Nhà nước cần thiết giữ vai trò chủ đạo đối với biên soạn sách giáo khoa

Tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội chiều 31.10 và ngày 1.11, nhiều đại biểu Quốc hội đề cập tới kết quả giám sát Nghị quyết 88/2014/QH13 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông. Đa số ý kiến ghi nhận đánh giá khách quan của Báo cáo kết quả giám sát về thành công cũng như hạn chế cần khắc phục trong thực hiện các nghị quyết của Quốc hội. Tuy nhiên, cũng còn một số ý kiến tranh luận, nhất là việc xã hội hóa biên soạn sách giáo khoa.

Chúng tôi đã có cuộc trao đổi với bà NGUYỄN THỊ MAI HOA - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, cơ quan thường trực Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về vấn đề này.

Nhà nước cần thiết giữ vai trò chủ đạo đối với biên soạn sách giáo khoa -0
Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khảo sát việc triển khai chương trình, sách giáo khoa mới tại Trường THPT Trần Nguyên Hãn (Hải Phòng)

Quan trọng là hiệu quả sử dụng kinh phí!

- Có đại biểu băn khoăn, con số 213.449 tỷ đồng mà Chính phủ đã bố trí cho việc đổi mới chương trình, sách giáo khoa là khoản tiền lớn, cần được làm rõ. Bà có ý kiến như thế nào về vấn đề này?

- Phụ lục IV kèm theo báo cáo số 36/BC-CP ngày 14.2.2023 của Chính phủ cho thấy: Tổng kinh phí chi cho nhiệm vụ đổi mới chương trình, sách giáo khoa phổ thông trong giai đoạn từ 2015 - 2022 là 213.449,72 tỷ đồng, chiếm 1,46% tổng chi ngân sách Nhà nước; trong đó từ nguồn ngân sách trung ương là 13.236,26 tỷ đồng (6,2%); từ nguồn ngân sách địa phương là 152.739,34 tỷ đồng (71,6%); vốn ngoài nước là 41.053,89 tỷ đồng (19,2%); từ nguồn xã hội hóa là 6.420,22 tỷ đồng (3%). Đây là các số liệu kinh phí liên quan tới việc triển khai Chương trình giáo dục phổ thông mới, được khẳng định kèm theo nhiệm vụ chi cụ thể trong các Báo cáo của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương.

Với tổng kinh phí 213.449,72 tỷ đồng dành cho giáo dục phổ thông, chỉ chiếm 1,46% tổng chi ngân sách Nhà nước, thiết nghĩ, không nên đánh giá nhiều hay ít, mà quan trọng là hiệu quả như thế nào, vì đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển. Mặt khác, đây là kinh phí triển khai trong 8 năm qua trên phạm vi cả nước, nhiệm vụ chi không chỉ là biên soạn, thẩm định Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể và các chương trình bộ môn, thẩm định, ban hành sách giáo khoa mới; mà còn thực hiện mục tiêu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông như đổi mới phương pháp giáo dục; đổi mới kiểm tra, đánh giá chất lượng giáo dục phổ thông; đào tạo, bồi dưỡng giáo viên; tăng cường hệ thống cơ sở vật chất, thiết bị dạy học cho các địa phương…

Tinh thần ưu tiên nguồn lực để thực hiện thành công Chương trình giáo dục phổ thông 2018 cần được tăng cường trong thời gian tới.

Nhà nước cần thiết giữ vai trò chủ đạo đối với biên soạn sách giáo khoa -0
ĐBQH Nguyễn Thị Mai Hoa (Đồng Tháp) phát biểu tranh luận tại hội trường chiều 31.10. Ảnh: Lâm Hiển

Hoàn toàn không có vấn đề trái về thẩm quyền

 - Có ý kiến đại biểu băn khoăn về việc giao Bộ Giáo dục và Đào tạo biên soạn một bộ sách giáo khoa, nhất là vấn đề tính pháp lý. Quan điểm của bà như thế nào?

