Bám sát các yêu cầu, chỉ đạo của Đảng, Quốc hội và Chính phủ
Đánh giá về Báo cáo của Chính phủ về tình hình thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ghi nhận, Chính phủ đã rất nỗ lực, trách nhiệm, quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành; có nhiều đổi mới về phương thức thực hiện, triển khai đồng bộ nhiều giải pháp trong xây dựng, rà soát, tổ chức thi hành pháp luật, phổ biến, tuyên truyền, giáo dục pháp luật.
Công tác hệ thống hóa pháp luật, pháp điển hóa, hợp nhất văn bản pháp luật, kiểm tra thi hành pháp luật đều bám sát các yêu cầu, chỉ đạo của Đảng, Quốc hội, của Chính phủ về nội dung hoàn thiện thể chế, nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác tổ chức thi hành pháp luật. Báo cáo của năm nay cũng thể hiện được nội dung gắn công tác tổ chức thi hành pháp luật với công tác xây dựng pháp luật theo tinh thần Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 9.11.2022 của Trung ương. Theo đó, trong năm qua đã phát huy được các ưu điểm, khắc phục được các tồn tại, hạn chế và thực hiện được nghiêm túc nhiều kiến nghị từ các báo cáo của những năm trước.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga nhận thấy, Chính phủ đã tiếp tục hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật; tăng cường công tác kiểm tra, rà soát văn bản quy phạm pháp luật; chú trọng xử lý, rà soát văn bản quy phạm pháp luật có mâu thuẫn chồng chéo, bất cập, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả của công tác thi hành pháp luật. Bên cạnh đó, Chính phủ đã xây dựng Nghị quyết số 126/NQ-CP về một số giải pháp nâng cao chất lượng công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật, đồng thời triển khai hiệu quả công tác xây dựng văn bản quy định chi tiết hướng dẫn thi hành pháp luật.
Nhấn mạnh việc báo cáo về tình hình thi hành Hiến pháp, pháp luật, nghị quyết của Quốc hội; pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội là hết sức quan trọng, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, trong một thời gian dài, qua nhiều nhiệm kỳ, với công tác xây dựng pháp luật, Chính phủ xây dựng nghị định; bộ, ngành xây dựng thông tư, việc triển khai cũng hết sức quyết liệt, nhưng có thẩm thấu vào nội bộ và nhân dân hay chưa thì phải đánh giá thật kỹ. “Chúng ta nói “sống và làm việc theo pháp luật”, nhưng hiểu pháp luật thì mới sống, làm việc theo pháp luật được”, Chủ tịch Quốc hội lưu ý.
Cần đạt yêu cầu về chất lượng, không chạy theo số lượng
Đề nghị Bộ trưởng Bộ Tư pháp phải làm mạnh mẽ hơn đối với các ngành, địa phương trong triển khai thi hành luật, nghị quyết của Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, công sức để xây dựng được một văn bản luật, nghị quyết là rất lớn, phải nghiên cứu nhiều tháng, thậm chí hàng năm, sau đó biên soạn, lấy ý kiến nhân dân, các bộ, ngành, đối tượng điều chỉnh. Và đến cuối cùng là luật, nghị quyết phải đi vào cuộc sống, mà muốn luật, nghị quyết đi vào cuộc sống thì phải triển khai, kiểm tra.
Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, phải đổi mới trong việc triển khai và kiểm tra thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội một cách “tới nơi, tới chốn” với tinh thần chỗ nào làm tốt thì phải biểu dương, khen thưởng kịp thời, chỗ nào làm chưa tốt phải có phê bình, kiểm điểm.
Trên cơ sở quan điểm nêu trên, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, thời gian tới, Ủy ban Pháp luật và Bộ Tư pháp phải phối hợp chặt chẽ hơn nữa, từ khâu xây dựng đến khâu triển khai thực hiện; đồng thời, khi luật, nghị quyết được ban hành phải có sự theo dõi, phối hợp để triển khai một cách đồng bộ. Gốc của vấn đề xây dựng pháp luật là "phải từ bộ, ngành; Bộ trưởng, Thứ trưởng và các vụ có liên quan phải ngồi nhiều lần, xem từng khoản, từng điều, từng chương của luật, nghị quyết thì mới bảo đảm chất lượng. “Văn bản quy phạm pháp luật phải làm tốt từng khâu, từng đoạn, đạt yêu cầu về chất lượng, không chạy theo số lượng, lấy quyền lợi, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân, doanh nghiệp làm trọng tâm". Nhấn mạnh yêu cầu này, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, phải siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong xây dựng pháp luật, không bị chi phối, tác động bởi bất cứ một lợi ích nhóm cục bộ nào trong công tác này”, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu.
Đối với Bộ Tư pháp - cơ quan "gác cửa" của Chính phủ, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, phải tuân thủ quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật là không ngừng nâng cao chất lượng các dự án luật, nghị quyết. Ngoài ra, cần làm rõ phương án để xử lý tình trạng chậm ban hành văn bản quy định chi tiết, gắn trách nhiệm nợ ban hành văn bản với trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị.
Liên quan đến công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, mặc dù đã được Chính phủ quan tâm chỉ đạo và triển khai thực hiện dưới nhiều hình thức đa dạng, phong phú theo định hướng chuyển đổi số, song, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga đề nghị, Chính phủ cần quan tâm phổ biến, giáo dục pháp luật theo đối tượng và vùng miền. Đồng thời, tăng cường đăng tải tài liệu phổ biến, giáo dục pháp luật lên mạng xã hội để nhân dân kịp thời, nhanh chóng nắm được nội dung các văn bản pháp luật hiện hành.
Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành tập trung nâng cao hiệu quả, chất lượng công tác xây dựng pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật; đẩy nhanh tiến độ soạn thảo, trình ban hành các văn bản quy định chi tiết và khắc phục tình trạng nợ đọng. Tăng cường xử lý các văn bản quy phạm pháp luật còn mâu thuẫn, chồng chéo, có những sơ hở, có dấu hiệu tiêu cực, trái pháp luật mà đã được phát hiện sau giám sát, kiểm tra, rà soát. Tập trung đầu tư nguồn lực cho xây dựng và hoàn thiện đồng bộ thể chế, bố trí đủ điều kiện, nhân lực cho công tác xây dựng pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật.
Các cơ quan của Quốc hội chủ động phối hợp từ sớm với các bộ, nghiên cứu, thẩm tra ngay từ trong quá trình xây dựng hồ sơ để nâng cao chất lượng của các dự án luật. Đồng thời, tăng cường công tác giám sát văn bản quy phạm pháp luật theo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua giám sát văn bản quy phạm pháp luật phát hiện thấy những điểm còn bất cập, sơ hở, mâu thuẫn, chồng chéo để giúp cho việc hoàn thiện pháp luật ngày càng tốt hơn.
