“Rồng sắt” hiện đại - biểu tượng sức mạnh công nghệ

Bước tiến thần tốc

Trung Quốc đang có những bước tiến lớn hơn nữa trong lĩnh vực đường sắt cao tốc và sự phát triển mới nhất của nước này sẽ giúp việc di chuyển giữa các thành phố trở nên nhanh hơn và dễ dàng hơn bao giờ hết.

Hai tuyến đường sắt cao tốc mới nhất là Tây An - An Khang và Tây An - Thạch Yển, với tốc độ thiết kế 350km/giờ, đều đã đạt được những cột mốc quan trọng trong quá trình xây dựng và phát triển gần đây.

Trong đó, tuyến Tây An - An Khang đã hoàn thành việc xây dựng kết cấu của Ga Tây Trấn An rộng 4.000m2 vào tháng 1.2025. Khi nào hoàn thành, tuyến đường sắt dài 171km này sẽ giúp rút ngắn thời gian di chuyển giữa Tây An và An Khang từ 3 giờ xuống chỉ còn 1 giờ. Nó là một thành phần quan trọng của Hành lang Bắc Kinh - Côn Minh và Hành lang Bao Đầu (Yinchuan) - Hải Khẩu, một phần của mạng lưới đường sắt cao tốc của Trung Quốc, bao gồm 8 tuyến dọc nối liền miền Bắc và miền Nam của đất nước và 8 tuyến ngang nối liền miền Đông và miền Tây.

Bên cạnh đó, tuyến đường sắt cao tốc Tây An - Thạch Yển cũng đã hoàn thành Đường hầm Thiên Trụ Sơn số 2, “một kỳ quan kỹ thuật” dài 4.118m. Tuyến đường sắt cao tốc dài 256km này sẽ rút ngắn thời gian di chuyển giữa từ Tây An đến Thạch Yển ở tỉnh Hồ Bắc xuống còn dưới một giờ, đồng thời giảm một nửa thời gian di chuyển giữa Tây An và Vũ Hán, còn 2,5 giờ.

Việc mở tuyến đường này sẽ nối Thiểm Tây với đồng bằng sông Dương Tử và đồng bằng sông Châu Giang, đồng thời tăng cường kết nối giữa cụm đô thị Quan Trung và khu vực giữa sông Dương Tử. Sự kết nối chặt chẽ hơn sẽ có ý nghĩa to lớn trong việc thúc đẩy nền kinh tế miền Trung Trung Quốc, đồng thời hỗ trợ phát triển chất lượng cao Vành đai kinh tế sông Dương Tử.

Ngoài hai tuyến kể trên, trước đó, tuyến Thượng Hải - Tô Châu - Hồ Châu (164km), với tốc độ thiết kế 350km/giờ, đã đi vào hoạt động vào ngày 26.12.2024, giúp tăng cường mạng lưới đường sắt kết nối các thành phố lớn ở khu vực đồng bằng sông Dương Tử, miền Đông Trung Quốc, nơi được coi là trung tâm kinh tế lớn.

Bên cạnh mở rộng mạng lưới, Trung Quốc cũng đang nâng tốc độ đường sắt cao tốc, với kế hoạch tăng tốc độ khai thác lên 400km/h trong tương lai. Hiện nay, tốc độ 350m/giờ là tốc độ phổ biến đối với các tuyến đường ở những khu vực tương đối phát triển. Đáng chú ý, mẫu tàu CR450, có thể đạt vận tốc 450km/h trong thử nghiệm, đã ra mắt vào tháng 12.2024, đánh dấu bước tiến mới trong công nghệ tàu cao tốc.

Trong kỷ nguyên mà tốc độ định nghĩa sự phát triển, Trung Quốc đang đẩy giới hạn vận tải lên một tầm cao mới với dự án T-Flight - một con tàu đệm từ có thể khiến máy bay thương mại trở nên có vẻ chậm chạp.

