Kết quả bất ngờ
Theo quy định, cuộc bầu cử vòng hai sẽ được tổ chức vào ngày thứ sáu đầu tiên sau khi công bố kết quả bầu cử, nghĩa là sẽ rơi vào ngày 5.7 tới. Đây sẽ là màn đối đầu giữa ứng cử viên theo chủ nghĩa cải cách Masoud Pezeshkian và cựu trưởng đàm phán hạt nhân có đường lối cứng rắn Saeed Jalili.
Người phát ngôn của cơ quan bầu cử Iran Mohsen Eslami đã công bố kết quả trong một cuộc họp báo do đài truyền hình nhà nước Iran phát sóng hôm 29.6. Ông cho biết trong số 24,5 triệu phiếu bầu, ứng cử viên Pezeshkian nhận được 10,4 triệu trong khi ông Jalili nhận được 9,4 triệu.
Chủ tịch Quốc hội Mohammad Bagher Qalibaf nhận được 3,3 triệu phiếu trong khi giáo sĩ Shiite Mostafa Pourmohammadi có hơn 206.000 phiếu bầu.
Luật pháp Iran yêu cầu để giành chiến thắng, ứng cử viên phải nhận được hơn 50% tổng số phiếu bầu. Nếu không ai đạt được điều kiện này, hai ứng cử viên có số phiếu cao nhất trong cuộc đua sẽ tiến vào vòng hai, được tổ chức một tuần sau đó.
Đây là một kết quả tương đối bất ngờ bởi trong lịch sử Iran mới có một cuộc bầu cử tổng thống phải tiến hành đến vòng hai – đó là vào năm 2005, khi ứng cử viên cứng rắn Mahmoud Ahmadinejad đánh bại cựu Tổng thống Akbar Hashemi Rafsanjani.
Tỷ lệ cử tri bỏ phiếu thấp
Theo kết quả, tỷ lệ cử tri đi bầu tổng thể là 39,9%, con số thấp kỷ lục trong lịch sử Iran. Cuộc bầu cử tổng thống năm 2021 có tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu là 48,8%, trong khi cuộc bầu cử Quốc hội vào tháng 3 có tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu là 40,6%.
Có những dấu hiệu cho thấy công chúng ngày càng thờ ơ với cuộc bỏ phiếu. Theo kết quả, hơn 1 triệu phiếu bầu trắng, điều này cho thấy người dân cảm thấy có nghĩa vụ phải bỏ phiếu nhưng họ không muốn chọn bất kỳ ứng cử viên nào.
Mặc dù vậy, Bộ trưởng Nội vụ Ahmad Vahidi vẫn khen ngợi người dân vì đã tham gia bỏ phiếu. Ông cảm ơn những người đã bỏ phiếu vì “sự hiện diện rất quý giá của họ”, đồng thời nói thêm rằng cuộc bầu cử được tổ chức “an toàn tuyệt đối” và “với sự cạnh tranh rất nghiêm túc”.
Ai sẽ có cơ hội lớn hơn?
Ông Jalili, người từng được giám đốc CIA Bill Burns mô tả là “khó đoán đến kinh ngạc” cũng là một trong những gương mặt được đánh giá là tiềm năng nhất. Giới phân tích cho rằng, ông nhiều khả năng đã giành chiến thắng hoàn toàn nếu các ứng cử viên cứng rắn còn lại chấp nhận rút lui trước cuộc đua để tập trung phiếu bầu.
Câu hỏi đặt ra hiện tại là liệu ứng cử viên ôn hòa Pezeshkian có thể thu hút cử tri của những đối thủ của ông hay không. Trong ngày bầu cử, ông đã đưa ra bình luận về việc tiếp cận mới phương Tây, một động thái dường như nhằm mục đích thu hút cử tri đi bỏ phiếu, bất chấp trước đó ông đã bị Lãnh tụ tối cao Ayatollah Ali Khamenei cảnh báo ngầm rằng “một người định dựa dẫm vào Mỹ và phương Tây sẽ không thể lãnh đạo đất nước”.
Tổ chức tư vấn địa chính trị Eurasia Group cho biết trong một phân tích trước cuộc bỏ phiếu: “Mặc dù ứng cử viên ôn hòa Pezeshkian đã nhận được sự tán thành đáng chú ý từ các nhân vật lớn theo chủ nghĩa cải cách, bao gồm cả cựu Tổng thống (Hassan) Rouhani và Mohammad Khatami, nhưng nhìn chung ông Pezeshkian vẫn là một ứng cử viên không mấy ấn tượng”. “Nếu ông ấy đủ điều kiện tham gia cuộc bầu cử vòng hai, vị thế của ông ấy có thể bị yếu khi khối bỏ phiếu bảo thủ đoàn kết ủng hộ một ứng cử viên duy nhất”.
