Cải cách tư pháp 2024 ở Mexico: Quốc gia đầu tiên thẩm phán do dân bầu

Sắc lệnh cải cách tư pháp nhằm mục đích chuyển đổi hệ thống tư pháp từ hệ thống bổ nhiệm, chủ yếu tập trung vào thâm niên làm việc, kinh nghiệm và trình độ chuyên môn, sang hệ thống bầu cử, đưa Mexico trở thành quốc gia đầu tiên và duy nhất trên thế giới có toàn bộ thẩm phán do dân bầu.

Các thẩm phán được bầu trực tiếp

Theo văn bản mới ban hành, tất cả các thẩm phán, cả liên bang và tiểu bang, từ cấp thấp nhất đến Tòa án Tối cao sẽ do cử tri bầu trực tiếp. Cụ thể, các cuộc bầu cử thẩm phán Tòa án Tối cao, Tòa án Bầu cử và Tòa án Kỷ luật tư pháp diễn ra trên toàn quốc. Trong khi đối với các vị trí khác, cuộc bầu cử sẽ diễn ra ở cấp địa phương.

Thượng viện Mexico thông qua kế hoạch cải cách ngày 11.9. Ảnh: mexiconewsdaily
Thượng viện Mexico thông qua kế hoạch cải cách ngày 11.9. Ảnh: mexiconewsdaily

Tất cả các thẩm phán, ngoại trừ thành viên Tòa án Tối cao, sẽ được bầu với nhiệm kỳ 9 năm, với khả năng được bầu lại một lần liên tiếp. Còn các thẩm phán Tòa án Tối cao sẽ được bầu với nhiệm kỳ 12 năm (trước kia là 15 năm). Các cuộc bầu cử tư pháp sẽ do Viện Bầu cử Quốc gia (INE) giám sát.

Trước cải cách, các vị trí thẩm phán ở Mexico được bổ nhiệm thông qua một hệ thống tuyển chọn dựa trên kỳ thi, cơ hội bình đẳng và thành tích của những cá nhân muốn tham gia vào sự nghiệp tư pháp. Các thẩm phán cấp thấp thăng tiến lên các vị trí ở tòa án cấp cao hơn thông qua các đợt đánh giá định kỳ, giống như những kỳ thi nâng ngạch. Đối với vị trí thẩm phán của Tòa án Tối cao, Thượng viện sẽ lựa chọn các thành viên từ danh sách rút gọn do Tổng thống đề xuất.

Tiêu chuẩn đối với ứng cử viên

Tiêu chuẩn đầu tiên để một cá nhân có thể ứng cử vào vị trí tư pháp phải là công dân Mexico khi sinh ra.

Các biện pháp cải cách cũng hạ bớt các tiêu chuẩn để trở thành thẩm phán. Theo đó, ứng cử viên chỉ cần có bằng luật và tối thiểu 5 năm kinh nghiệm để ứng cử vào tất cả vị trí thẩm phán cấp dưới. Riêng vị trí tại Tòa án Tối cao yêu cầu 10 năm kinh nghiệm.

Các biện pháp cải cách cũng sẽ hủy bỏ các kỳ thi chuyên môn hiện đang được áp dụng để đánh giá các vị trí ứng tuyển. Thay vào đó, các ứng cử viên chỉ cần có bằng luật với điểm trung bình là 8 và thư giới thiệu. Cụ thể, các ứng viên phải cung cấp 5 lá thư từ hàng xóm, đồng nghiệp hoặc những người khác, khẳng định họ phù hợp với vai trò này. Các ứng viên cũng được yêu cầu nộp một đơn xin việc giống như một bài luận dài 3 trang, trong đó họ giải thích lý do cho việc ứng tuyển của mình.

Để tránh xung đột lợi ích, quy định mới cũng yêu cầu các ứng cử viên không được giữ các vị trí như thành viên nội các liên bang, tổng chưởng lý, tổng thống, phó liên bang, thượng nghị sĩ hoặc thống đốc trong năm trước khi ứng cử bầu cử.

Bao nhiêu vị trí sẽ được bầu lại?

Tổng cộng có gần 7.000 vị trí sẽ phải ra tranh cử. Cuộc bầu cử đặc biệt để bầu ra các thẩm phán mới của Tòa án Tối cao và khoảng một nửa số thẩm phán, dự kiến ​​sẽ diễn ra vào tháng 6.2025. Một nửa vị trí còn lại sẽ được tiến hành trùng với cuộc tổng tuyển cử toàn quốc năm 2027. Tuy nhiên, nhiều chi tiết về cách tổ chức bỏ phiếu vẫn chưa rõ ràng.

