Xúc tiến thương mại thiếu đồng bộ
ĐBSCL là một trong những đồng bằng lớn nhất, phì nhiêu nhất ở Đông Nam Á và thế giới; là vùng sản xuất, xuất khẩu lương thực, vùng cây ăn trái nhiệt đới lớn nhất Việt Nam. Với thế mạnh chủ yếu là sản xuất và chế biến thực phẩm đồng bằng sông Cửu Long đã trở thành trung tâm công nghiệp thứ ba của cả nước.
Thời gian qua, chất lượng tăng trưởng của vùng được nâng lên với tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ tăng. Tốc độ GRDP 6 tháng đầu năm 2024 toàn vùng đạt 6,12%. Nửa đầu năm 2024, kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa của vùng đạt 19,5 tỷ USD; xuất siêu là 6,6 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu hàng hóa đạt 13,1 tỷ USD; tăng 12,8% so với cùng kỳ năm ngoái. Nhập khẩu hàng hóa đạt 6,48 tỷ USD; tăng 15,6% so với cùng kỳ năm trước.
Thống kê của Bộ Công Thương cho thấy, rất nhiều nhóm ngành hàng của Việt Nam đã vượt mốc kim ngạch xuất khẩu hơn 1 tỷ USD, như nhóm hàng rau quả, gạo, tôm... phần lớn đến từ ĐBSCL. Riêng mặt hàng gạo, năm 2024, ước tính tổng lượng gạo xuất khẩu cả nước vẫn duy trì mức trên 8 triệu tấn, trong đó riêng vùng ĐBSCL 7,6 triệu tấn.
Tính chung đến nay, vùng đang đóng góp khoảng 31% GDP toàn ngành nông nghiệp với khoảng 50% sản lượng lúa, 95% lượng gạo xuất khẩu, 65% sản lượng thuỷ sản nuôi, khai thác, 60% lượng cá xuất khẩu và xấp xỉ 70% trái cây các loại...
Tuy nhiên, dù có nhiều thế mạnh, song kinh tế ĐBSCL phát triển vẫn chưa tương xứng tiềm năng.
Tại Hội nghị xúc tiến thương mại và phát triển xuất nhập khẩu vùng ĐBSCL do Bộ Công Thương tổ chức ngày 6.9, Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng cho biết, quy mô kinh tế của vùng chiếm hơn 12% so với cả nước. Tăng trưởng kinh tế tại một số địa phương còn chậm, chuyển dịch kinh tế chưa đạt yêu cầu.
Hoạt động liên kết vùng còn hạn chế, chưa đi vào chiều sâu, một số thỏa thuận liên kết còn mang tính hình thức. Chưa hình thành được các cụm sản xuất, dịch vụ liên kết ngành; hạ tầng giao thông liên kết vùng, hạ tầng kinh tế kỹ thuật cấp vùng chưa phát triển đồng bộ. Khả năng thu hút nguồn lực thấp, chất lượng nguồn nhân lực được cải thiện chậm.
Phó Chủ tịch UBND TP. Cần Thơ Nguyễn Thực Hiện cho rằng, một trong những nguyên nhân là lĩnh vực logistics chưa phát triển tạo thành điểm nghẽn, từ đó hạn chế năng lực cạnh tranh, cơ hội đưa sản phẩm của vùng đến với người tiêu dùng.
Theo Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại Vũ Bá Phú, vùng ĐBSCL vẫn còn thiếu cơ sở vật chất phục vụ xúc tiến thương mại. Công tác xúc tiến thương mại của vùng còn thiếu đồng bộ, các hoạt động thường chồng chéo, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các tổ chức...