- Về băn khoăn liên quan tới tính pháp lý, theo tôi, không vướng. Nghị quyết 88/2014/QH13 giao “Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức việc biên soạn một bộ sách giáo khoa” để chủ động triển khai Chương trình giáo dục phổ thông mới. Còn Nghị quyết Kỳ họp thứ 9, Quốc hội Khóa XIV (Nghị quyết 122/2020/QH14), dựa trên đề nghị của Chính phủ về giải pháp khắc phục việc Bộ  Giáo dục và Đào tạo không thực hiện được nhiệm vụ biên soạn bộ sách theo yêu cầu, đã đưa ra kết luận: “Khi thực hiện biên soạn sách giáo khoa theo phương thức xã hội hóa, nếu mỗi môn học cụ thể đã hoàn thành ít nhất một sách giáo khoa được thẩm định, phê duyệt theo quy định của Luật Giáo dục số 43/2019/QH14 thì không triển khai biên soạn sách giáo khoa sử dụng ngân sách nhà nước của môn học đó”, đồng thời kèm điều kiện “bảo đảm giá sách giáo khoa phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội, thu nhập của người dân”. Như vậy, kể cả Nghị quyết 88 và Nghị quyết 122 đều có nội dung giao Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức biên soạn một bộ sách giáo khoa; không có vấn đề sai chức năng, nhiệm vụ của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Về tính pháp lý, trên cơ sở kết quả giám sát, Nghị quyết số 686/NQ-UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đang kiến nghị Chính phủ “Chỉ đạo nghiên cứu, trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương tiếp tục thực hiện quy định của Nghị quyết số 88/2014/QH13 về việc giao Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức việc biên soạn một bộ sách giáo khoa của Nhà nước”. Hoàn toàn không có vấn đề trái về thẩm quyền.

Nhà nước cần thiết giữ vai trò chủ đạo đối với biên soạn sách giáo khoa -0
Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trao đổi với cô và trò một lớp học Trường THCS Trung Dũng (Hưng Yên)

“Lý do lãng phí nguồn lực xã hội là không thuyết phục”

- Vậy việc đề nghị thêm một bộ sách giáo khoa của Bộ Giáo dục và Đào tạo có đi ngược chủ trương xã hội hóa và gây lãng phí nguồn lực xã hội như có đại biểu đã đề cập?

- Trước hết, cần khẳng định xã hội hóa sách giáo khoa là một chủ trương đúng; và trên thực tế đã huy động được 1.574 nhà giáo, nhà khoa học, các chuyên gia có trình độ, uy tín, kinh nghiệm, năng lực tham gia biên soạn sách giáo khoa. Đó là thành công đã được Đoàn giám sát ghi nhận.

Nhưng cũng cần khẳng định quan điểm có tính nguyên tắc: Trong nền kinh tế thị trường, Nhà nước phải giữ vai trò chủ đạo. Nguyên tắc này càng phải được thực hiện nghiêm đối với lĩnh vực giáo dục. Trong Luật Giáo dục 2019, nguyên tắc “Nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong phát triển sự nghiệp giáo dục” được khẳng định tại Khoản 2, Điều 16 nói về xã hội hóa sự nghiệp giáo dục. Do vậy, đối với giáo dục, không nên hiểu xã hội đã làm thì Nhà nước không nên làm.

Còn ý kiến đề nghị đẩy mạnh xã hội hóa nhưng cho rằng Bộ Giáo dục và Đào tạo không biên soạn vì lý do lãng phí nguồn lực xã hội là không thuyết phục. Hiện nay có nhiều tổ chức tham gia biên soạn sách giáo khoa, trong đó có 3 bộ sách đã được hoàn thành là Kết nối tri thức, Cánh Diều, Chân trời sáng tạo. Tôi cho rằng, các tổ chức tham gia biên soạn sách giáo khoa đều phải đầu tư kinh phí và đều thu lại thông qua việc bán sách giáo khoa. Một nguyên nhân dẫn tới giá sách giáo khoa cao hiện nay là do giá sách có cơ cấu tiền biên soạn sách và chiết khấu cao.

Bộ Giáo dục và Đào tạo tham gia biên soạn sách cũng bình đẳng như các tổ chức khác; và không thể nói các tổ chức biên soạn sách là không gây lãng phí cho xã hội, còn Bộ Giáo dục và Đào tạo biên soạn là gây lãng phí. Theo tôi, nếu khuyến khích biên soạn nhiều sách giáo khoa thì xây dựng cơ chế bình đẳng để các tổ chức biên soạn và thị trường điều tiết, Nhà nước quản lý giá. Trường hợp Bộ Giáo dục Đào tạo biên soạn sách giáo khoa, Đoàn giám sát đề nghị không tính tiền bản quyền biên soạn sách giáo khoa.