Khi những cải cách này diễn ra, các thẩm phán hiện tại – khoảng 7.000 người – sẽ mất chức nhưng họ có cơ hội ứng cử vào chính những vị trí đang nắm giữ. Tuy nhiên, cũng không loại trừ khả năng sẽ có rất nhiều gương mặt mới, có thể chưa từng làm việc ở những vị trí tương tự có thể trúng cử.

Những ý kiến trái chiều

Các chuyên gia trong và ngoài nước cho rằng, cuộc cải cách tư pháp ở Mexico chưa giải quyết được các vấn đề cơ bản trong cơ cấu và đội ngũ công tố viên hiện tại, những người thường thiếu đào tạo đầy đủ và thường xuyên quá tải vì khối lượng công việc. Trong khi đó, hình thức bầu chọn thẩm phán vẫn chưa rõ ràng và tiềm ẩn nhiều thách thức.

Liệu cử tri có dành thời gian để nghiên cứu và xem xét sơ yếu lý lịch của hàng trăm ứng cử viên tương đối vô danh để có thể đưa ra lựa chọn hợp lý không? Ai sẽ tài trợ cho các chiến dịch tranh cử của các ứng cử viên? Mỗi lá phiếu sẽ có bao nhiêu ứng cử viên? Các chuyên gia cho rằng, đây đều là những câu hỏi chưa có lời giải đáp và chưa có quy định cụ thể.

Các chuyên gia cũng lo ngại quy trình mới này có thể dẫn đến tình trạng can thiệp vào quá trình bầu cử và nguy cơ gây ảnh hưởng của các tổ chức mafia lớn để đưa người vào hệ thống tư pháp quốc gia.

Ông Adriana Delgado, Giám đốc Azteca Opinion tại TV Azteca, một tập đoàn đa phương tiện của Mexico, chia sẻ với đài Al Jazeera rằng: “Cuộc cải cách tư pháp bị ảnh hưởng bởi các cuộc tranh luận chính trị hơn là giải pháp kỹ thuật thực sự. Cuộc cải cách chỉ thay đổi cách bầu thẩm phán và quan tòa bằng hình thức bỏ phiếu phổ thông, điều này làm dấy lên lo ngại về nguy cơ các tổ chức tội phạm có thể xâm nhập hoặc các nhóm lợi ích chính trị và kinh tế có thể gây ảnh hưởng trong quá trình vận động tranh cử”.

Theo luật sư Ramos Sobarzo, Giám đốc Trung tâm Điều tra và thông tin pháp lý thuộc Đại học Luật Mexico, những cải cách này đặt hệ thống tư pháp vào một tình thế khó khăn. Đối với Tòa án Tối cao, “chúng tôi rất lo ngại vì quy định này có thể làm suy yếu tính độc lập của tư pháp theo nhiều cách vì nó làm xói mòn phần lớn tính độc lập của ngành tư pháp”.

Nghị viện thế giới

Các nghị sĩ Mexico phải họp tại một sân vận động trong nhà để thông qua dự luật.
Nghị viện thế giới

Cải cách tư pháp 2024 ở Mexico: Từ ý tưởng đến hiện thực

Ngày 15.9 vừa qua, Tổng thống Mexico López Obrador đã ký ban hành Sắc lệnh sửa đổi, bổ sung và bãi bỏ một số điều của Hiến pháp chính trị Hợp chúng quốc Mexico liên quan đến ngành tư pháp (sau đây gọi là Sắc lệnh), đưa Mexico trở thành quốc gia đầu tiên và duy nhất trên thế giới sẽ bỏ phiếu bầu toàn bộ thẩm phán theo hình thức phổ thông đầu phiếu trực tiếp.

Getty images
Nghị viện thế giới

Siêu công trình khắc chế "thủy thần"

Nhằm giúp Thủ đô Tokyo không bị ngập lụt mỗi khi mùa mưa đến, Chính phủ Nhật Bản đã xây dựng một trong những hệ thống đường hầm ngầm chống ngập lớn nhất thế giới có tên Kênh xả ngầm bên ngoài khu vực đô thị (G-cans), được thiết kế để ngăn chặn ngập lụt ở khu vực đô thị Tokyo, nơi rất dễ bị ảnh hưởng bởi bão, mưa lớn và mực nước sông dâng cao.

Drone cứu hộ
Nghị viện thế giới

Tăng cường ứng dụng công nghệ trong hoạt động cứu trợ

Khắc phục hậu quả thiên tai là một trong bốn khâu quan trọng trong chu trình quản lý thiên tai của Nhật Bản (giảm nhẹ, chuẩn bị, ứng phó, khắc phục hậu quả). Chính quyền Nhật Bản đã xây dựng nhiều chính sách sáng tạo nhằm bảo đảm hoạt động ứng phó, cứu trợ và phục hồi hiệu quả cho những nạn nhân và khu vực bị ảnh hưởng.