Tăng cường liên kết
Theo Nghị quyết số 13-NQ/TW của Bộ Chính trị về “Phương hướng phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng ĐBSCL đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” và Quy hoạch vùng ĐBSCL thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, vùng cần có định hướng và tầm nhìn phát triển là trung tâm kinh tế nông nghiệp bền vững của quốc gia, khu vực và thế giới; trên cơ sở phát triển hệ thống các trung tâm đầu mối về nông nghiệp, hành lang kinh tế và các đô thị động lực tập trung các dịch vụ và công nghiệp đa dạng với hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, thích ứng với biến đổi khí hậu.
Phó Giám đốc Sở Công Thương Tiền Giang Đặng Văn Tuấn cho biết, địa phương hiện xuất khẩu hai nhóm hàng chính là công nghiệp và nông lâm, thủy, sản. Trong đó, nhóm hàng nông lâm thủy sản không chỉ có giá trị lớn mà còn liên quan đến đời sống của người dân.
Ông Tuấn cho rằng, cần đẩy mạnh đầu tư phát triển công nghiệp chế biến, đổi mới sáng tạo. Hiện, chế biến của vùng còn gặp khó khăn về nguồn nguyên liệu, do đó cần đẩy mạnh liên kết để tạo vùng nguyên liệu. Có vùng nguyên liệu thì tiêu chuẩn xuất khẩu sẽ được đảm bảo.
Theo ông Tuấn, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn hỗ trợ một số đề án liên kết mang tính chặt chẽ, có doanh nghiệp đầu tàu để chuẩn hóa xuất khẩu, truy xuất nguồn gốc thì sẽ có tác dụng lớn đối với vùng. Đồng thời, cần tăng cường kinh phí cho hoạt động xúc tiến thương mại của vùng.
Cần Thơ xác định sản xuất, xuất khẩu gạo đang là thế mạnh và cần tiếp tục được phát triển. Để thúc đẩy hơn nữa xuất khẩu nông nghiệp của vùng, Phó Giám đốc Sở Công Thương TP. Cần Thơ Huỳnh Thanh Sử đề xuất, các cơ quan ban, ngành phối hợp, tăng cường công tác xúc tiến thương mại ổn định được thị trường cũ và phát triển thị trường mới; cần có xúc tiến thương mại chuyên đề cho các sản phẩm chủ lực của vùng như thủy hải sản, gạo, nông sản, nông sản chế biến...
Bộ Công Thương cùng các Bộ, ngành liên quan có chính sách ưu đãi và hiệu quả hơn để các doanh nghiệp xuất khẩu nông nghiệp có nguồn vốn chủ động sản xuất và phát triển thị trường. Tiếp tục đẩy mạnh liên kết với các tỉnh, thành khác tập trung cho xuất khẩu. Bên cạnh đó, xây dựng các trung tâm logistics hệ thống kho bãi, để các sản phẩm xuất khẩu trực tiếp ra nước ngoài tốt để tăng sức cạnh tranh và giảm giá thành. Đặc biệt, Bộ Công Thương tích cực hỗ trợ các địa phương trong vùng xây dựng được thương hiệu hiệuu quả, từ đó tăng sức cạnh tranh.
Phó Vụ trưởng Vụ thị trường châu Âu - châu Mỹ Võ Hồng Anh kiến nghị, các tỉnh, thành trong vùng ĐBSCL cần tăng cường phối hợp với Bộ Công Thương, các đơn vị liên quan tiếp tục tổ chức các hoạt động phổ biến thông tin thị trường xuất khẩu, tận dụng các ưu đãi của các hiệp định thương mại tự do (FTA).
Đẩy mạnh các chương trình kết nối giao thương, xúc tiến thương mại để quảng bá các sản phẩm thế mạnh đến với đối tác quốc tế. Tăng cường liên kết khối, các doanh nghiệp logistics xây dựng chuỗi cung ứng hoàn thiện cho xuất khẩu nông lâm thủy sản sang EU, Mỹ... Áp dụng công nghệ thương mại điện tử trong kinh doanh; nghiên cứu xây dựng các chương trình nâng cao năng lực cho doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu...
