Chất vấn tại Nghị viện Anh

Nguyên tắc đối với câu hỏi chất vấn

Thủ tục chất vấn là khoảng thời gian mà thành viên Hạ viện Anh có thể sử dụng để tìm kiếm thông tin hoặc thúc giục cơ quan hành pháp hành động; thông qua đó, buộc các thành viên Chính phủ phải giải thích và bảo vệ các chính sách trong lĩnh vực họ phụ trách.

Nghị viện Vương quốc Anh có truyền thống lâu đời với bề dày trên 500 năm lịch sử. Hình thành từ khoảng thế kỷ XV - XVI, nhưng hoạt động chất vấn các thành viên Chính phủ tại Nghị viện Anh mới bắt đầu từ cuối thế kỷ XVII, đầu thế kỷ XVIII và phát triển khá chậm chạp, mãi tới thế kỷ XIX mới trở thành một hoạt động quan trọng trong sinh hoạt nghị viện. Theo thống kê lịch sử, trong những năm đầu thực hiện hình thức chất vấn, trung bình mỗi ngày Chính phủ nhận được chưa tới một câu hỏi chất vấn từ Nghị viện. Hiện nay, mỗi năm, tổng số các câu hỏi chất vấn lên tới 35.000 - 40.000 câu.

Có ba loại câu hỏi chất vấn: câu hỏi yêu cầu trả lời ngay tại phiên chất vấn (còn gọi là chất vấn trực tiếp); các câu hỏi kín và khẩn cấp; và các câu hỏi được trả lời bằng văn bản. Câu hỏi kín chỉ được hỏi và trả lời nếu Chủ tịch Hạ viện cho là quan trọng và cấp thiết, và loại câu hỏi này được dành vào cuối buổi chất vấn. Nội dung trả lời bằng văn bản đối với câu hỏi chất vấn phải in trong Kỷ yếu (Hansard).

Tất cả các câu hỏi được đệ trình đều được in trên các trang màu xanh của Phiếu yêu cầu (giấy xanh), sau đó xuất hiện trong Bảng câu hỏi chất vấn (màu trắng) và trong Hệ thống Quản trị Thông tin Nghị viện (PIMS). Các câu trả lời, dù được Nghị viện chuyển tới hoặc ghi từ các văn bản được in ấn, đều xuất bản trong tập Kỷ yếu và PIMS nên có thể dễ dàng truy cập.

Cựu Thủ tướng Anh Theresa May trả lời chất vấn về vấn đề Brexit năm 2018 - AFP.jpg
Cựu Thủ tướng Anh Theresa May trả lời chất vấn về vấn đề Brexit năm 2018
Nguồn: AFP

Một câu chất vấn muốn được đưa vào chương trình nghị sự phải đáp ứng các quy định khá phức tạp về nội dung và hình thức.

Thứ nhất, đúng trách nhiệm: câu hỏi chất vấn phải đề cập đúng trách nhiệm với tư cách thành viên Chính phủ hoặc bộ trưởng chứ không phải những vấn đề mà người trả lời chất vấn chịu trách nhiệm với tư cách lãnh tụ hoặc cương vị trong đảng, hay với tư cách khác; câu hỏi nhằm khẳng định hoặc đòi hỏi sự bình luận về một báo cáo hay một tin đồn không thuộc trách nhiệm quản lý của người trả lời chất vấn; các câu hỏi về chính quyền địa phương (bộ trưởng, thành viên Chính phủ ở Vương quốc Anh không chịu trách nhiệm về hoạt động của chính quyền địa phương).

Thứ hai, những nguyên tắc đối với thông tin: câu hỏi chất vấn không được đưa ra chỉ để hỏi thông tin hoặc gây sức ép buộc bộ trưởng phải hành động; không được bao hàm nội dung đề xuất hay thể hiện ý kiến và quan điểm cá nhân nghị sĩ (vì vấn đề này thuộc nội dung tham luận/tranh luận tại Nghị viện); không nhằm xác định ý kiến của thành viên Chính phủ về một vấn đề nào đó, hoặc về một bộ luật nào đó (các câu hỏi này thuộc nội dung đưa ra trong các phiên điều trần hoặc tranh luận về dự luật); không tìm kiếm cách diễn đạt quan điểm, hoặc giải thích một câu hỏi về pháp luật, bởi điều đó do các tòa án phán quyết; không nhắc tới một vấn đề được tiến hành trước khi tòa án Anh hoặc tòa án quân sự (bao gồm cả tòa án điều tra), điều này bị các quy tắc của cơ quan xét xử trực thuộc nghị viện nghiêm cấm; không hỏi thông tin đã có sẵn (gồm những thông tin có trong Kỷ yếu Nghị viện); hoặc được cung cấp, hoặc bị ngăn chặn, hoặc bị từ chối bởi chính Bộ trưởng đó trong cùng phiên họp; các câu hỏi về những thông tin có nguồn gốc không chính xác (tin đồn trên mạng xã hội…); không phải là giả thiết, hoặc chính sách của phe đối lập.

