Giao thông xanh - Tiện ích số
Hơn 2 tháng kể từ thời điểm tuyến metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) tại TP. Hồ Chí Minh chính thức vận hành thương mại, phương tiện công cộng này đã trở thành một phần không thể thiếu của người dân TP. Hồ Chí Minh.
Nhà ở gần Khu du lịch văn hóa Suối Tiên (phường Tân Phú, TP Thủ Đức) cũng là ga đầu tiên của tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên, nên từ ngày có metro, anh Ngọc Mạnh (nhân viên làm việc tại quận 3) cho biết đã xem metro là “bạn thân thiết” mỗi ngày.
Trước đây, mỗi ngày anh phải chạy xe máy từ 50 phút đến 1 tiếng đồng hồ để di chuyển cự ly 20km dưới cái nắng, mưa, kẹt xe… lên cơ quan làm việc. Giờ, chỉ mất 30 phút là anh đã có thể di chuyển từ Suối Tiên đến ga Bến Thành. Tiện lợi là thế, nhưng theo anh Mạnh, tuyến Metro số 1 vẫn chưa thực sự tối ưu trong việc phải xếp hàng mua vé hay soát vé nhất là trong giờ cao điểm.
Khi mua vé lượt theo cách truyền thống tại quầy, hành khách nếu thanh toán bằng tiền mặt thì cần chuẩn bị trước tiền mặt vừa đủ. Điều này dẫn đến một số bất tiện như mất an toàn tài sản, đổi, trả tiền thừa mất thời gian. Còn quẹt thẻ qua máy POS cần có nhân viên quầy hỗ trợ và phụ thuộc vào độ “nhạy” của thẻ và máy nên không phải lúc nào cũng trơn tru khiến thời gian chờ đợi kéo dài mỗi khi đông khách.
Còn nếu mua vé lượt qua app để chọn thanh toán bằng thẻ hay ví điện tử cũng không khả thi khi không có internet hay với những người không dùng điện thoại thông minh, hoặc cũng có thể khó khăn khi thao tác với những người không rành công nghệ. Chưa kể, sau khi có vé lượt, người dân lại phải tiếp tục xếp hàng để quét QR trên vé lượt tại cổng soát vé rồi mới bắt đầu được hành trình.
Là một người thường xuyên sử dụng Metro, chị Phương Thanh (Quận Phú Nhuận) bày tỏ: “Từ ngày có Metro, gia đình tôi đi làm hay đi học đều rất nhanh và tiện lợi. Tuy nhiên, sử dụng tiền mặt cũng không tiện, và vừa phải xếp hàng mua vé tại quầy hoặc mua vé qua app với nhiều bước thao tác xong lại tiếp tục xếp hàng quét vé ở cổng soát vé cũng khá mất thời gian. Nếu có phương thức nào rút gọn được các bước đó thì người dân sử dụng sẽ tiện hơn”.
Trong bối cảnh Việt Nam đang hướng đến giao thông thông minh, nhu cầu về một phương thức thanh toán tích hợp nhanh chóng, tiện lợi và an toàn là điều tất yếu để bắt kịp với các nước phát triển trong thanh toán không tiếp xúc giao thông công cộng.
Thuận tiện khi vé lượt thay bằng “Thẻ vé” ngân hàng
Trước xu hướng thanh toán không tiền mặt đặc biệt là thanh toán thẻ trong mọi mặt đời sống của người dân, ngày 14.2.2025 vừa qua, Công ty cổ phần Thanh toán Quốc gia Việt Nam (NAPAS) đã phối hợp với Công ty TNHH MTV Đường sắt Đô thị số 1 Thành phố Hồ Chí Minh (HURC1) và 25 ngân hàng trong hệ thống NAPAS gồm: Sacombank, BIDV, Agribank, TPBank, SHB, BVBank, VietBank, SeABank, NamABank, Vietcombank, Wooribank, Techcombank, VIB, NCB, VietABank, Bao Viet Bank, PBVN, Kienlongbank, Saigonbank, BAB, Eximbank, MB, ACB, OCB, Vietinbank triển khai thanh toán thẻ NAPAS trên tuyến metro ở TP. Hồ Chí Minh.
Theo đó, hành khách không cần phải xếp hàng mua vé giấy hoặc nạp tiền vào thẻ vé riêng, mà có thể sử dụng thẻ NAPAS (chiếc thẻ quốc dân mà nhiều người vẫn quen gọi là “thẻ ATM” hoặc “thẻ nội địa”, “thẻ ngân hàng”) để thay cho vé lượt tại cổng kiểm soát.