      Chủ trương xã hội hóa là để có nhiều sách giáo khoa, để chống độc quyền, tạo cạnh tranh, giảm giá thành; nhưng trên thực tế, sách giáo khoa xã hội hóa đang có giá cao gấp 2 - 4 lần, gây khó khăn cho các gia đình có thu nhập thấp. Thực tiễn ấy càng cho thấy cần thiết phải thực hiện vai trò chủ đạo của Nhà nước đối với lĩnh vực này.

- Xin cảm ơn bà!

Diễn đàn Quốc hội

QH thảo luận tại Tổ
Diễn đàn Quốc hội

Cân nhắc kỹ lưỡng, đánh giá tác động toàn diện về mức thuế suất và đối tượng chịu thuế

Thảo luận tại Tổ về dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), các ĐBQH cho rằng, việc điều chỉnh mức thuế suất đối với hàng hóa, dịch vụ có tác động lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và người dân. Do đó, cần cân nhắc kỹ lưỡng, đánh giá tác động toàn diện để đưa ra quy định phù hợp về bổ sung đối tượng nộp thuế, điều chỉnh mức thuế suất…, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người nộp thuế.

Động lực để Huế phát triển nhanh và mạnh mẽ hơn nữa
Diễn đàn Quốc hội

Động lực để Huế phát triển nhanh và mạnh mẽ hơn nữa

Nhất trí việc thành lập thành phố Huế trực thuộc Trung ương là phù hợp với lịch sử hình thành và phát triển của đô thị Huế, các đại biểu Quốc hội đề xuất nhiều giải pháp nhằm thực hiện thành công Đề án. Trong đó, cần làm rõ các giải pháp đồng bộ về cơ chế, chính sách để phát huy cao nhất tiềm năng, nguồn lực của thành phố Huế và của Trung ương cho đầu tư phát triển.

Quốc hội thảo luận về chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam
Diễn đàn Quốc hội

Sẽ tạo bước đột phá trong phát triển hạ tầng giao thông

Thảo luận tại Hội trường về chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, các đại biểu Quốc hội nhất trí với sự cần thiết đầu tư dự án để thể chế hóa chủ trương của Đảng, tạo bước đột phá trong phát triển, hiện đại hóa kết cấu hạ tầng giao thông. Đồng thời, tin tưởng, với sự huy động sự tham gia của cả hệ thống chính trị, dự án sẽ sớm được hiện thực hoá thành công, phát huy hiệu quả, đóng góp tích cực cho sự phát triển của đất nước cả trước mắt và tương lai lâu dài.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh điều hành phiên họp
Quốc hội và Cử tri

Nhanh chóng giải quyết khó khăn về đời sống nhà giáo

Cho ý kiến về dự thảo Luật Nhà giáo, nhiều đại biểu cho rằng, việc quy định tiền lương nhà giáo ở cơ sở giáo dục công lập được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp sẽ giải quyết được những khó khăn về đời sống của nhà giáo. Đồng thời, khuyến khích thu hút nguồn nhân lực và những người giỏi tham gia vào ngành sư phạm nhiều hơn, giúp ngành giáo dục ngày càng bảo đảm về số lượng và tốt về chất lượng.

ĐBQH Đào Chí Nghĩa (Cần Thơ)
Diễn đàn Quốc hội

Thúc đẩy mạnh mẽ các động lực tăng trưởng mới

Từ thực tiễn nắm bắt các ý kiến, kiến nghị của cử tri và hoạt động giám sát tại địa phương, cơ sở, tham gia thảo luận tại Hội trường về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội tại Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội Khóa XV, nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị, bên cạnh việc ưu tiên thúc đẩy tăng trưởng, làm mới các động lực tăng trưởng truyền thống, thì Chính phủ cần thúc đẩy mạnh mẽ các động lực tăng trưởng mới, có chính sách cụ thể phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, kinh tế số, kinh tế chia sẻ, chuyển đổi xanh… Đây là những động lực quan trọng để đưa đất nước vững vàng tiến bước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan trả lời chất vấn
Diễn đàn Quốc hội

Có giải pháp chấn chỉnh kịp thời các vi phạm

Trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội (ĐBQH) về quản lý thực phẩm chức năng tại Kỳ họp thứ Tám, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, vướng mắc nhất hiện nay là những vấn đề liên quan đến quảng cáo trên mạng internet và mạng xã hội. Trong đó, có những trang mạng đặt tại nước ngoài nên rất khó xử lý.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên thảo luận
Diễn đàn Quốc hội

