Nếu “Đại hội VI của Đảng mở ra thời kỳ phát triển mới của đất nước”[1], thì qua 35 năm Đổi mới với những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử không thể phủ nhận càng chứng thực ngay từ năm 2002: “Đổi mới - quy luật và nhu cầu phát triển của đất nước”[2]. Một trong những nguyên nhân thành công là, nhất định phải tôn trọng và tuân thủ “Những trật tự có tính nguyên tắc của sự phát triển”[3].
Kỷ nguyên mới là sự tiếp tục phát triển công cuộc đổi mới toàn diện, đồng bộ trong bối cảnh và quốc tế mới, với thế và lực đất nước sau 40 năm Đổi mới; là cuộc cách mạng trong cách mạng XHCN.
Với tư cách là đảng cầm quyền lãnh đạo toàn xã hội trong điều kiện khó khăn của đất nước và tình hình quốc tế có nhiều biến động nhanh chóng và phức tạp, từ kinh nghiệm lịch sử cách mạng, trước yêu cầu của sự nghiệp đổi mới, sự lãnh đạo của Đảng nguyên tắc, là nhân tố cơ bản quyết định thắng lợi của sự nghiệp xây dựng CNXH và bảo vệ Tổ quốc, là điều kiện quyết định mọi thắng lợi của công cuộc đổi mới ở nước ta.
Đó vừa là quy luật vừa là nhu cầu phát triển của đất nước; là một trong 6 nguyên tắc của công cuộc đổi mới thời kỳ mới trong tầm nhìn năm 2045.
Đó là mốc son đánh dấu bản lĩnh chính trị của Đảng ta trong lãnh đạo cách mạng XHCN; đánh dấu bước chuyển có ý nghĩa quyết định trong việc nâng cao năng lực tổ chức thực tiễn, sức mạnh và uy tín của Đảng ta, tăng cường khối đoàn kết, nhất trí trong Đảng, thắt chặt mối liên hệ giữa Đảng với nhân dân và bầu bạn quốc tế trước trọng trách lịch sử dân tộc giao phó, khi khởi động công cuộc Đổi mới năm 1986.
Kế thừa thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử của gần 40 năm Đổi mới để tiếp tục đẩy mạnh công cuộc đổi mới toàn diện, đồng bộ, hệ quan điểm chỉ đạo mang tính nguyên tắc được khẳng định và khắc sâu tại Đại hội XIII của Đảng: “Kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH; kiên định đường lối đổi mới của Đảng; kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng để xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN”[4].
Cốt lõi của quan điểm đó gồm 4 nhân tố, là sự kết hợp khoa học giữa nền tảng tư tưởng chính trị, mục tiêu lý tưởng, đường lối của Đảng với tinh thần không ngừng đổi mới, sáng tạo tuân theo các tính quy luật và quy luật phát triển tất yếu một cách độc lập, cụ thể và sinh động.
Kiên định giữ vững các nguyên tắc chỉ đạo đó, đòi hỏi Đảng phải trung thành một cách độc lập, sáng tạo và sự độc lập, sáng tạo một cách thật sự trung thành. Nếu không kiên định đứng vững trên nền tảng tư tưởng chính trị là chủ nghĩa Mác - Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh thì nguy cơ mất phương hướng chính trị, không thể thực hiện lý tưởng và con đường XHCN đúng đắn, càng không thể thực thi đổi mới, sáng tạo và cụ thể.
Và, ngược lại, càng muốn tiến hành thành công công cuộc đổi mới với quy mô mới, tốc độ mới và chất lượng mới càng phải trở về, bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác - Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh một cách độc lập, sáng tạo và thành tâm ở trình độ mới, mở ra cơ hội làm phong phú và phát triển chủ nghĩa Mác - Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đóng góp vào kho tàng lý luận cách mạng thế giới từ thực tiễn xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Đổi mới một cách có nguyên tắc, vô luận, phải tôn trọng quy luật khách quan, xuất phát từ thực tiễn, bám sát thực tiễn, từ những bài học tổng kết kinh nghiệm, tổng kết thực tiễn, hướng vào giải quyết những vấn đề do thực tiễn đặt ra, phù hợp với thực tiễn Việt Nam và xu thế phát triển của thế giới. Nói cách khác, đây là vấn đề có tính nguyên tắc trong công cuộc đổi mới. Kiên định là giữ vững ý chí, không ngả nghiêng trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Kiên định không đồng nghĩa với bảo thủ, cứng nhắc, càng không được giáo điều phiến diện, cực đoan, chủ quan, duy ý chí.