Australia: Hành vi chia sẻ dữ liệu cá nhân trực tuyến ác ý sẽ bị phạt tù tới 7 năm
Quốc tế

Australia: Hành vi chia sẻ dữ liệu cá nhân trực tuyến ác ý sẽ bị phạt tù tới 7 năm

Để tăng cường bảo vệ thông tin cá nhân của công dân và bảo đảm quyền riêng tư trong thời đại kỹ thuật số, Chính phủ Australia đã trình dự thảo Luật sửa đổi về quyền riêng tư và các quy định khác năm 2024 lên Quốc hội. Do Bộ trưởng Tư pháp Mark Dreyfus thúc đẩy, dự luật này nhằm củng cố pháp luật về quyền riêng tư, đặc biệt tập trung vào việc hình sự hóa hành vi chia sẻ dữ liệu cá nhân một cách ác ý (doxxing).

Có nên tăng tỷ lệ đóng góp của doanh nghiệp?
Nghị viện thế giới

Có nên tăng tỷ lệ đóng góp của doanh nghiệp?

Tỷ lệ đóng góp vào quỹ hưu trí theo luật định của người sử dụng lao động tại Trung Quốc vẫn tương đối cao. Biện pháp hạ tỷ lệ đóng góp có thể là giải pháp để giảm bớt gánh nặng cho doanh nghiệp nhưng lại làm gia tăng gánh nặng đối với quỹ hưu trí.

Bao phủ toàn dân bằng hệ thống ba trụ cột
Nghị viện thế giới

Bao phủ toàn dân bằng hệ thống ba trụ cột

Trong hơn ba thập kỷ, Trung Quốc đã nỗ lực chuyển đổi từ mô hình kinh tế kế hoạch cũ, nơi lương hưu được trả và bảo đảm hoàn toàn thông qua các doanh nghiệp nhà nước, sang mô hình phù hợp với thị trường. Hiện tại, Trung Quốc thúc đẩy mô hình hưu trí ba trụ cột, bao gồm hệ thống lương hưu cơ bản do nhà nước lãnh đạo; chương trình lương hưu tự nguyện của người lao động từ người sử dụng lao động; chương trình lương hưu tự nguyện của cá nhân.

Trung Quốc với mối đe dọa nhân khẩu học
Nghị viện thế giới

Trung Quốc với mối đe dọa nhân khẩu học

Lực lượng lao động suy giảm và dân số già hóa nhanh chóng của Trung Quốc đã làm gia tăng mối lo ngại về tính bền vững trong tương lai của quỹ hưu trí, một báo cáo dự đoán rằng tổng chi tiêu của quỹ sẽ bắt đầu vượt quá mức đóng góp vào năm 2028 và dự trữ sẽ giảm theo cấp số nhân sau đó, dẫn đến quỹ sẽ cạn kiệt hoàn toàn vào năm 2035.

image_sapo
Quốc tế

Bài 2: Bảo đảm tiếng nói của khu vực được lắng nghe

Hội đồng Liên bang (Thượng viện) là một trong hai viện của Quốc hội Liên bang Nga, đóng vai trò quan trọng trong quy trình lập pháp và giám sát các vấn đề của quốc gia, qua đó cho thấy tiếng nói của khu vực trong các quyết định quan trọng của đất nước.

image_sapo
Quốc tế

Bài 1: “Xương sống lập pháp” của quốc gia

Quốc hội Liên bang Nga, được nêu trong Điều 94 của Hiến pháp Nga (2020), hoạt động như cơ quan lập pháp và đại diện của Liên bang Nga. Đây là Quốc hội lưỡng viện bao gồm: Hội đồng Liên bang và Duma Quốc gia. Hai viện có vai trò khác biệt, nhưng cùng nhau tạo thành "xương sống lập pháp" của đất nước.

10 điều đặc biệt về vị trí Chủ tịch Quốc hội
Nghị viện thế giới

10 điều đặc biệt về vị trí Chủ tịch Quốc hội

Chức vụ Chủ tịch Quốc hội là một chức vụ có từ thời kỳ đầu thiết lập Nghị viện vương quốc Anh. Đây là một đặc điểm thiết yếu của hệ thống nghị viện và là một trong những chức vụ “lâu đời nhất” của hệ thống Westminster. Theo thời gian, vị trí Chủ tịch Quốc hội ngày càng chứng tỏ vai trò với tư cách là những “nhạc trưởng” quan trọng trong phiên họp của Quốc hội nói riêng và trong hoạt động của Quốc hội nói chung.

