Quy định trách nhiệm chính quyền địa phương
Cấp giấy phép xây dựng, quản lý trật tự xây dựng đã được sửa đổi, bổ sung một số điều tại Chương V, dự thảo Luật. Nhiều đại biểu Quốc hội (ĐBQH) phản ánh, đây là nội dung được cử tri, dư luận xã hội đặc biệt quan tâm. Theo ĐBQH Cao Đình Thưởng (Phú Thọ), thời gian qua, tình trạng chủ đầu tư xây dựng trái phép, chiếm đất chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, có nơi còn lấn chiếm đất công, xây dựng sai thiết kế đã được phê duyệt; đa số là xây dựng nhiều tầng hơn với thiết kế xây dựng để trục lợi, nhưng vẫn được cơ quan cấp phép xây dựng (?). Vẫn biết rằng sau khi sự việc vỡ lở, cơ quan chức năng đã vào cuộc xử lý, song ĐB Cao Đình Thưởng chỉ rõ, “dù chủ đầu tư vi phạm bị xử phạt, thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự, thì hệ lụy để lại là ngân sách nhà nước thất thu, người dân bị thiệt hại lớn khi bỏ ra hàng trăm triệu, hàng tỷ đồng để đầu tư vào công trình sai phép nói trên. Mất tiền mà không biết kêu cứu ở đâu, trong khi việc xử lý vi phạm của cơ quan nhà nước có thẩm quyền thường chậm”.
 | |
| Đại biểu Quốc hội Cao Đình Thưởng (Phú Thọ) | Ảnh: Lâm Hiển |
Ghi nhận việc ban soạn thảo đã tiếp thu, theo đó cơ bản Luật Xây dựng hiện hành đã có quy định liên quan đến bảo đảm trật tự xây dựng, một số hạn chế trong quản lý trật tự xây dựng vừa qua chủ yếu do khâu tổ chức thực hiện, pháp luật chưa nghiêm, thiếu kịp thời, song ĐB Cao Đình Thưởng cũng lưu ý, việc sửa đổi luật phải phù hợp, theo kịp thực tiễn vận động của xã hội. Dĩ nhiên để khắc phục tình trạng trên không thể chỉ sửa đổi Luật Xây dựng, mà còn liên quan đến nhiều luật khác như Luật Đất đai, Luật Quy hoạch, Luật Nhà ở, Luật Đầu tư... Vì thế, ĐB Cao Đình Thưởng đề nghị cần bổ sung tại Điều 4, nguyên tắc xây dựng là: bảo đảm thực hiện đồng bộ pháp luật về xây dựng và các luật khác có liên quan, để làm căn cứ thiết kế các quy định khác trong dự thảo luật, khắc phục tình trạng xây dựng trái phép.
Đặc biệt, quy định rõ trách nhiệm chính quyền địa phương khi để xảy ra tình trạng xây dựng sai phép, gây hậu quả nghiêm trọng. Hiện nay, theo ĐB Cao Đình Thưởng, chưa có văn bản nào quy định rõ trách nhiệm của Chủ tịch UBND cấp cơ sở đối với lĩnh vực quản lý trật tự xây dựng. “Việc xác định rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ quy trình sẽ góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý trật tự xây dựng. Đồng thời, cần sửa đổi quy định trong Bộ luật Hình sự và các văn bản pháp luật khác theo hướng quy trách nhiệm liên đới với cơ quan cấp phép xây dựng; tăng mức xử phạt đối với tội xây dựng trái phép, nâng mức xử phạt hành chính và tránh tình trạng phạt cho tồn tại”, ĐB Cao Đình Thưởng nói.
Thực tế, việc xử phạt hành chính bằng tiền ít mang lại mức răn đe, nhất là xử phạt tối đa hiện nay được áp dụng là một tỷ đồng; Nếu xây dựng vượt thêm một tầng, chủ đầu tư sẽ bán thêm được vài chục căn hộ, số tiền lợi nhuận có thể lên tới hàng trăm tỷ đồng, nhất là ở các thành phố lớn. Vậy thì, không cớ gì chủ đầu tư sẵn sàng chịu phạt để được hợp thức hóa sai phạm của mình.
