Lòng yêu nước, phong trào công nhân và chủ nghĩa Mác-Lênin
Giai cấp công nhân Việt Nam được xuất hiện sau khi thực dân Pháp tổ chức đợt khai thác thuộc địa lần thứ nhất (cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX). Điều đáng nói là sự ra đời của phong trào công nhân gắn chặt với sự thành lập và lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, khác rất lớn so với phong trào công nhân ở các nước trên thế giới.
Thời điểm đó, hàng loạt công trường xây dựng đường bộ, đường sắt, bến cảng, nhà máy khai thác mỏ, đồn điền ở Việt Nam được mở đã biến những nông dân thuần khiết thành công nhân. Họ làm việc cật lực mười mấy giờ trong ngày và bị đối xử như nô lệ để làm giàu cho chủ người Pháp và thực dân. Vì mất tự do, bị bóc lột mà không biết kêu ai, không được bất cứ tổ chức nào bảo vệ nên căm hờn chất cao hơn núi. Trong điều kiện phong trào giải phóng dân tộc của các sĩ phu lâm vào thoái trào, tương lai của công nhân Việt Nam lúc đó thật mịt mù. Dù có một vài hành động bãi công, bãi khóa nổ ra tự phát nhưng cuối cùng đều bị giới chủ và thực dân Pháp nhấn chìm. Những phản kháng yếu ớt không đi đến đâu.
Mấy chục năm sau, phong trào công nhân Việt Nam được nhen nhóm và phát triển nhờ có chủ nghĩa Mác-Lênin dẫn đường do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc tìm đường cứu nước. Ngày 28.7.1929, theo Quyết định của Đảng Cộng sản Đông Dương (nay là Đảng Cộng sản Việt Nam), đồng chí Nguyễn Đức Cảnh triệu tập Hội nghị đại biểu Công hội Đỏ Bắc kỳ họp lần thứ Nhất (tại số nhà 15 phố Hàng Nón, Hà Nội). Hội nghị đã bầu Ban Chấp hành lâm thời gồm 6 ủy viên, do đồng chí Nguyễn Đức Cảnh phụ trách. Hội nghị đã thông qua Chương trình, Điều lệ, phương hướng hoạt động và quyết định xuất bản Báo Lao động và Tạp chí Công hội Đỏ (nay là Tạp chí Lao động và Công đoàn). Sự ra đời của Công đoàn Việt Nam có ý nghĩa to lớn, đánh dấu sự lớn mạnh của phong trào công nhân và sự trưởng thành của giai cấp công nhân Việt Nam.
Từ khi ra đời đến khi thành lập Đảng (ngày 3.2.1930), Công hội Đỏ (tiền thân của Công đoàn Việt Nam) đóng vai trò là trường học đấu tranh giai cấp, đấu tranh giải phóng dân tộc, cung cấp cán bộ cho phong trào cách mạng và phát triển phong trào công nhân. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, Công hội Đỏ của giai cấp thợ thuyền Việt Nam cùng với các tổ chức quần chúng khác của nông dân, trí thức, các nhà công thương… đã trở thành lực lượng quần chúng rộng khắp cùng góp sức đấu tranh giành nền độc lập. Đây cũng là một nguyên nhân để Đảng ta khẳng định, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời dựa trên 3 yếu tố đó là lòng yêu nước, phong trào công nhân và chủ nghĩa Mác-Lênin.
Luôn bảo vệ quyền lợi người lao động
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thắng lợi, giai cấp công nhân và nhân dân Việt Nam trở thành người chủ của đất nước. Từ đây và suốt những giai đoạn lịch sử cách mạng sau này, Công đoàn trở thành tổ chức chính trị - xã hội của chế độ mới. Sau Chiến thắng Điện Biên Phủ, hòa bình được lập lại, bước vào thời kỳ xây dựng Chủ nghĩa xã hội, Công đoàn có vai trò là trường học quản lý, trường học kinh tế, trường học XHCN của công nhân và người lao động. Đến năm 1957, Quốc hội thông qua và Nhà nước công bố ban hành Luật Công đoàn số 108-SL/L10, trong đó quy định: Công đoàn là tổ chức quần chúng của giai cấp công nhân tự nguyện lập ra. Tất cả những người lao động chân tay và lao động trí óc làm công ăn lương, đều có quyền gia nhập Công đoàn (Điều 1).
