Đại hội IV (1976) của Đảng tổng kết về công tác xây dựng Đảng đã khẳng định, phải coi trọng cả bốn nội dung trong công tác xây dựng đội ngũ đảng viên đó là: công tác quản lý đảng viên; công tác giáo dục, rèn luyện đảng viên; công tác phát triển đảng viên; công tác sàng lọc đảng viên. Theo đó, công tác phát triển đảng viên phải coi trọng chất lượng, không chạy theo số lượng đơn thuần, phát triển Đảng đi đôi với củng cố Đảng.
Đại hội X của Đảng (2006) tiếp tục chỉ rõ: “Việc kết nạp đảng viên phải coi trọng chất lượng, tiêu chuẩn, đặc biệt tiêu chuẩn giác ngộ lý tưởng của Đảng, đạo đức, lối sống, năng lực hoàn thành nhiệm vụ”[1]; đồng thời kiên quyết: “Khai trừ những đảng viên thoái hoá về chính trị, tư tưởng, đạo đức lối sống, tham nhũng, lãng phí, quan liêu, cố tình vi phạm kỷ luật Đảng và pháp luật của Nhà nước”[2]. Đại hội XI của Đảng (2011) tiếp tục bổ sung, phát triển quan điểm về xây dựng đội ngũ đảng viên theo hướng: “Đổi mới, tăng cường công tác quản lý, phát triển đảng viên, bảo đảm chất lượng đảng viên theo yêu cầu của Điều lệ Đảng”[3]; “Kiên quyết đưa ra khỏi Đảng những người không đủ tư cách đảng viên”.
Đại hội XII của Đảng xác định phương hướng, mục tiêu và quyết tâm hành động: “Tăng cường rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, thực dụng. Tập trung thực hiện mục tiêu: Xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức”[4]. Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh theo Kết luận 01 của Bộ Chính trị khóa XIII; coi đây là công việc thường xuyên của các tổ chức đảng, các cấp chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội, địa phương, đơn vị gắn với chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Đồng thời, kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, chủ nghĩa cá nhân, lối sống cơ hội, thực dụng, bè phái, “lợi ích nhóm”, “nói không đi đôi với làm”, “nói một đằng làm một nẻo”…
Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) của Đảng tiếp tục chỉ ra 27 biểu hiện cụ thể của sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ để tùy theo mức độ mà các cấp ủy, chính quyền, ban, ngành, đoàn thể xem xét, điều tra, kiểm tra, kết luận, xử lý nghiêm minh “đúng người, đúng việc” các trường hợp và mức độ sai phạm của đảng viên. Kiên quyết đưa ra khỏi Đảng những người không xứng đáng; đồng thời, xử lý những người vi phạm theo quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước, “không có vùng cấm”, “không có biểu hiện nhẹ trên, nặng dưới”, làm kiên quyết, triệt để, không có hiện tượng “đánh trống bỏ rùi”.
Những nhận thức và quan điểm, phương châm của Đảng ta qua các thời kỳ, các kỳ đại hội, các văn bản, nghị quyết, quy định,… đều nhất quán trước sau như một khẳng định Đảng ta trung thành và vận dụng sáng tạo quan điểm của C. Mác - Ph. Ăngghen, V.I. Lênin và Chủ tịch Hồ Chí Minh về những vấn đề cơ bản về xây dựng đội ngũ đảng viên, xây dựng và chỉnh đốn Đảng. Đặc biệt, những quan điểm của V.I. Lênin về vấn đề thanh đảng được Đảng ta vận dụng và phát triển sáng tạo, phù hợp với thực tiễn.
Trong điều kiện tình hình hiện nay, việc vận dụng tư tưởng của V.I. Lênin vào công tác xây dựng đội ngũ đảng viên, nhất là công tác sàng lọc đảng viên cần thực hiện một số giải pháp cơ bản sau:
Một là, tiếp tục nghiên cứu, quán triệt và thực hiện nghiêm quan điểm Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức công tác tư tưởng theo hướng chủ động, thiết thực, kịp thời và hiệu quả; nâng cao tính chiến đấu, tính giáo dục, tính thuyết phục trong tuyên truyền, học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước”[5]. Tăng cường tuyên truyền, giáo dục, quán triệt, nghiên cứu, học tập nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên về ý nghĩa, tầm quan trọng, những nội dung tư tưởng về xây dựng Đảng của giai cấp công nhân, trong đó có quan điểm, tư tưởng thanh đảng của V.I. Lênin để vận dụng vào công tác xây dựng đội ngũ đảng viên, nhất là công tác sàng lọc đảng viên bảo đảm đúng hướng, chặt chẽ và có chất lượng.
Hai là, tiến hành tốt công tác phát triển đảng viên, kết hợp chặt chẽ với công tác quản lý đảng viên, giáo dục, rèn luyện và sàng lọc đội ngũ đảng viên ở tất cả các cấp bộ đảng, nhất là đảng viên ở cơ sở, đảng viên thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chấp hành Trung ương quản lý; đảng viên là cán bộ chủ trì, chủ chốt trong các cơ quan của hệ thống chính trị; đảng viên công tác trong các lĩnh vực trọng yếu, cơ mật, lĩnh vực phức tạp, nhạy cảm.