Thứ ba, nguyên tắc về diễn đạt: chất vấn Nghị viện phải được soạn thảo một cách chính xác nhất, phù hợp với những đối thoại nghị viện hiện hành về ngôn ngữ lịch thiệp và kính trọng đối với Hoàng gia, và các nghị sĩ của cả hai Viện.

Trách nhiệm của thư ký mỗi viện là trợ giúp các nghị sĩ bảo đảm rằng các câu hỏi tuân theo những yêu cầu này và các nguyên tắc khác của Nghị viện (và họ cũng đưa ra những khuyến nghị về cách thức, nội dung hoặc tính rõ ràng) dưới sự cho phép của Chủ tịch Nghị viện. Nếu một nghị sĩ không thỏa mãn với các khuyến nghị, họ có thể đệ trình các câu hỏi lên Chủ tịch Nghị viện. Tuy nhiên, rất ít câu hỏi trong mỗi phiên họp được chuyển tới Chủ tịch Nghị viện bằng cách này.

Nghị viện thế giới

Bế mạc Kỳ họp thứ Bảy, Quốc hội Lào Khóa IX tháng 7.2024
Nghị viện thế giới

Nơi nhân dân các dân tộc Lào gửi gắm niềm tin

Với số lượng đại biểu Quốc hội và khối lượng văn bản luật tăng lên qua các khóa lập pháp, Quốc hội Lào ngày càng khẳng định vai trò là cơ quan đại biểu đại diện cho ý chí và nguyện vọng của toàn thể nhân dân các dân tộc Lào; một cơ quan lập pháp không ngừng đổi mới, hoạt động ngày càng hiệu quả, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn.

Quốc hội Lào đăng cai tổ chức Đại hội đồng AIPA-35 năm 2014. Nguồn: aipasecretariat.org
Nghị viện thế giới

Hành trình gần 30 năm với những đóng góp tích cực

Quốc hội Lào trở thành thành viên thứ 7 của Tổ chức Liên Nghị viện ASEAN (AIPO) vào năm 1997, sau 5 nước sáng lập gồm Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan (năm 1977) và Việt Nam (1995). Trong suốt 27 năm gia nhập AIPO nay là AIPA, Quốc hội Lào luôn chứng tỏ là một thành viên tích cực, chủ động trong các sáng kiến hợp tác liên nghị viện khu vực.

Chú thích: Chủ tịch Quốc hội Lào Saysomphone Phomvihane nhận chiếc búa Chủ tịch AIPA từ Indonesia tại Lễ bế mạc Đại hội đồng AIPA-44 năm 2023. Nguồn: aipasecretariat.org
Nghị viện thế giới

Chu đáo, kỹ lưỡng, bài bản - sẵn sàng cho Đại hội đồng AIPA - 45

Với vai trò Chủ tịch AIPA năm 2024, Quốc hội Lào sẽ đăng cai tổ chức Đại hội đồng AIPA lần thứ 45 từ ngày 17 - 23.10 với chủ đề “Vai trò của Nghị viện trong thúc đẩy hội nhập và tăng trưởng toàn diện của ASEAN”. Với một chuỗi sự kiện quan trọng như: cuộc họp Ban Chấp hành AIPA-45, lễ khai mạc chính thức Đại hội đồng AIPA-45, các cuộc họp của các ủy ban... Đại hội đồng AIPA-45 là một trong những hoạt động đối ngoại quan trọng của Lào trong năm Chủ tịch ASEAN/AIPA; để chuẩn bị cho chuỗi sự kiện này, Lào đã có một quá trình chuẩn bị chu đáo, kỹ lưỡng, bài bản.

Nguồn: ITN
Quốc tế

KOL phải trải nghiệm sản phẩm mình quảng cáo

Trung Quốc đã ban hành một loạt quy định cụ thể liên quan đến việc những người nổi tiếng hoặc người có ảnh hưởng (Key Opinion Leader - KOL) tham gia vào các hoạt động quảng cáo trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển nhanh chóng. Đặc biệt, quy định mới yêu cầu KOL phải thực sự trải nghiệm sản phẩm khi quảng cáo cho sản phẩm đó.

