Tài chính cho quá trình bầu cử có 2 nguồn là ngân sách nhà nước cấp cho các đảng; ngoài ra, mỗi đảng và cá nhân ứng cử viên có thể tự huy động đóng góp, tài trợ từ xã hội.
Ủy ban Đăng ký bầu cử của các đảng có quyền và trách nhiệm phân bổ nguồn ngân sách nhà nước cho các đảng và chỉ phân bổ cho những đảng có đăng ký hoạt động. Nguồn tài chính này chỉ được sử dụng vào công tác truyền thông, chủ yếu là cho hoạt động tuyên truyền ở đài truyền hình và đài phát thanh theo kênh nhà nước. Để bảo đảm công bằng, luật về truyền thông đã quy định: mỗi ứng cử viên chỉ được sử dụng tiền cho 72 phút tuyên truyền, vận động tranh cử trong thời gian đầu, tức là 3 tháng trước ngày bầu cử và sử dụng tiền cho 30 phút ở thời gian kết thúc (ngày cuối cùng trước bầu cử). Từ nguồn tiền và quỹ thời gian được phân bổ, các đảng tự xây dựng chương trình, nội dung tuyên truyền về đảng, về ứng cử viên sao cho hiệu quả.
Nguồn tiền do đảng hay do ứng cử viên huy động, do cá nhân hay doanh nghiệp đóng góp, ủng hộ được sử dụng để thuê thiết kế, làm ra các sản phẩm tuyên truyền cho đảng, cho cá nhân và được quảng cáo ở các đài, các báo. Cá nhân ứng cử viên được sử dụng tối đa đến 20.000 USD tiền riêng để thuê các báo hoặc các hình thức quảng bá cho mình.
Ủy ban bầu cử có trách nhiệm kiểm tra, xem xét việc chấp hành đúng luật trong tuyên truyền và nhất là sử dụng các nguồn tiền trong quá trình vận động tranh cử. Người đóng góp, ủng hộ phải có danh tính đầy đủ, rõ ràng thì không hạn chế mức ủng hộ, nhưng nếu lớn hơn 1.000 USD thì phải đưa qua Ủy ban Bầu cử để Ủy ban tổng hợp rồi chuyển cho đảng và không cho đảng biết tên người ủng hộ. Người ủng hộ giấu tên và người ở nước ngoài hay tổ chức nhà nước chỉ được ủng hộ dưới 1.000 USD. Nếu lớn hơn 1.000 USD thì đảng phải nộp phần hơn cho Ủy ban Bầu cử.
Bản tổng hợp báo cáo về bầu cử phải có danh sách những người đã ủng hộ hơn 1.000 USD. Người làm báo cáo tài chính phải ký vào mẫu tuyên thệ (cam kết) về sự trung thực của bản thân với nội dung báo cáo và phải có xác nhận của kiểm toán.Nếu đảng nào nhận được nhiều người, nhiều nguồn ủng hộ để có hơn 25.000 USD thì phải báo cáo Ủy ban Bầu cử trong vòng 10 ngày làm việc. Báo cáo tài chính về bầu cử được công khai trên mạng cho toàn dân biết.
Phân chia khu vực New Zealand có 67 đơn vị bầu cử Nghị viện. Cứ 5 năm, Ủy ban Phân chia khu vực bầu cử có trách nhiệm phân chia lại các khu vực bầu cử một lần trên cơ sở dân số và địa lý. Vì đảo Nam dân số ít và ổn định hơn nên luật quy định đảo Nam chia thành 16 đơn vị bầu cử (được bầu 16 nghị sĩ theo danh sách địa phương). Tiếp theo lấy dân số của đảo Nam chia cho 16 để được số dân ở 1 đơn vị bầu cử (khoảng 56.000 dân). Sau đó, ủy ban này lấy số dân của đảo Bắc chia cho số dân trung bình ở mỗi đơn vị bầu cử để xác định đơn vị bầu cử ở đảo Bắc. Tuy nhiên, phép tính này không bao giờ tròn số, đồng thời căn cứ và diện tích, địa hình… nên luật cho phép được phân chia đơn vị bầu cử có sự chênh lệch về dân số trên, dưới 5%. Người Maori là cộng đồng người bản xứ sinh sống từ rất lâu ở nước này. Họ có những tập quán và truyền thống văn hóa riêng. Chính sách của nhà nước New Zealand luôn quan tâm đúng mức và có những quy chế đặc thù với họ. Cả New Zealand chia thành 7 khu vực bầu cử của người Maori, trong đó đảo Bắc có 6 khu vực, đảo Nam có một. Mỗi lần chia ranh giới đơn vị bầu cử cũng gây xáo trộn và tốn kém nên người ta cố gắng duy trì sự phân chia này sử dụng được cho ít nhất hai lần bầu cử. |