Đây là ý kiến tại hội thảo "Hoàn thiện khuôn khổ pháp lý phát triển tín dụng xanh, trái phiếu xanh: Vấn đề cấp bách" do Tạp chí Nhà đầu tư phối hợp Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường, Bộ Tài Nguyên và Môi trường tổ chức sáng 3.4, tại Hà Nội.
Ảnh: Vũ Quang
Dư nợ tín dụng xanh tăng trưởng bình quân 22%/năm
Theo Tổng Biên tập Tạp chí Nhà đầu tư Nguyễn Anh Tuấn, chuyển đổi xanh đi kèm phát triển thị trường tín dụng xanh, trái phiếu xanh là chủ trương lớn của Đảng, Chính phủ.
Ở Hội nghị COP26 năm 2021, Thủ tướng cam kết Việt Nam sẽ đưa mức phát thải ròng về "0" vào năm 2050, thể hiện trách nhiệm của Việt Nam với cộng đồng quốc tế. Để đạt tiêu chí này, theo ước tính, Việt Nam sẽ cần 368 - 380 tỷ USD cho cả giai đoạn hay 6,8% GDP mỗi năm cho đến năm 2040 để chuyển đổi sang nền kinh tế xanh và ứng phó với tác động của biến đổi khí hậu. Trong tiến trình này có vai trò rất lớn của thị trường tín dụng xanh, trái phiếu xanh.
Dù được đánh giá cao về tiềm năng, song thực trạng phát triển thị trường tín dụng xanh, trái phiếu xanh ở nước ta đang gặp nhiều trở ngại.
Bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước cho biết, trong 7 năm qua (2017 - 2023), dư nợ tín dụng xanh của hệ thống các tổ chức tín dụng tăng trưởng bình quân hơn 22%/năm. Đến 31.12.2023, có 47 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng xanh với dư nợ đạt 620.984 tỷ đồng, tăng 24% so với cuối năm 2022, chiếm tỷ trọng khoảng 4,5% tổng dư nợ toàn nền kinh tế.
Đại diện Ngân hàng Nhà nước đánh giá, tín dụng xanh, trái phiếu xanh còn nhiều dư địa để phát triển. Tuy nhiên, một trở ngại lớn là hiện chưa có Danh mục phân loại xanh làm căn cứ để các tổ chức tín dụng xác định cấp tín dụng xanh.
Danh mục phân loại xanh là danh mục sắp xếp các loại hình dự án hoặc hạng mục của dự án mang lại lợi ích về môi trường đáp ứng các tiêu chí sàng lọc, ngưỡng và chỉ tiêu môi trường.
Tại Nghị định 08/2022/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, Chính phủ giao Bộ Tài nguyên và Môi trường làm đầu mối, cùng các bộ, ngành xây dựng Danh mục phân loại xanh, trình Chính phủ ban hành trước 31.12.2022. Tuy nhiên, tới nay bộ tiêu chí này vẫn chưa được ban hành.
Các đại biểu tại hội nghị cho rằng, chưa ban hành Danh mục phân loại xanh là một trong những điểm nghẽn chính đối với phát triển thị trường tín dụng xanh, trái phiếu xanh. Tuy nhiên, đây là công việc không dễ dàng, bởi khối lượng thông tin phải xử lý rất lớn, đồng thời các quy tắc phải vừa rõ ràng, dễ tiếp cận để mang tính khuyến khích, vừa đủ chặt chẽ để tránh “tẩy xanh”.
Đề xuất mô hình đánh giá độc lập
Liên quan đến Danh mục phân loại xanh, vấn đề được quan tâm là tổ chức có chức năng xác nhận xanh.
Theo ông Nguyễn Đình Thọ, Viện trưởng Viện Chiến lược, chính sách tài nguyên và môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường, một cơ quan nhà nước có thể đứng ra xác nhận xanh nhưng lại làm tăng thủ tục hành chính. Có quan điểm để đơn vị kiểm toán đứng ra xác nhận; tuy nhiên, phương án này cũng vấp phải nhiều ý kiến chưa đồng thuận, đặc biệt trong trường hợp sử dụng nguồn tài trợ từ ngân sách nhà nước thì việc giao đơn vị kiểm toán cấp phép chưa đạt độ tin tưởng.
Vì vậy, phương án Bộ Tài Nguyên và Môi trường đang đề xuất là để trực tiếp các tổ chức tín dụng khi cấp tín dụng xanh, trái phiếu xanh sẽ căn cứ vào bộ chỉ số, Danh mục phân loại xanh của Bộ Tài nguyên và Môi trường xây dựng để xác định dự án có đạt yêu cầu về xanh hay không, ông Thọ cho biết.
Bà Nguyễn Thiên Hương, phụ trách chương trình ngân hàng bền vững, Công ty Tài chính Quốc tế (IFC) cho biết, mô hình đánh giá độc lập được phần lớn các quốc gia đề xuất và khuyến nghị. Có tới 86% trái phiếu xanh phát hành vào năm 2019 được đánh giá độc lập.
Tại Việt Nam, có thể giao cho các tổ chức kinh doanh dịch vụ đánh giá sự phù hợp (chứng nhận sản phẩm, hệ thống quản lý) xác nhận các khía cạnh về môi trường, quản lý môi trường và xã hội và xác nhận dự án xanh. Tuy nhiên, để các tổ chức này cung cấp các đánh giá độc lập thì cần bổ sung các yếu tố năng lực liên quan đến tài chính, chuyên môn, bà Hương lưu ý.