Bài 3: Hai đạo luật mới tạo điều kiện cho người dân sở hữu nhà
Nghị viện thế giới

Bài 3: Hai đạo luật mới tạo điều kiện cho người dân sở hữu nhà

Một trong những mục tiêu mà Chính phủ Bảo thủ trước kia của Anh và tân Chính phủ Công đảng (vừa lên nắm quyền vào tháng 7.2024) hướng tới là tháo gỡ những rào cản để tạo thuận lợi cho người dân sở hữu nhà ở. Điều này được thực hiện thông qua hai văn bản pháp lý: Đạo luật Cải cách chế độ sở hữu nhà thuê và sở hữu vĩnh viễn năm 2024 (đã trở thành luật) và Dự luật Cải cách chế độ sở hữu nhà thuê và sở hữu chung, đang chuẩn bị được đưa ra xem xét tại Nghị viện.

Bài 2: Dự luật Quy hoạch và Cơ sở hạ tầng: Kỳ vọng tháo gỡ các nút thắt
Nghị viện thế giới

Bài 2: Dự luật Quy hoạch và Cơ sở hạ tầng: Kỳ vọng tháo gỡ các nút thắt

Trong buổi lễ khai mạc Nghị viện khóa mới ngày 17.7 vừa qua, Vua Charles của Vương quốc Anh đã đọc diễn văn khai mạc và công bố một gói gồm 39 dự luật mà Chính phủ mới của Công đảng sẽ thúc đẩy Nghị viện thông qua nhằm hồi sinh nền kinh tế. Trong số 39 dự luật được công bố, dự luật Quy hoạch và Cơ sở hạ tầng đã thu hút sự quan tâm của dư luận, bởi đây được xem là nỗ lực của Công đảng trong thực hiện cam kết tranh cử là giải quyết tình trạng thiếu nhà ở trầm trọng.

Cân bằng giữa lợi ích kinh tế và bảo vệ cộng đồng bản địa
Quốc tế

Cân bằng giữa lợi ích kinh tế và bảo vệ cộng đồng bản địa

Tây Ban Nha từ lâu là một trong những điểm đến hàng đầu của khách du lịch, thu hút hàng triệu khách mỗi năm. Tuy nhiên, lượng du lịch tăng đột biến gần đây đã thúc đẩy nước này đưa ra nhiều quy định mới nhằm cân bằng giữa lợi ích kinh tế từ ngành du lịch với việc bảo vệ cộng đồng địa phương.

Ảrập Xêút: Tầm nhìn chiến lược dài hạn
Quốc tế

Ảrập Xêút: Tầm nhìn chiến lược dài hạn

Ảrập Xêút đang trải qua cuộc chuyển đổi đáng kể trong ngành du lịch với nhiều quy định pháp lý mới, các khoản đầu tư chiến lược và dự án đầy tham vọng. Kế hoạch Tầm nhìn 2030 của vương quốc định hướng cho những thay đổi này, hướng tới mục tiêu đa dạng hóa nền kinh tế và biến du lịch thành yếu tố đóng góp chính cho tăng trưởng quốc gia.

Luật Du lịch mới của Hy Lạp: Chìa khóa cho tăng trưởng
Quốc tế

Luật Du lịch mới của Hy Lạp: Chìa khóa cho tăng trưởng

Tháng trước, các nghị sĩ Hy Lạp đã thông qua luật về du lịch mới được thiết kế để nâng cao cơ sở hạ tầng du lịch, giáo dục và tính bền vững của đất nước. Theo giới quan sát, động thái lập pháp này đánh dấu bước tiến quan trọng cho ngành công nghiệp nói trên của xứ sở các vị thần.

Không ngừng đổi mới để đáp ứng mong mỏi của cử tri
Nghị viện thế giới

Không ngừng đổi mới để đáp ứng mong mỏi của cử tri

Nền dân chủ và Nghị viện của Nam Phi đã phát triển và trưởng thành rõ rệt kể từ cuộc bầu cử tự do đầu tiên vào năm 1994. Tính đến nay, đã có 7 cuộc bầu cử quốc gia, cuộc bầu cử gần đây nhất vào tháng 5.2024. Trong giai đoạn này, Quốc hội không ngừng đổi mới, cải tổ thủ tục để tăng cường quyền hạn, trách nhiệm, củng cố chức năng giám sát và tăng cường trách nhiệm giải trình của Chính phủ.

“Mài sắc” công cụ giám sát
Nghị viện thế giới

“Mài sắc” công cụ giám sát

Vào năm 1999, sau khi Quốc hội dân chủ khóa thứ hai được bầu, cơ quan này đã tiến hành nghiên cứu về nhiệm vụ, thủ tục, thông lệ giám sát và trách nhiệm giải trình. Quá trình nghiên cứu đã đưa đến báo cáo về “Mô hình giám sát và trách nhiệm giải trình”, trong đó khẳng định vai trò giám sát của Quốc hội trong việc tăng cường tính dân chủ; đồng thời đưa ra những quy định và cơ chế mới để “mài sắc” công cụ giám sát.