Đánh giá về công tác phát triển đảng viên; quản lý, giáo dục, rèn luyện và sàng lọc đội ngũ đảng viên của Đảng, Chỉ thị số 28-CT/TW, ngày 21/01/2019 của Ban Bí thư về “Nâng cao chất lượng kết nạp đảng viên và rà soát, sàng lọc, đưa những đảng viên không còn đủ tư cách ra khỏi Đảng”, khẳng định: “Từ khi thành lập Đảng đến nay, nhất là những năm gần đây, thực hiện Điều lệ Đảng và các quy định của Trung ương, các cấp ủy, tổ chức đảng đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng, củng cố tổ chức cơ sở đảng, phát triển và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên, số lượng đảng viên kết nạp mới tăng nhanh, trình độ học vấn của đảng viên mới kết nạp ngày càng cao. Đồng thời, đã quan tâm rà soát, sàng lọc, đưa những đảng viên không còn đủ tư cách ra khỏi Đảng. Những kết quả đó đã góp phần quan trọng khắc phục cơ bản tình trạng ở cơ sở không có đảng viên và tổ chức đảng. Chất lượng đảng viên, năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng được nâng cao; góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, củng cố lòng tin của nhân dân đối với Đảng”[6].
Tuy nhiên, “công tác kết nạp đảng viên và rà soát, sàng lọc đảng viên thời gian qua chưa đáp ứng yêu cầu. Công tác kết nạp đảng viên có biểu hiện chạy theo số lượng, chưa coi trọng đúng mức chất lượng; việc kết nạp người chưa đủ tiêu chuẩn, điều kiện, người có động cơ không đúng đắn vào Đảng còn diễn ra ở nhiều nơi; còn vi phạm quy định, nguyên tắc về kết nạp đảng viên. Công tác quản lý, giáo dục, rèn luyện, đánh giá chất lượng đảng viên còn hình thức. Công tác rà soát, sàng lọc đảng viên chưa kịp thời, không quyết liệt, còn lúng túng, thiếu thống nhất giữa các tổ chức đảng. Còn một bộ phận đảng viên thiếu gương mẫu, thiếu bản lĩnh, bị cám dỗ bởi lợi ích cá nhân, suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; có việc làm, phát ngôn sai nguyên tắc, trái với Cương lĩnh, đường lối, Điều lệ Đảng; một số có biểu hiện dao động, hoài nghi về mục tiêu, lý tưởng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Những khuyết điểm, yếu kém đó đã ảnh hưởng không nhỏ đến vai trò lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng và đảng viên; làm giảm sút niềm tin của nhân dân đối với Đảng”[7].
Đồng thời, phải đẩy mạnh điều tra, thẩm tra, xác minh, kết luận, xử lý nghiêm các đảng viên sai phạm, vi phạm quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước, đưa ra khỏi đảng những đảng viên thiếu năng lực, mất uy tín, giảm sút uy tín nghiêm trọng làm ảnh hưởng tới thanh danh của Đảng. Đặc biệt, cần quán triệt và thực hiện nghiêm Nghị quyết Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII) “về tăng cường củng cố, xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới”. “Đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đảng viên. Chủ động nắm tình hình, diễn biến tư tưởng, kịp thời định hướng cho đảng viên trước những vấn đề phát sinh; tăng cường trách nhiệm của đảng viên trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, thù địch”[8]. Đồng thời, “tăng cường công tác quản lý đảng viên; kịp thời rà soát, sàng lọc đưa ra khỏi Đảng những đảng viên không đủ tư cách”[9].
Ba là, gắn chặt chẽ cuộc vận động đổi mới, chỉnh đốn Đảng với việc đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh theo Kết luận số 01-KL/TW ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII “Về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, các cuộc vận động, các phong trào hành động cách mạng của các tổ chức, các lực lượng, các tầng lớp nhân dân. Động viên nhân dân tham gia xây dựng Đảng, xây dựng đội ngũ đảng viên, giám sát, góp ý, phê bình, khiếu nại, tố cáo các sai phạm, tiêu cực của cán bộ, đảng viên.
Bốn là, quán triệt và thực hiện nghiêm, quyết liệt và có hiệu quả Nghị quyết số 35-NQ/TW, ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị về “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới”, tích cực đấu tranh bác bỏ những quan điểm sai, trái, thù địch, phản động bảo vệ, phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng; làm tốt công tác tổ chức, công tác bảo vệ chính trị nội bộ, có biện pháp hữu hiệu để bảo vệ danh dự, uy tín, sức khỏe, tính mạng, tài sản của cán bộ, đảng viên và nhân dân trước các âm mưu, thủ đoạn chống phá, đe dọa, mua chuộc, lôi kéo, khủng bố, ám sát… của các thế lực thù địch.
[1] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006, tr. 301.
[2] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006, tr. 301.
[3] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr. 260.
[4] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016, tr. 202.
[5] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập I, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2021, tr. 181.
[6] Đảng Cộng sản Việt Nam, Chỉ thị số 28-CT/TW, ngày 21/01/2019 của Ban Bí thư về “Nâng cao chất lượng kết nạp đảng viên và rà soát, sàng lọc, đưa những đảng viên không còn đủ tư cách ra khỏi Đảng”, Hà Nội, 2019, tr. 01.
[7] Đảng Cộng sản Việt Nam, Chỉ thị số 28-CT/TW, ngày 21/01/2019 của Ban Bí thư về “Nâng cao chất lượng kết nạp đảng viên và rà soát, sàng lọc, đưa những đảng viên không còn đủ tư cách ra khỏi Đảng”, Hà Nội, 2019, tr. 01.
[8] Đảng Cộng sản Việt Nam, Nghị quyết số 21-NQ/TW, ngày 16/6/2022, Hội nghị Trung ương 5 khoá XIII “Về tăng cường củng cố, xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới”, Hà Nội, 2022, tr. 08.
[9] Đảng Cộng sản Việt Nam, Nghị quyết số 21-NQ/TW, ngày 16/6/2022, Hội nghị Trung ương 5 khoá XIII “Về tăng cường củng cố, xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới”, Hà Nội, 2022, tr. 08.