Trong khi kiên định những vấn đề có tính nguyên tắc, mang ý nghĩa sống còn, nền tảng tư tưởng chính trị của Đảng là chủ nghĩa Mác - Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh; mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH; đường lối đổi mới; những nguyên tắc trong công tác xây dựng Đảng, phải luôn luôn đổi mới, phát triển sáng tạo một cách phù hợp với thực tiễn. Đó là phương châm “dĩ bất biến ứng vạn biến”. Kiên định mà không phát triển sáng tạo thì không thể thành công như mong đợi, vô hình cô lập hóa sự kiên định, tước đi sức sống vốn có của sự kiên định. Nếu rơi vào vô nguyên tắc càng rất dễ rơi vào chủ nghĩa xét lại, “đổi màu”, thậm chí chệch hướng và không thể cứu vãn được.
Vì vậy, kiên định phải gắn liền và song hành với vận dụng, phát triển sáng tạo; vận dụng và phát triển sáng tạo phải gắn chặt, đứng vững trên nền móng kiên định những vấn đề có tính nguyên tắc phù hợp với thực tiễn Việt Nam và xu thế phát triển của thế giới. Sự thành công hay thất bại của lịch sử và thực tiễn con đường XHCN Việt Nam ngày càng phụ thuộc vào năng lực lãnh đạo, bản lĩnh cầm quyền và uy tín chính trị của Đảng ta trong sự nghiệp đổi mới XHCN và trên trường quốc tế. Một cách hợp quy luật vị trí, vai trò lãnh đạo, cầm quyền của Đảng ngày càng tăng theo quy mô, tốc độ của công cuộc đổi mới toàn diện, đồng bộ của đất nước tương dung với sự vận động của thế giới.
Trước sự phát triển đa dạng, phức tạp của thực tiễn đất nước và đời sống quốc tế, hiện nay hơn lúc nào hết, trọng trách vĩ đại đó của Đảng đòi hỏi sự toàn chỉnh về chất của sự phát triển mới về năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng hiện diện trước hết ở tầm nhìn chính trị chiến lược, lộ trình và hoạch định phương lược khả thi, bản lĩnh lãnh đạo, cầm quyền dẫn dắt công cuộc đổi mới phát triển một cách đúng hướng, độc lập, sáng tạo, phù hợp với sự vận động của thế giới. Nó đòi hỏi không chỉ sự kết tinh và phát triển toàn diện nội lực đất nước đủ mạnh sau nhịp 40 năm, tạo dựng nền tảng cho sự hội nhập và phát triển mới, mà còn chủ động không ngừng thâu thái tất cả các ngoại xung lực, hướng tới sự phát triển mạnh mẽ, bền vững, nhân văn, tương dung với xu thế phát triển của thế giới đương đại nhằm phát triển một cách đa dạng nhưng thống nhất một cách phức tạp khôn lường trong tương lai.
Trọng sự đó càng yêu cầu không ngừng kiên định các nguyên tắc đồng thời cũng không ngừng phát triển sáng tạo các nguyên tắc đổi mới; qua đó, càng củng cố sự kiên định; và càng kiên định bao nhiêu càng mở ra chân trời mới cho sự sáng tạo không ngừng bấy nhiêu.
Với tư cách là Đảng cầm quyền, giữ vững, bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác - Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nhân tố quyết định thành công của toàn bộ quá trình tìm tòi, khám phá các tính quy luật và quy luật nhằm hoạch định đường lối đổi mới độc lập, sáng tạo và phù hợp với lòng Dân của Đảng nhằm đẩy mạnh sự nghiệp xây dựng CNXH. Từ tầm cao và ý nghĩa sâu sắc của Đại hội XIII của Đảng, bằng nhiều cách tiếp cận, nghiên cứu trên các phương diện khác nhau, Đảng ta chỉ đạo giải quyết tương đối toàn diện các vấn đề khoa học cơ bản và chủ yếu về công cuộc đổi mới mà nhân tố giữ vai trò quyết định thành công là nâng cao địa vị cầm quyền, sức mạnh, uy tín lãnh đạo của Đảng gắn liền với quá trình tự đổi mới, tự chỉnh đốn chính bản thân Đảng và hệ thống chính trị ngang tầm công cuộc đổi mới, trên nền móng sức mạnh Nhân dân.