Tinh giản thủ tục và thời gian
Liên quan đến quy trình cấp phép xây dựng, ĐBQH Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho biết, xin cấp phép xây dựng là một trong các hoạt động diễn ra hàng ngày tại nhiều địa phương trong cả nước. Tuy nhiên do nhiều nguyên nhân khách quan, chủ quan, tình trạng cấp phép xây dựng thường xuyên có vi phạm, chậm trễ về thời gian khiến nhiều tổ chức, cá nhân bị ảnh hưởng. Một trong những nguyên nhân gây ra nhiều vi phạm trong cấp phép xây dựng là quy trình cấp phép xây dựng còn nhiều bất cập.
Quy trình cấp phép xây dựng, theo ĐB Phạm Văn Hòa, là phải bao gồm cả quy trình thẩm định thiết kế cơ sở, thẩm định thiết kế kỹ thuật. Tuy nhiên, Luật Xây dựng hiện lại tách thành 3 quy trình: quy trình thẩm định thiết kế cơ sở, quy trình thẩm định thiết kế kỹ thuật, quy trình cấp phép xây dựng. Trong đó, Cục Quản lý hoạt động xây dựng thuộc Bộ Xây dựng có thẩm quyền rất rộng trong lĩnh vực hoạt động xây dựng, thẩm định thiết kế xây dựng, cấp phép xây dựng, quản lý năng lực hoạt động xây dựng an toàn... Căn cứ quy định hiện hành, thì tất cả các công trình cấp 1 từ 25 tầng hoặc trên 75 mét trong toàn quốc đều phải được Cục này thẩm định thiết kế cơ sở, thiết kế kỹ thuật. Bất cập mà ĐB Phạm Văn Hòa chỉ ra là sau khi được Cục Quản lý hoạt động xây dựng thẩm định, chủ đầu tư phải nộp hồ sơ về Sở Xây dựng địa phương để xin cấp phép xây dựng, và trên thực tế chủ đầu tư dự án còn phải trực tiếp thực hiện thẩm duyệt phòng cháy, chữa cháy tại Cục Phòng cháy, chữa cháy, thuộc Bộ Công an và Phòng cháy, chữa cháy của Công an tỉnh, TP; thẩm định duyệt cao độ tĩnh không tại Cục Tác chiến, Bộ Quốc phòng… Trong khi Luật xây dựng quy định trách nhiệm của cơ quan thẩm định thiết kế xây dựng phải chủ động trao đổi thông tin với các cơ quan nhà nước có liên quan. Đây là điều bất hợp lý phải được sửa đổi, bổ sung xem xét lần này, ĐB Phạm Văn Hòa chỉ rõ. Theo đó, cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan theo hướng tinh giản thủ tục, thời gian, quy định trách nhiệm thẩm định cho một cơ quan là UBND cấp tỉnh thực hiện, chỉ trong một số trường hợp nhất định phải xin ý kiến Bộ Xây dựng.
Tương tự, liên quan đến các đối tượng miễn cấp phép xây dựng, khoản 2 Điều 89 đã quy định các công trình được miễn cấp phép xây dựng (với 11 nhóm công trình). Một số ĐBQH cho rằng, miễn cấp phép xây dựng cho một số công trình là hết sức cần thiết, sẽ làm giảm thời gian chờ cấp phép, tiến hành sửa chữa và xây dựng kịp thời. Tuy nhiên, các trường hợp miễn cấp phép hiện nay chưa thật sự phù hợp, còn một số công trình không cần thiết phải xin giấy phép nhưng Luật đang bắt buộc phải xin giấy phép. Chẳng hạn, các công trình sửa chữa, cải tạo các công trình xuống cấp mà không làm thay đổi kết cấu, thiết kế của công trình, lắp đặt bên trong công trình, không gây tác hại chịu tác động lực và không ảnh hưởng những nhà xung quanh mà vẫn phải xin... giấy phép xây dựng. ĐB Phạm Văn Hòa đề nghị, cần rà soát và bổ sung các trường hợp xây dựng công trình thuộc đối tượng miễn, giảm cấp phép xây dựng. Điều này sẽ góp phần rút gọn thời gian cho các cá nhân, người dân có công trình, giảm tải cho các cơ quan nhà nước khi tiến hành cấp phép xây dựng.
Khẳng định các ý kiến của các ĐBQH đã được tổng hợp đầy đủ, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ nghiêm túc tiếp thu, giải trình; đồng thời chỉ đạo Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cùng với các cơ quan của Chính phủ tiếp thu, hoàn thiện dự thảo luật trước khi trình Quốc hội thông qua.