Đây là tuyến Metro đầu tiên cho phép sử dụng thẻ Ngân hàng thay thế cho thẻ vé. Người dân chỉ cần chạm thẻ NAPAS lên thiết bị kiểm soát tại cổng vào (tap-in) và sau khi kết thúc hành trình tại cổng ra (tap-out), giao dịch thanh toán cho chuyến đi sẽ được hoàn tất. Hình thức thanh toán này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian mà còn mang lại nhiều lợi ích như giảm tiếp xúc với tiền mặt, hạn chế rủi ro mất cắp và góp phần xây dựng một hệ thống giao thông công cộng hiện đại.
Đây được xem là bước tiến trong quá trình thúc đẩy thanh toán không tiền mặt ở các phương tiện giao thông công cộng trong việc chuyển đổi hệ thống từ cơ chế đóng (Close-loop) sang cơ chế mở (Open-loop). Dịch vụ cho phép khách hàng thanh toán phí giao thông công cộng trực tiếp bằng thẻ Ngân hàng, với đa dạng các phương tiện di chuyển từ bus, metro,.. mà không cần sử dụng nhiều thẻ vé chuyên biệt khác nhau. Mô hình thanh toán giao thông mở cũng góp phần giảm bớt chi phí vận hành của các Đơn vị cung cấp dịch vụ giao thông công cộng. Thay vì phải phát triển và duy trì hệ thống phát hành thẻ vé riêng, các hệ thống phụ trợ để xử lý việc nạp/rút tiền, các Đơn vị này có thể tận dụng ngay thẻ Ngân hàng để sử dụng thanh toán cho các dịch vụ giao thông công cộng.
Việc đưa thanh toán không tiền mặt bằng thẻ NAPAS trở thành một trong những phương thức thanh toán trên tuyến Metro số 1 không chỉ giúp người dân TP. Hồ Chí Minh di chuyển thuận tiện hơn mà còn đánh dấu một bước tiến trong xu hướng giao thông thông minh. Chỉ với một cú chạm, hành trình di chuyển đã trở nên đơn giản, nhanh chóng và hiện đại hơn bao giờ hết.
Song song với đó, xu hướng tích hợp thẻ phi vật lý lên thanh toán trên điện thoại sẽ mang đến những tiện ích đáng kể, người dân có thể sử dụng điện thoại di động để thực hiện giao dịch một cách thuận tiện. Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, sự hợp tác giữa các ngân hàng, tổ chức tài chính và đơn vị vận hành giao thông sẽ tạo ra hiệu ứng lan tỏa, giúp phổ cập thanh toán không dùng tiền mặt đến đông đảo người dân.
Thẻ NAPAS (còn quen gọi là “thẻ ATM”, “thẻ nội địa” hay “thẻ ngân hàng”) là thẻ thanh toán do 68 ngân hàng và công ty tài chính Việt Nam phát hành, có logo NAPAS in trên bề mặt thẻ. Thẻ NAPAS ứng dụng công nghệ chip tiên tiến, được triển khai theo bộ tiêu chuẩn VCCS do NAPAS ban hành, trên cơ sở phù hợp và tuân thủ các quy định tại bộ Tiêu chuẩn cơ sở về thẻ chip nội địa của NHNN và tiêu chuẩn quốc tế EMV, số thẻ được bắt đầu bằng số 9704.
Thẻ NAPAS gồm đầy đủ các loại thẻ như: Thẻ ghi nợ nội địa NAPAS; Thẻ tín dụng nội địa NAPAS; Thẻ trả trước nội địa NAPAS; Thẻ kép nội địa NAPAS. Hiện nay, thẻ NAPAS được chấp nhận thanh toán tại các đơn vị cung cấp hàng hóa dịch vụ có lắp đặt thiết bị chấp nhận thanh toán (POS/ mPOS) của các ngân hàng trên toàn quốc. Ngoài ra, thẻ NAPAS được sử dụng để thanh toán trực tuyến trên trang thương mại điện tử, trang thanh toán trực tuyến trên Cổng dịch vụ công quốc gia và ứng dụng VNeID,... Không chỉ ở trong nước, chủ thẻ NAPAS có thể sử dụng các dịch vụ thanh toán tại Hàn Quốc và dịch vụ rút tiền tại một số quốc gia như Thái Lan, Malaysia, Lào, Hàn Quốc