Hợp quy luật nhưng phải hợp lòng Dân.
Đó là tất yếu khách quan, là nhu cầu và nhân tố quyết định sự thành công. Đó cũng chính là một trong những khâu đột phá của sự đổi mới tư duy về CNXH nói chung và đối với toàn bộ công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị nói riêng trong công cuộc đổi mới.
Mặt khác, tầm cỡ, quy mô, tốc độ và chiều sâu của công cuộc đổi mới xây dựng và bảo vệ đất nước, trong bối cảnh thời đại hiện nay, đòi hỏi nghiêm ngặt Đảng phải “... giữ vững mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH”.
Hơn nữa, cho dù xu thế toàn cầu hóa, quốc tế hóa có phát triển đến đâu đi nữa, thì vẫn còn đó cuộc đấu tranh giai cấp, đấu tranh dân tộc, dù dưới hình thức này hay khác. Và chúng ta có “mở cửa”, “hội nhập” thế giới đến đâu đi nữa thì trong điều kiện phức tạp ấy, phải giữ vững nguyên tắc XHCN.
Đó không chỉ là yêu cầu có tính nguyên tắc, là nhu cầu nội tại của tiến trình phát triển đất nước, mà còn quyết định sự thành bại của sự nghiệp xây dựng CNXH tương lai. Việt Nam đổi mới và đứng dậy trong sự tan rã của hệ thống XHCN, chúng ta càng thấm thía vấn đề độc lập tự chủ trong mọi việc quyết sách đường lối, chính sách đối nội và đối ngoại, trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh, sáng tạo Lý luận Đổi mới Việt Nam, trên nền Nhân dân.
Dù thời cuộc biến đổi xoay vần ra sao, dù đối mặt với xu thế toàn cầu hóa phức tạp thế nào, dù đi vào kinh tế tri thức sâu rộng bao nhiêu chăng nữa... thì hệ giá trị độc lập dân tộc và CNXH trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh, trong những kiến giải và hành xử đổi mới XHCN, vẫn là Quốc bảo phù hợp xu thế thời đại, ứng biến với mọi đổi thay của thế giới ngày nay, vững chãi trên nền Nhân dân, tiếp tục sáng tạo Lý luận Đổi mới, dẫn dắt đất nước bước vào kỷ nguyên mới Việt Nam thịnh vượng.
Do đó, cùng với 4 nguyên tắc do Đại hội thứ XIII của Đảng xác quyết: “Kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH; kiên định đường lối đổi mới của Đảng; kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng để xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN”, cần thiết bổ sung và giữ vững nguyên tắc tối cao: Bảo vệ triệt để và vô điều kiện lợi ích dân tộc, lợi ích quốc gia thống nhất với lợi ích của Nhân dân, dưới ngọn cờ XHCN.
Đó là nguyên tắc thứ năm - nguyên tắc của những nguyên tắc đổi mới của kỷ nguyên mới Việt Nam.
Đảng lãnh đạo, cầm quyền và đổi mới, phải vì và cho lợi ích của Nhân dân. Đó là mục tiêu cuối cùng và cao nhất của Đảng.
Dù trong bối cảnh quốc tế đã khác trước, từ thực tiễn 40 năm Đổi mới, bằng tầm nhìn mới, với thế và lực mới của đất nước, nắm vững và tiếp tục phát triển các nguyên tắc đổi mới, phát triển CNXH Việt Nam, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: “Từ những vấn đề trên, có thể thấy, đây là thời điểm “hội tụ” tổng hòa các lợi thế, sức mạnh để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc tiếp sau kỷ nguyên độc lập, tự do, xây dựng CNXH và kỷ nguyên đổi mới”[5].
[1] GS. TS. Nguyễn Phú Trọng: Đảng Cộng sản Việt Nam trong tiến trình đổi mới đất nước, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002, tr.11.
[2] GS. TS. Nguyễn Phú Trọng: Đảng Cộng sản Việt Nam trong tiến trình đổi mới đất nước, Sđd, tr. 121.
[3] GS. TS. Nguyễn Phú Trọng (Chủ biên): Về các mối quan hệ lớn cần được giải quyết tốt trong quá trình đổi mới đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr. 21.
[4] Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2021, t.I, tr. 109.
[5] Tổng Bí thư Tô Lâm: 7 định hướng chiến lược đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, VietnamNet, ra ngày 4.11.2024.