Trải qua thời gian, qua các giai đoạn phát triển, Công đoàn Việt Nam đã làm tốt vai trò của mình, đóng góp rất lớn vào công cuộc kháng chiến, bảo vệ Tổ quốc. Năm 2012, Quốc hội, Nhà nước ban hành Luật Công đoàn, trong đó tại Điều 1, Luật Công đoàn năm 2012 và Điều 10, Hiến pháp năm 2013 đã khẳng định vị trí, vai trò, trách nhiệm của Công đoàn trong giai đoạn phát triển mới của đất nước. Theo đó, Công đoàn Việt Nam là tổ chức chính trị - xã hội của giai cấp công nhân và của người lao động được thành lập trên cơ sở tự nguyện, đại diện cho người lao động, chăm lo và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động; tham gia quản lý nhà nước, quản lý kinh tế - xã hội; tham gia kiểm tra, thanh tra, giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước, tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp về những vấn đề liên quan đến quyền, nghĩa vụ của người lao động; tuyên truyền, vận động người lao động học tập, nâng cao trình độ, kỹ năng nghề nghiệp, chấp hành pháp luật, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Như vậy, công đoàn là tổ chức chính trị - xã hội nghề nghiệp, là một tổ chức quần chúng rộng lớn nhất của giai cấp công nhân và người lao động. Công đoàn xuất hiện khi giới công nhân biết ý thức về sức mạnh tập thể và biết chăm lo bảo vệ quyền lợi cho chính mình. Công đoàn phát triển theo sự lớn mạnh của giai cấp công nhân.
Những căn cứ trên đã cho thấy, Công đoàn Việt Nam không bao giờ không đứng về phía công nhân, người lao động, ngay cả từ lúc còn sơ khai, là điểm tựa trong phong trào cách mạng từ khi chưa thành lập chính Đảng Cộng sản Việt Nam cho đến khi giành được chính quyền và trong cả thời kỳ đổi mới. Dù có những yếu tố lịch sử riêng, nhưng những chức năng cơ bản của công đoàn là bảo vệ quyền lợi của người lao động.
Với nguồn gốc lịch sử ra đời và phát triển như vậy đã tạo nên đặc điểm riêng của Công đoàn Việt Nam. Theo đó, Công đoàn Việt Nam là thành viên trong hệ thống chính trị xã hội Việt Nam. Trong đó, mối quan hệ với thiết chế chính trị được xác lập như sau: Với Đảng Cộng sản Việt Nam, Công đoàn chịu sự lãnh đạo, chỗ dựa vững chắc của Đảng. Là trung gian nối liền quần chúng, công nhân, viên chức, lao động với Đảng đồng thời tích cực bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công nhân, người lao động. Với Nhà nước, Công đoàn là người cộng tác đắc lực, bình đẳng tôn trọng lẫn nhau đồng thời Nhà nước tạo điều kiện về pháp lý và cơ sở vật chất cho Công đoàn hoạt động. Với tổ chức chính trị-xã hội khác, theo quy định của Hiến pháp, Công đoàn là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, hạt nhân trong khối liên minh công, nông, trí thức, bình đẳng, tôn trọng, tạo điều kiện cho nhau hoạt động.
Ấm nghĩa trọn tình Công đoàn
Năm 2024 vừa tròn 95 năm ngày thành lập Công đoàn Việt Nam. 95 năm trước, vào ngày 28.7.1929, tổ chức Công đoàn Việt Nam ra đời, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng đối với quá trình đấu tranh, phát triển của phong trào công nhân Việt Nam; là hạt nhân vận động, tập hợp giai cấp công nhân đi dưới ngọn cờ cách mạng vinh quang của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Tại lễ kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Công đoàn Việt Nam, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá: “Thời gian qua, tổ chức công đoàn đã có nhiều đột phá, đổi mới cả về tổ chức, nội dung và phương thức hoạt động. Cùng với sự lớn mạnh của tổ chức Công đoàn, giai cấp công nhân được bổ sung về số lượng, nâng cao về chất lượng; các cấp công đoàn đã chăm lo bồi dưỡng và giới thiệu hàng vạn công nhân, viên chức, lao động ưu tú để Ðảng, Nhà nước xem xét, bổ nhiệm, đề bạt vào các vị trí lãnh đạo cấp ủy, chính quyền, mặt trận, đoàn thể các cấp”.
Thực tiễn đã chứng minh, tổ chức Công đoàn Việt Nam có những đóng góp tích cực, to lớn trong việc chăm lo, bảo vệ quyền lợi cho người lao động, nhất là trong thời điểm người lao động và doanh nghiệp gặp nhiều trở ngại như dịch bệnh, thiên tai... Công đoàn Việt Nam đã kịp thời hỗ trợ, giúp đỡ các gia đình có hoàn cảnh khó khăn dần ổn định cuộc sống.