Trung Quốc quản lý chặt chẽ đối với loại hình quảng cáo pop-up
Quốc tế

"Lập lại trật tự" thị trường quảng cáo trực tuyến

Tổng cục Quản lý thị trường Nhà nước Trung Quốc (SAMR) đã ban hành các Biện pháp mới về quản lý quảng cáo trên internet (sau đây gọi là Biện pháp mới), có hiệu lực từ ngày 1.5.2023, được kỳ vọng sẽ giúp “lập lại trật tự” các hoạt động tiếp thị trên mạng xã hội và quảng cáo trên internet, vốn đang trở nên khó kiểm soát trong thời kỳ bùng nổ thương mại điện tử.

Một buổi bán hàng qua livestream tại Trung Quốc.
Quốc tế

Xóa sổ view ảo - chuẩn mực hóa quảng cáo qua livestream

Xuất hiện tại Trung Quốc từ nhiều năm trước, nhưng đến khi đại dịch Covid-19 bùng phát, các hoạt động thương mại, quảng cáo qua phát sóng trực tuyến trực tiếp (livestream) thực sự bùng nổ. Tuy có tiềm năng phát triển to lớn, nhưng hoạt động livestream cũng làm phát sinh nhiều vấn đề như nạn trốn thuế, làm giả lưu lượng truy cập, phát ngôn thiếu kiểm soát..., buộc chính quyền Trung Quốc siết chặt kiểm soát ngành công nghiệp này.

Chile: Luật mới tăng cường chế tài đối với sai phạm của doanh nghiệp
Quốc tế

Chile: Luật mới tăng cường chế tài đối với sai phạm của doanh nghiệp

Luật 21.595, có hiệu lực từ đầu tháng 9.2024, đánh dấu bước ngoặt quan trọng của Chile trong việc xử lý các tội phạm kinh tế và môi trường. Được gọi là “Luật Về tội phạm kinh tế và môi trường”, văn bản pháp lý này hứa hẹn sẽ áp dụng các hình phạt nghiêm khắc hơn đối với hành vi sai trái trong lĩnh vực doanh nghiệp. Dù vẫn còn nhiều tranh luận và có khả năng điều chỉnh trong tương lai, không thể phủ nhận rằng đây là sự thay đổi quan trọng đối với hệ thống tư pháp hình sự của Chile.

Canada thông qua luật nhằm khai thác năng lượng tái tạo ngoài khơi
Quốc tế

Canada thông qua luật nhằm khai thác năng lượng tái tạo ngoài khơi

Canada vừa đạt được bước tiến đáng kể trong việc khai thác các nguồn năng lượng tái tạo ngoài khơi khi Thượng viện chính thức thông qua dự luật C-49 gần đây. Đây là một văn bản mang tính đột phá, được thiết kế nhằm khai thác tiềm năng năng lượng ngoài khơi dồi dào tại tỉnh Nova Scotia, tỉnh Newfoundland và Labrador, nằm ven biển Đại Tây Dương của Canada. Hai tỉnh này sở hữu điều kiện lý tưởng cho phát triển năng lượng gió và các dạng năng lượng tái tạo khác nhờ vào vị trí địa lý chiến lược cùng nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú.

Nguồn: venturevillage.world
Nghị viện thế giới

Phần Lan: Bảo đảm chất lượng giáo dục và vị thế cao quý của nghề giáo

Phần Lan thường được coi là một trong những quốc gia tốt nhất thế giới về chính sách, luật pháp dành cho giáo viên. Hệ thống giáo dục của nước này luôn được xếp hạng cao trên toàn cầu. Những ưu đãi đối với giáo viên ở Phần Lan nhấn mạnh đến việc tôn trọng quyền tự chủ nghề nghiệp, sự kính trọng đối với nghề giáo và yêu cầu đào tạo nghiêm ngặt, góp phần củng cố vị thế vững chắc của những nhà giáo như là một nghề cao quý trong xã hội.

Nguồn: ITN
Nghị viện thế giới

Quy chế công chức cho giáo viên ở Đức: Bảo đảm ổn định trong giáo dục

Hệ thống giáo dục của Đức nổi tiếng với cấu trúc chặt chẽ, hiệu quả và tiêu chuẩn cao. Một trong những khía cạnh góp phần vào thành công của hệ thống này là quy chế "Beamte" - trao cho lao động ở khu vực công, bao gồm một tỷ lệ lớn giáo viên tư cách "công chức nhà nước". Tư cách đặc biệt này mang lại cho giáo viên ở Đức nhiều quyền lợi, từ bảo đảm việc làm, phúc lợi, uy tín xã hội đến sự ổn định lâu dài.

