Chế tài nào cho Lazada khi để hàng chưa được nhập khẩu vẫn được duyệt lên sàn?

Trong bài viết "Trách nhiệm của Lazada ở đâu khi hàng chưa được phép nhập khẩu vẫn được lên kệ?", Báo Đại biểu Nhân dân tiếp tục thông tin về hàng hoá kém chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ được lưu thông trên sàn TMĐT Lazada. Trong đó, sản phẩm thuốc là điện tử là mặt hàng trong chính sách cấm của Lazada. Tuy nhiên, sản phẩm này vẫn được rao bán công khai trên sàn TMĐT Lazada.

Thuốc lá điện tử được hiểu là loại mô phỏng hình dạng và chức năng của thuốc lá thông thường, hoạt động bằng cách sử dụng thiết bị điện tử có hệ thống pin sạc làm nóng dung dịch lỏng hòa tan, tạo ra dạng khí dung cho người dùng hít vào luồng hơi có mùi vị và cảm giác giống thuốc lá thật. Hầu hết các mẫu thuốc lá điện tử hiện nay sử dụng ống chứa dung dịch - loại dùng một lần hoặc có thể bơm dịch vào để dùng tiếp. Dung dịch này thường chứa nicotine, chất tạo hương, propylene glycol và glycerin thực vật.

Thuốc lá điện tử có 3 loại. Phổ biến nhất là Vape, sau đó là Pod System và cuối cùng là IQOS. Tất cả các sản phẩm này đều hoạt động cùng một cơ chế: thiết lập bo mạch thông minh giúp tạo thành hơi nước từ quá trình hoá hơi tinh dầu. Trên thị trường hiện nay, mức giá của Vape là từ 500.000 đến 1.500.000 đồng, Pod System dao động từ khoảng 300.000 đến 1.500.000 đồng. Riêng đối với IQOS có mức giá cao hơn, khoảng từ 1.000.000 đến 2.000.000 đồng cho một thiết bị.

Hiện nay trên không gian "chợ mạng" nói riêng và sàn TMĐT nói chung, thuốc lá điện tử được rao bán công khai với nhiều cách thức mời chào, quảng cáo khác nhau. Các sản phẩm này chủ yếu có nguồn gốc xuất xứ từ Trung Quốc và người bán không có hoá đơn chứng từ chứng minh nguồn gốc xuất xứ cũng như không có tem nhãn phụ bằng tiếng Việt.

Trước tình trạng thuốc lá điện tử nhập khẩu vào tiêu thụ tại thị trường trong nước, Bộ Công Thương đã phối hợp với Tổng cục Hải Quan ban hành những thông tư về việc quản lý nhập khẩu mặt hàng thuốc lá điếu điện tử được quản lý như đối với mặt hàng thuốc lá nhập khẩu. Tuy nhiên, sản phẩm này vẫn được bán công khai trên sàn TMĐT, đặc biệt là trên ứng dụng và website của Lazada.

Cụ thể, chỉ với từ khoá "pod" hoặc tên sản phẩm cụ thể mà khách hàng muốn mua, người dùng nhận được vô số kết quả liên quan đến mặt hàng thuốc lá điện tử. Ngoài ra, trên Lazada cũng hiển thị gợi ý thêm nhiều kết quả về các sản phẩm phụ kiện cho thuốc lá điện tử với đa dạng mẫu mã, mức giá từ thấp đến cao cho người dùng lựa chọn. Được biết, những sản phẩm này đều được nhắc tên trong chính sách về những mặt hàng "cấm" đăng bán. 

Theo tìm hiểu, việc sử dụng thuốc lá điện tử tiềm tàng rất nhiều nguy cơ tiềm ẩn gây ảnh hưởng đến sức khoẻ người tiêu dùng. Các chuyên gia y tế cho biết, thuốc lá điện tử chứa nicotine là chất gây nghiện, người sử dụng nó bắt buộc phải dùng tiếp, nếu không sẽ vật vã khó chịu, không dứt ra được.

Nicotine trong thuốc lá điện tử gây hại cho sự phát triển não bộ ở trẻ em, gây suy giảm trí nhớ, gây ra sinh non, thai chết lưu ở phụ nữ có thai. Nicotine làm giảm lưu lượng máu, gây ra nguy cơ đau thắt ngực, suy tim, đột quỵ. Nicotine còn gây ra suy giảm miễn dịch, giảm sức đề kháng.

Thuốc lá điện tử cũng giống thuốc lá truyền thống gây ảnh hưởng tới cả trẻ em, phụ nữ, những người hút thuốc lá thụ động. Thuốc lá điện tử sử dụng nhiều hương liệu, hóa chất không phải là từ nguyên liệu lá thuốc lá điếu thông thường. Đã có trường hợp học sinh được đưa vào cấp cứu trong trạng thái vật vã, kích thích, loạn thần, ảo giác... do ngộ độc ma túy có trong thuốc lá điện tử chỉ sau một lần hút. Khói thuốc lá điện tử cũng là tác nhân gây ra nhiều bệnh cho bản thân người hút và những người xung quanh.

Ngoài ra, thuốc lá điện tử có thể phát nổ. Pin thuốc lá điện tử bị lỗi đã gây ra cháy nổ, chủ yếu là trong khi sạc. 

Thực tế cho thấy, hiện nay công tác quản lý nhập khẩu và mặt hàng thuốc lá điện tử tại thị trường trong nước còn nhiều khó khăn. Lãnh đạo Bộ Y tế thông tin, hiện nay, hệ thống pháp luật hiện hành về quản lý thuốc lá của Việt Nam chưa đầy đủ và rõ ràng, và không thể áp dụng với các sản phẩm thuốc lá mới. Vì vậy, nếu cho phép các sản phẩm thuốc lá mới được lưu hành sẽ phải điều chỉnh một loạt văn bản pháp luật về định nghĩa, tiêu chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn chất lượng, tem nhãn, xuất nhập khẩu, thuế… Một số quy định pháp luật đòi hỏi phải có sự kiểm định về chuyên môn mà điều kiện Việt Nam chưa thể đáp ứng được.

Liên quan đến việc thuốc lá điện tử được bán công khai trên sàn TMĐT, điều này vô hình trung cho thấy Lazada đang buông lỏng công tác kiểm duyệt nội dung, tạo ra lỗ hổng lớn khiến cho nhiều chủ gian hàng lợi dụng cơ hội để đăng bán mặt hàng cấm. Với việc để cho sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ, không đảm bảo chất lượng hay hàng cấm vẫn được rao bán công khai, Lazada đã không đảm bảo quyền lợi cho người tiêu dùng khi mua hàng trên không gian mạng phải chịu rủi ro nếu có xảy ra. 

Để phòng chống những tác hại của thuốc lá điện tử, các cơ quan chức năng cần có giải pháp về việc quản lý cung cấp thông tin đến các đối tượng người dùng trên các sàn TMĐT, nền tảng mạng xã hội. Đây là những kênh bán hàng mà những người bán chính thức lẫn những người bán dưới dạng xách tay, không đăng ký kinh doanh đều tiếp cận. 

Bên cạnh đó, cơ quan quản lý về các hoạt động trên mạng xã hội, sàn TMĐT cần yêu cầu các nhà cung cấp nền tảng phải có biện pháp bảo vệ trẻ em và người tiêu dùng trên không gian mạng không tiếp cận với những thông tin về thuốc lá điện tử. 

* Báo Đại biểu Nhân dân sẽ tiếp tục thông tin liên quan đến tình trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng trên các nền tảng xã hội tới bạn đọc và cử tri cả nước.