Chất vấn trực tiếp

Thủ tục chất vấn trực tiếp

Nghị viện Anh hoạt động chuyên trách, vì vậy lịch bố trí dành cho phiên Hỏi - Đáp trực tiếp diễn ra trong một giờ, từ thứ hai đến thứ năm, sau thủ tục sơ bộ và các công việc riêng của Nghị viện. Mỗi cơ quan Chính phủ trả lời các câu hỏi theo một bảng phân công được gọi là "thứ tự các câu hỏi chất vấn trực tiếp".

Tại phiên Hỏi - Đáp, Chủ tịch Hạ viện nêu danh sách các nghị sĩ có câu hỏi chất vấn, nhưng không đọc các câu hỏi, vì câu hỏi đã được in sẵn và gửi tới từng nghị sĩ kèm chương trình nghị sự. Việc câu hỏi chất vấn trực tiếp được in thành văn bản nhằm bảo đảm sự công khai và rõ ràng về nội dung của những câu hỏi yêu cầu trả lời trực tiếp và để thành viên Chính phủ không thể né tránh trả lời nếu không có lý do xác đáng và hợp lý.

Danh sách người trả lời chất vấn được căn cứ vào bảng phân công do Chính phủ và đảng đối lập cùng thống nhất. Căn cứ vào danh sách các câu hỏi và theo sự phân công nói trên, thành viên Chính phủ bị chất vấn sẽ đứng lên trả lời tại bục dành cho thành viên nội các. Nội dung trả lời có thể liên quan tới một hoặc một nhóm câu hỏi theo lĩnh vực mà bộ trưởng hoặc quan chức đó chịu trách nhiệm. Để nhận sự hỗ trợ của nội các đối với những nội dung cần cộng đồng trách nhiệm và thể hiện trách nhiệm tập thể của nội các, những thành viên nội các phụ trách những lĩnh vực quan trọng và liên quan như môi trường, giao thông, thương mại, công nghiệp, ngoại trưởng và một số bộ trưởng không là thành viên nội các, theo sự phân công của Chính phủ, cũng có mặt để hỗ trợ trả lời chất vấn.

Do thời gian phiên Hỏi - Đáp chỉ kéo dài trong một giờ, nên các thành viên Chính phủ phải trả lời thẳng vào câu hỏi và dành thời gian nghe nghị sĩ đối chất theo thủ tục đối với câu hỏi phụ theo nguyên tắc cuốn chiếu từng vấn đề để bảo đảm sự tập trung. Khi Chủ tịch Hạ viện, người chịu trách nhiệm giống như Chủ tọa điều hành phiên chất vấn cho rằng nội dung chất vấn và câu hỏi phụ đủ để giải đáp vấn đề, Chủ tịch Hạ viện sẽ chuyển sang câu hỏi tiếp theo trong danh mục các câu chất vấn cho đến hết thời gian chất vấn. Nếu hết thời gian chất vấn trực tiếp mà vẫn còn câu hỏi chưa được trả lời, thì người trả lời chất vấn phải trả lời bằng văn bản. Những nội dung chất vấn bằng văn bản sẽ được in trong Kỷ yếu phiên họp của nghị viện.

Thông báo câu hỏi chất vấn

Quá trình chuẩn bị chất vấn thường bắt đầu trước phiên chất vấn trực tiếp ít nhất hai tuần. Luật Nghị viện quy định một nghị sĩ gửi câu hỏi chất vấn không sớm hơn 10 ngày làm việc và không muộn quá 3 ngày làm việc trước ngày trả lời chất vấn. Mục đích của quy định này là để đến khi chất vấn, các câu hỏi này không quá lạc hậu, đồng thời cho phép Bộ trưởng và các cố vấn đủ thời gian chuẩn bị câu trả lời. Trong trường hợp các câu hỏi chuyển cho Bộ trưởng phụ trách các vấn đề về Bắc Ireland, Scotland và xứ Wales, Luật Nghị viện quy định rằng câu hỏi phải được ghi trong Bảng Thông báo ít nhất 4 ngày (không kể các ngày thứ 6, thứ 7 và Chủ nhật) trước khi câu hỏi được trả lời. Quy định trên nhằm tạo điều kiện cho Bộ trưởng có thêm thời gian thu thập thông tin.