Với tốc độ tối đa 965km/h, T-Flight có thể rút ngắn hành trình Bắc Kinh - Thượng Hải xuống chỉ còn 1,5 giờ, nhờ công nghệ đệm từ kết hợp với hệ thống đường ống chân không thấp, giúp loại bỏ gần như hoàn toàn ma sát và lực cản không khí. Trong thử nghiệm tháng 2.2024, tàu đạt 623km/h và đến tháng 10, vận hành thành công trong môi trường chân không thấp- cột mốc quan trọng khẳng định tiềm năng của công nghệ này. Trung Quốc đặt mục tiêu nâng tốc độ lên 1.000km/h và xa hơn nữa, phát triển phiên bản tàu siêu thanh đạt 4.000km/h, mở ra tương lai mới cho ngành giao thông. Hiện tại, T-Flight đã vượt qua kỷ lục 602km/h của tàu đệm từ nhanh nhất thế giới do Nhật Bản phát triển (dự kiến đi vào hoạt động năm 2027).

Sự phát triển của đường sắt cao tốc Trung Quốc đã được hưởng lợi từ sự hỗ trợ mạnh mẽ của các chính sách quốc gia và nền tảng kinh tế vững chắc. Quyền lực tập trung và cơ chế ra quyết định hiệu quả của nhà nước đã giúp Trung Quốc hoàn thành việc xây dựng mạng lưới đường sắt cao tốc quy mô lớn trong thời gian ngắn.

Thực tế, Trung Quốc đã thiết lập mạng lưới đường sắt cao tốc rộng lớn nhất thế giới chỉ trong hai thập kỷ, với tuyến đầu tiên bắt đầu hoạt động vào năm 2008. Kể từ đó, đất nước gấu trúc đã xây dựng một mạng lưới trải dài khoảng 45.000km, kết nối tất cả các tỉnh và thành phố lớn, và hiện là mạng lưới lớn nhất thế giới dành cho tàu cao tốc có thể di chuyển với tốc độ lên tới 350km/h. Hiện tại, nó bao phủ 95% các thành phố có dân số trên 500.000 người.

Từ đi sau đến dẫn đầu thế giới

Thực tế, quá trình quy hoạch đường sắt cao tốc bắt đầu từ những năm 1990, khi Trung Quốc có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao nhưng cũng đối mặt với nhiều thách thức về hạ tầng. Dự án này được thúc đẩy mạnh mẽ trong chiến dịch "tăng tốc" vào cuối những năm 1990 và 2000, nhằm nâng cao tốc độ vận hành của các tuyến tàu thương mại.

Tuyến đường sắt cao tốc đầu tiên được đưa vào hoạt động năm 2008, kết nối Bắc Kinh với Thiên Tân, cách nhau chỉ 120km. Trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, Trung Quốc đã đẩy mạnh đầu tư vào hạ tầng, bao gồm cả đường sắt cao tốc, để kích thích nền kinh tế và tạo thêm việc làm.

Ban đầu, Trung Quốc hợp tác với các tập đoàn quốc tế như Alstom, Siemens và Kawasaki Heavy Industries thông qua các thỏa thuận chuyển giao công nghệ. Tuy nhiên, thay vì chỉ phụ thuộc vào công nghệ nhập khẩu, Trung Quốc nhanh chóng tiếp thu, cải tiến và phát triển năng lực nội địa. Nhờ đó, nước này không chỉ làm chủ công nghệ đường sắt cao tốc, mà còn vươn lên dẫn đầu thế giới trong lĩnh vực này, biến các công nghệ ngoại nhập thành nền tảng để đổi mới và nâng cấp theo tiêu chuẩn đẳng cấp thế giới riêng.

Trung Quốc đặt mục tiêu đến năm 2035 sẽ hình thành mạng lưới đường sắt cao tốc giúp di chuyển giữa các thành phố lớn trong vòng 3 giờ. Đồng thời, nước này cũng đẩy mạnh xuất khẩu công nghệ đường sắt cao tốc ra thế giới, mở rộng ảnh hưởng trên thị trường quốc tế.