Tính đến năm 2022, số lượng công dân nước ngoài cư trú tại Nhật Bản đã vượt quá 3 triệu người, đánh dấu thay đổi đáng kể về mặt nhân khẩu học. Sự gia tăng này đi kèm với nhu cầu giáo dục tiếng Nhật ngày càng tăng, với khoảng 280.000 sinh viên theo học tại các trường dạy tiếng Nhật và tổ chức khác vào năm 2019. Hiện có khoảng 2.800 trường dạy tiếng Nhật đang hoạt động, song chất lượng giáo dục tại các cơ sở này không đồng đều, buộc Chính phủ phải hành động. Việc ban hành luật trên (tên gọi đầy đủ là Luật Công nhận các cơ sở giáo dục tiếng Nhật để bảo đảm triển khai dạy tiếng Nhật phù hợp và đáng tin cậy) có thể giúp giải quyết vấn đề, bằng cách thiết lập các tiêu chuẩn nghiêm ngặt cho cả các cơ sở giáo dục và giáo viên.
Chứng nhận giáo viên tiếng Nhật đã đăng ký
Về nguyên tắc, chỉ những ai có chứng chỉ “giáo viên tiếng Nhật đã đăng ký”, theo quy định mới của luật, mới được phép dạy tiếng Nhật tại các cơ sở giáo dục tiếng Nhật được công nhận trên toàn quốc. Để có được chứng nhận này, các ứng viên phải vượt qua kỳ thi giáo viên tiếng Nhật quốc gia toàn diện bao gồm cả bài kiểm tra viết cơ bản lẫn nâng cao. Mục đích là đánh giá xem các ứng viên có kiến thức và kỹ năng cần thiết để dạy tiếng Nhật hay không. Ngoài ra, không chỉ ngôn ngữ học và văn hóa, kỳ thi còn kiểm tra trình độ cơ bản về tâm lý học, luật bản quyền và giao tiếp xuyên văn hóa. Bên cạnh đó, các ứng viên cũng phải hoàn thành khóa đào tạo thực hành, trong đó họ sẽ giảng dạy thực tế tại một trường dạy tiếng Nhật.
Các kỳ thi thử đã được tiến hành tại 5 địa điểm bao gồm Tokyo, Osaka và Fukuoka, để chuẩn bị cho các kỳ thi thực tế vào thời gian tới.
Công nhận các tổ chức giáo dục tiếng Nhật
Ngoài chứng chỉ cá nhân, hệ thống mới cũng công nhận các trường dạy tiếng Nhật là “các tổ chức đào tạo thực hành đã đăng ký”. Các tổ chức này phải đáp ứng các tiêu chí cụ thể liên quan đến chương trình giảng dạy, đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất và kết quả giáo dục. Quy trình công nhận nhằm bảo đảm các trường cung cấp tiêu chuẩn giáo dục cao và chuẩn bị cho học viên đạt được trình độ thông thạo ngôn ngữ nhất định khi tốt nghiệp.
Các tiêu chuẩn công nhận được xác định theo 3 loại cơ sở giáo dục, điều chỉnh tùy vào mục đích học tiếng Nhật. Đó là: cơ sở giáo dục tiếng Nhật để du học tại Nhật Bản, cơ sở giáo dục tiếng Nhật để làm việc và cơ sở giáo dục tiếng Nhật để phục vụ cuộc sống hàng ngày.
Ông Manabu Nishimura, Phó Hiệu trưởng Học viện Ngôn ngữ Bunka ở quận Shibuya, Tokyo, nhận xét hệ thống công nhận mới là “thay đổi lớn trong giáo dục tiếng Nhật”. Ông cho biết: “Cho đến nay, việc sàng lọc các trường dạy tiếng Nhật chủ yếu tập trung vào khía cạnh hữu hình của vấn đề, nhưng giờ đây sẽ tập trung nhiều hơn vào các tiêu chuẩn trừu tượng hơn, chẳng hạn như đặt mục tiêu về trình độ ngôn ngữ của học sinh khi tốt nghiệp và kiểm tra chặt chẽ chương trình giảng dạy. Một số trường có thể gặp khó khăn trong việc ứng phó với những thay đổi này”.
Các trường, tổ chức giáo dục không được công nhận sẽ không còn có thể tiếp nhận học sinh từ nước ngoài, mặc dù họ vẫn có thể tiếp tục cung cấp các lớp học cho người nước ngoài đang sống tại Nhật Bản. Thay đổi này dự kiến sẽ thúc đẩy nhiều trường đánh giá lại chương trình giảng dạy, cũng như tài liệu giảng dạy của mình để phù hợp với các tiêu chuẩn mới.
MEXT đã tổ chức nhiều cuộc họp giải thích cho các trường, giúp họ hiểu và tuân thủ các quy định mới. Đơn xin công nhận trường được mở từ tháng 5, với vòng đầu tiên của kỳ thi giáo viên được lên lịch vào mùa Thu. Đến tháng 10.2024, Chính phủ Nhật Bản sẽ bắt đầu phổ biến thông tin về các cơ sở giáo dục được công nhận bằng nhiều ngôn ngữ trên internet, bảo đảm cho các sinh viên tương lai có thể đưa ra lựa chọn sáng suốt.
Theo giới quan sát, việc ban hành luật về hệ thống công nhận mới cho thấy bước tiến đáng kể trong giáo dục tiếng Nhật. Bằng cách nâng cao chất lượng của cả giáo viên và các cơ sở giáo dục, Nhật Bản đang tạo ra môi trường hỗ trợ và hiệu quả hơn cho cộng đồng người nước ngoài đang ngày càng tăng. Sáng kiến này không chỉ giải quyết thiếu sót hiện tại, mà còn đặt nền tảng cho một xã hội hòa nhập, hài hòa hơn, nơi ngôn ngữ không còn là rào cản đối với hội nhập và thành công.
