn cung đất sản xuất. Đồng thời, lực lượng lao động trong ngành đang già hóa do thanh niên không còn mặn mà với nghề nông vì thu nhập thấp và thiếu sự hỗ trợ từ Chính phủ, làm chậm quá trình hiện đại hóa nông nghiệp.
Không chỉ vậy, xuất khẩu nông sản cũng gặp nhiều khó khăn trước những quy định mới của EU, yêu cầu sản phẩm như dầu cọ phải bảo đảm không gây ra phá rừng, gây áp lực lớn lên các nhà sản xuất nhỏ. Điều này có thể làm giảm xuất khẩu dầu cọ của Indonesia sang EU. Bên cạnh đó, sự thiếu hụt đầu tư vào công nghệ cũng là rào cản lớn đối với ngành nông nghiệp, khi cơ sở hạ tầng kém phát triển khiến nông dân gặp khó khăn trong cả sản xuất lẫn tiêu thụ sản phẩm.
Chiến lược chuyển đổi nông nghiệp từ truyền thống sang hiện đại
Trước những thách thức hiện tại, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Andi Amran Sulaiman nhấn mạnh, Indonesia cần chuyển đổi mạnh mẽ từ nền nông nghiệp truyền thống sang hiện đại thông qua việc phát triển các cụm nông nghiệp công nghệ cao. Theo ông, mô hình này có thể giúp giảm chi phí sản xuất tới 50% và tăng sản lượng lên gấp đôi, mở ra cơ hội lớn cho ngành nông nghiệp quốc gia.
Cánh đồng ở Indonesia nhìn từ trên cao xuống
Phát biểu tại sự kiện Tăng tốc tăng trưởng kinh tế của Indonesia: Thách thức và cơ hội trong kỷ nguyên mới tại Jakarta vào cuối tháng 1, ông đã nhấn mạnh rằng bộ đang tích hợp công nghệ tiên tiến vào các cụm nông nghiệp trải dài từ thượng nguồn đến hạ nguồn, nhằm tối ưu hóa chuỗi sản xuất.
Hiện tại, các cụm nông nghiệp hiện đại đang được triển khai tại nhiều khu vực trọng điểm như Trung Kalimantan, Nam Kalimantan, Nam Sumatra và Nam Papua. Theo Bộ trưởng, các cụm này tương đương với mô hình nông nghiệp hiện đại mà nhiều nước đang theo đuổi như Mỹ, Việt Nam, Trung Quốc và Thái Lan.
Mục tiêu của Indonesia trong năm nay là thực hiện chuyển đổi nông nghiệp trên diện tích lên đến 1 triệu ha. Bộ trưởng Sulaiman tin rằng, các cụm nông nghiệp hiện đại sẽ giúp Indonesia trở thành một trong những vựa lương thực hàng đầu thế giới. Đặc biệt, ông nhấn mạnh tiềm năng phi thường của đất nông nghiệp ở Papua, nơi có thể được khai thác tối ưu bằng cách áp dụng các phương pháp canh tác hiện đại, cơ giới hóa hoàn toàn và ứng dụng công nghệ cao như sử dụng máy kéo tự động, máy bay không người lái phun phân bón và hệ thống tưới tiêu thông minh, xuyên suốt chuỗi sản xuất nhằm tối ưu hóa tài nguyên đất.
Để hỗ trợ phát triển nông nghiệp công nghệ cao, Indonesia đã phân bổ 29,37 nghìn tỷ Rp (khoảng 1,84 tỷ USD) cho năm 2025. Khoản ngân sách này sẽ được sử dụng cho chương trình “Nông dân thiên niên kỷ”, với mục tiêu đào tạo hơn 65.000 lao động nông nghiệp có trình độ cao, sẵn sàng đáp ứng yêu cầu của nền nông nghiệp hiện đại.
Bên cạnh việc nâng cao năng suất, một yếu tố quan trọng trong chiến lược nông nghiệp mới của Indonesia là thu hút thế hệ trẻ tham gia vào ngành. Sự quan tâm của giới trẻ đối với nông nghiệp hiện đại đang gia tăng đáng kể, thể hiện qua con số 27.000 thanh niên đã đăng ký tham gia chương trình Lữ đoàn thanh niên phát triển nông nghiệp mới. Bộ trưởng Sulaiman cho biết tại các vùng như Merauke và Aceh, những nông dân trẻ có thể đạt mức thu nhập lên tới 20 triệu rupiah/tháng (khoảng 30 triệu VNĐ), mở ra cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn, góp phần thay đổi nhận thức về ngành nông nghiệp.
Nhìn chung, chiến lược hiện đại hóa nông nghiệp của Indonesia không chỉ tập trung vào việc ứng dụng công nghệ để nâng cao năng suất mà còn hướng đến phát triển bền vững, thu hút nguồn nhân lực trẻ, mở rộng đầu tư và tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế. Tổng thống Prabowo Subianto bày tỏ lạc quan rằng, với những bước đi chiến lược nói trên, Indonesia có thể đạt được mục tiêu tự cung tự cấp lương thực trong vòng 4 đến 5 năm tới, đồng thời củng cố vị thế trên thị trường nông sản toàn cầu.