Câu hỏi chất vấn gửi tới các thư ký của Hạ viện, và sẽ được thư ký trình lên Chủ tịch Hạ viện để Chủ tịch Hạ viện chủ trì thảo luận, thống nhất danh mục các câu chất vấn với các ủy ban và lãnh đạo các đảng tại Hạ viện; sau đó sẽ thông báo cho Chính phủ thông qua “Thông báo của Hạ viện” phát hành vào buổi sáng ngày tiếp theo của ngày thống nhất danh mục chất vấn.

Đối với các câu hỏi chất vấn thuộc loại khác, nghị sĩ có thể gửi thẳng tới thành viên Chính phủ hoặc thông qua Thư ký Nghị viện. Khi nhận được câu hỏi loại này, thành viên Chính phủ có nghĩa vụ thông báo đã nhận và hình thức trả lời.

Mỗi nghị sĩ có thể đặt một câu hỏi cho một bộ trưởng trả lời, nhiều nhất là 2 câu hỏi cho mỗi ngày làm việc. Một nghị sĩ cũng có thể chuyển một câu hỏi thay mặt cho một nghị sĩ khác.

Đề xuất câu hỏi

Khi đề xuất câu hỏi chất vấn, nghị sĩ phải nêu đích danh người được chất vấn. Trong trường hợp nội dung chất vấn liên quan đến trách nhiệm của nhiều bộ, hoặc không rõ bộ nào thì chính phủ quyết định chọn người trả lời thích hợp theo nguyên tắc bộ trưởng nào có trách nhiệm gần nhất đối với vấn đề này sẽ phải trả lời.

Nếu một nghị sĩ đưa câu chất vấn sai địa chỉ, thì bộ nhận được câu hỏi đó sẽ chuyển cho bộ chịu trách nhiệm về vấn đề này trả lời. Đối với các câu chất vấn trực tiếp sẽ được thông báo trong danh mục gửi tới Chính phủ, thủ tục yêu cầu phải được soạn thảo chính xác tới mức tối đa và ngôn ngữ phải lịch sự, phù hợp với khung cảnh hội họp, tôn trọng Hoàng gia và tôn trọng chính các nghị sĩ. Một câu chất vấn khi đã được hỏi và trả lời hoàn chỉnh thường không được hỏi lại nữa. Khi bộ trưởng từ chối trả lời hoặc từ chối cung cấp thông tin, thì câu hỏi đó có thể được nêu lại sau ba tháng. Thông thường đối với các vấn đề về an ninh quốc gia, bí mật thương mại, các bộ trưởng sẽ từ chối trả lời.

Trách nhiệm của Thư ký Hạ viện là phải bảo đảm các câu chất vấn tuân thủ đúng quy định và thủ tục của Hạ viện. Nếu không hài lòng với sự tư vấn này, thì bản thân nghị sĩ có thể đệ trình thẳng câu chất vấn do họ tự soạn thảo tới Chủ tịch Hạ viện. Quyết định của Chủ tịch là quyết định cuối cùng. Nhưng rất ít trường hợp phải làm theo cách này.

Sự chuẩn bị của Chính phủ

Sau khi nhận được Thông báo của Hạ viện về danh mục các câu chất vấn, những viên chức chịu trách nhiệm về hoạt động nghị viện tại các bộ sẽ chọn ra câu hỏi liên quan đến bộ mình và gửi cho các nhân viên của bộ chịu trách nhiệm về các vấn đề đó để chuẩn bị soạn thảo phương án trả lời trình bộ trưởng xét duyệt. Đối với các câu chất vấn trực tiếp, viên chức các bộ không chỉ chuẩn bị phần giải trình mà còn phải cung cấp tóm tắt thông tin nền tảng về vấn đề để Bộ trưởng sử dụng trả lời các câu chất vấn phụ. Các viên chức chuẩn bị cũng phải dự đoán khả năng các câu hỏi phụ và chuẩn bị những thông tin để bộ trưởng tranh thủ quảng bá cho thành công của Chính phủ.