Hoạt động công đoàn ngày càng được đổi mới theo hướng tích cực, hiệu quả hơn, thích ứng nhanh và phù hợp với nguyện vọng chính đáng của người lao động. Những ngày hội việc làm được tổ chức công đoàn các địa phương triển khai thường xuyên, thu hút nhiều nhà tuyển dụng cũng như người lao động, nhằm kết nối tạo ra nhiều công ăn việc làm tăng thêm thu nhập cho người lao động.. Vấn đề nhà ở xã hội cho công nhân và người lao động được liên đoàn lao động nhiều địa phương quan tâm sâu sắc.
Không chỉ chăm lo đời sống vật chất, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam còn quan tâm đời sống tinh thần cho công nhân và người lao động. Các hội diễn văn nghệ, giải thi đấu thể thao quần chúng… thường xuyên được tổ chức tạo không khí phấn chấn và tăng cường tình đoàn kết, từ đó giúp nâng cao hiệu quả sản xuất. Phong trào thi đua lao động giỏi từ các cấp cơ sở được chú trọng. Công nhân và người lao động cũng thường xuyên được khám sức khỏe định kỳ và được phát thuốc miễn phí... Tất cả những hoạt động ý nghĩa này giúp cho người lao động yên tâm làm việc, gắn bó lâu dài với doanh nghiệp. Vai trò cũng như uy tín của tổ chức Công đoàn Việt Nam ngày càng được khẳng định rõ rệt, bởi đây là tổ chức chính thống với tôn chỉ mục đích hoạt động rõ ràng là bảo vệ quyền lợi cho giai cấp công nhân và người lao động..
Niềm tin, chỗ dựa tinh thần vững chắc
Quá trình hoạt động, ngoài đại diện, chăm lo, bảo vệ quyền, lợi ích đoàn viên, người lao động, Công đoàn Việt Nam luôn đi đầu trong phát động, tổ chức các phong trào thi đua yêu nước từ khi ra đời đến nay…
Trong những năm đổi mới, tổ chức Công đoàn Việt Nam đã phát động nhiều phong trào thi đua với sự chuyển biến tích cực, huy động hàng triệu lượt người tham gia. Đơn cử như phong trào thi đua “Lao động giỏi”, “Lao động sáng tạo”; phong trào thi đua “Giỏi việc nước, đảm việc nhà”; phong trào “Xanh - Sạch - Đẹp, Bảo đảm an toàn, vệ sinh lao động”, cuộc vận động thực hành tiết kiệm, chống tham nhũng, lãng phí; đặc biệt đã gắn chặt các chỉ tiêu thi đua yêu nước với Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Động viên, cổ vũ đoàn viên, người lao động đăng ký hoàn thành các phong trào thi đua với giá trị làm lợi hàng chục ngàn tỷ đồng, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Chỉ tính riêng trong nhiệm kỳ 2018 - 2023, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã tham gia xây dựng, hoàn thiện 15 báo cáo thực thi Công ước quốc tế, đề xuất nâng mức lương tối thiểu tăng 25,34% cho người lao động. Công đoàn Việt Nam đã triển khai nhiều chương trình lớn chăm lo về chính sách, vật chất, tinh thần cho công nhân, người lao động, như: Chương trình “Tết sum vầy” hỗ trợ 30 triệu lượt đoàn viên, người lao động, với tổng số tiền hơn 28 nghìn tỷ đồng; chương trình “Mái ấm Công đoàn” giúp hơn 14 nghìn đoàn viên, người lao động được xây dựng hoặc sửa chữa nhà ở với tổng số tiền hỗ trợ hơn 500 tỷ đồng; chương trình “Phúc lợi đoàn viên” được các cấp công đoàn ký kết thỏa thuận hợp tác ưu đãi giá cho 6,5 triệu lượt đoàn viên, người lao động được hưởng lợi tổng số tiền 1.400 tỷ đồng.
Những hình ảnh xúc động trong bão lũ, dịch bệnh, trong lúc khó khăn, hoạn nạn… cho thấy công đoàn là “mái nhà chung” ấm áp, nghĩa tình, luôn đồng hành, giúp đỡ, sẻ chia với đoàn viên, người lao động. Đó chính là sứ mệnh cao cả của tổ chức Công đoàn Việt Nam trong suốt 95 năm qua, nhân lên những điều tử tế, tốt đẹp trong cuộc sống. Đó chính là niềm tin, chỗ dựa tinh thần vững chắc để công nhân, lao động tin vào sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng, tin vào sứ mệnh của tổ chức Công đoàn Việt Nam. Từ đây, sẽ tăng sức đề kháng cho công nhân lao động trước những luận điệu sai trái, xuyên tạc của các thế lực thù địch trên không gian mạng.