Nguồn: ITN
Nghị viện thế giới

Các nước củng cố, hoàn thiện pháp luật về nhà giáo

Pháp luật về nhà giáo trên thế giới đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục, góp phần hình thành những thế hệ tương lai mạnh mẽ và thúc đẩy phát triển xã hội bền vững. Những quy định này không chỉ thiết lập khung pháp lý rõ ràng để quản lý và phát triển đội ngũ giáo viên, mà còn bảo vệ quyền lợi của họ, từ đó nâng cao chuẩn mực nghề nghiệp.

Các nghị sĩ Mexico phải họp tại một sân vận động trong nhà để thông qua dự luật.
Nghị viện thế giới

Cải cách tư pháp 2024 ở Mexico: Từ ý tưởng đến hiện thực

Ngày 15.9 vừa qua, Tổng thống Mexico López Obrador đã ký ban hành Sắc lệnh sửa đổi, bổ sung và bãi bỏ một số điều của Hiến pháp chính trị Hợp chúng quốc Mexico liên quan đến ngành tư pháp (sau đây gọi là Sắc lệnh), đưa Mexico trở thành quốc gia đầu tiên và duy nhất trên thế giới sẽ bỏ phiếu bầu toàn bộ thẩm phán theo hình thức phổ thông đầu phiếu trực tiếp.

Thượng viện Mexico thông qua kế hoạch cải cách ngày 11.9.
Nghị viện thế giới

Cải cách tư pháp 2024 ở Mexico: Quốc gia đầu tiên thẩm phán do dân bầu

Sắc lệnh cải cách tư pháp nhằm mục đích chuyển đổi hệ thống tư pháp từ hệ thống bổ nhiệm, chủ yếu tập trung vào thâm niên làm việc, kinh nghiệm và trình độ chuyên môn, sang hệ thống bầu cử, đưa Mexico trở thành quốc gia đầu tiên và duy nhất trên thế giới có toàn bộ thẩm phán do dân bầu.

Getty images
Nghị viện thế giới

Siêu công trình khắc chế "thủy thần"

Nhằm giúp Thủ đô Tokyo không bị ngập lụt mỗi khi mùa mưa đến, Chính phủ Nhật Bản đã xây dựng một trong những hệ thống đường hầm ngầm chống ngập lớn nhất thế giới có tên Kênh xả ngầm bên ngoài khu vực đô thị (G-cans), được thiết kế để ngăn chặn ngập lụt ở khu vực đô thị Tokyo, nơi rất dễ bị ảnh hưởng bởi bão, mưa lớn và mực nước sông dâng cao.

Drone cứu hộ
Nghị viện thế giới

Tăng cường ứng dụng công nghệ trong hoạt động cứu trợ

Khắc phục hậu quả thiên tai là một trong bốn khâu quan trọng trong chu trình quản lý thiên tai của Nhật Bản (giảm nhẹ, chuẩn bị, ứng phó, khắc phục hậu quả). Chính quyền Nhật Bản đã xây dựng nhiều chính sách sáng tạo nhằm bảo đảm hoạt động ứng phó, cứu trợ và phục hồi hiệu quả cho những nạn nhân và khu vực bị ảnh hưởng.

Australia: Hành vi chia sẻ dữ liệu cá nhân trực tuyến ác ý sẽ bị phạt tù tới 7 năm
Quốc tế

Australia: Hành vi chia sẻ dữ liệu cá nhân trực tuyến ác ý sẽ bị phạt tù tới 7 năm

Để tăng cường bảo vệ thông tin cá nhân của công dân và bảo đảm quyền riêng tư trong thời đại kỹ thuật số, Chính phủ Australia đã trình dự thảo Luật sửa đổi về quyền riêng tư và các quy định khác năm 2024 lên Quốc hội. Do Bộ trưởng Tư pháp Mark Dreyfus thúc đẩy, dự luật này nhằm củng cố pháp luật về quyền riêng tư, đặc biệt tập trung vào việc hình sự hóa hành vi chia sẻ dữ liệu cá nhân một cách ác ý (doxxing).

Có nên tăng tỷ lệ đóng góp của doanh nghiệp?
Nghị viện thế giới

Có nên tăng tỷ lệ đóng góp của doanh nghiệp?

Tỷ lệ đóng góp vào quỹ hưu trí theo luật định của người sử dụng lao động tại Trung Quốc vẫn tương đối cao. Biện pháp hạ tỷ lệ đóng góp có thể là giải pháp để giảm bớt gánh nặng cho doanh nghiệp nhưng lại làm gia tăng gánh nặng đối với quỹ hưu trí.