Bảo đảm điều kiện tiếp cận, sử dụng đất và nguồn lực khác công bằng, hiệu quả

Với những hạn chế, khó khăn, vướng mắc đã được nhận diện, Đoàn giám sát của Quốc hội về "Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội từ năm 2015 đến hết năm 2023" đề nghị, Chính phủ tiếp tục rà soát, hoàn thiện các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành bảo đảm thực sự khắc phục tồn tại, hạn chế đã chỉ ra, bao gồm cả các văn bản mới ban hành, bảo đảm điều kiện tiếp cận, sử dụng đất và các nguồn lực khác công bằng, công khai, hiệu quả.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải
Diễn đàn Quốc hội

Giao Chính phủ hướng dẫn mức hỗ trợ kinh phí của tổ chức, cá nhân khai thác khoáng sản

Theo dự thảo Luật Địa chất và khoáng sản, căn cứ vào tình hình thực tiễn, HĐND cấp tỉnh quyết định mức hỗ trợ kinh phí của tổ chức, cá nhân khai thác khoáng sản để đầu tư nâng cấp, duy tu, xây dựng các công trình hạ tầng kỹ thuật, công trình bảo vệ môi trường trên địa bàn. Tại Phiên họp thứ 39 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, một số ý kiến cho rằng, quy định này còn tùy nghi, mỗi địa phương quyết định mức hỗ trợ khác nhau. Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị giao Chính phủ hướng dẫn, để có nguyên tắc xác định trình tự, thủ tục, hồ sơ, ngân sách, điều tiết ngân sách hoặc hạch toán sử dụng nguồn thu thống nhất.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh điều hành phiên họp
Quốc hội và Cử tri

Bảo đảm linh hoạt trong quản lý, điều hành và đáp ứng được yêu cầu thực tiễn

Cho ý kiến về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo hiểm y tế tại Phiên họp thứ 39, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhấn mạnh, dự thảo Luật có phạm vi tác động rộng, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền, lợi ích của người dân, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, Quỹ Bảo hiểm y tế và ngân sách nhà nước, do đó, cần rà soát kỹ lưỡng, nhất là về thủ tục hành chính để bảo đảm linh hoạt trong quản lý, điều hành và đáp ứng được yêu cầu thực tiễn.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi)
Diễn đàn Quốc hội

Cần lấy ý kiến đại biểu Quốc hội về việc có áp thuế VAT với phân bón hay không

Trên cơ sở tiếp thu các ý kiến đóng góp tại phiên thảo luận ở hội trường và quá trình làm việc giữa cơ quan thẩm tra với cơ quan chủ trì soạn thảo cho thấy, trong dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi) còn một số nội dung có ý kiến khác nhau. Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị, các cơ quan phối hợp xây dựng phương án cụ thể, đưa ra lấy ý kiến đại biểu Quốc hội, bảo đảm khách quan, nêu rõ căn cứ, các ưu điểm và nhược điểm của từng phương án.

Có các giải pháp đột phá biến cam kết thành hiện thực
Quốc hội và Cử tri

Có các giải pháp đột phá biến cam kết thành hiện thực

Nhìn lại phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội Khóa XV, ĐBQH THÁI THỊ AN CHUNG (Nghệ An) cho rằng, phiên họp diễn ra sôi nổi, ngày càng đổi mới và đi vào thực chất. Đại biểu kỳ vọng, các "tư lệnh" ngành sẽ thực hiện nghiêm túc, quyết liệt, có các giải pháp đột phá, căn cơ hơn để biến những cam kết, lời hứa trên nghị trường thành hiện thực.

toàn cảnh phiên họp
Diễn đàn Quốc hội

Có cơ chế đặc thù trong phân bổ ngân sách cho địa phương khó khăn, có tính chất phức tạp về ma túy

Để bảo đảm hiệu quả nguồn vốn thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống ma túy đến năm 2030, tại phiên thảo luận chiều 13.11, đại biểu Quốc hội đề nghị, Chính phủ cân nhắc cơ chế đặc thù trong phân bổ ngân sách cho các địa phương khó khăn, có tính chất phức tạp về ma túy và xem xét khả năng huy động thêm các nguồn lực hợp pháp khác để tham gia thực hiện chương trình.

ĐBQH Nguyễn Phương Tuấn (Kiên Giang)
Quốc hội và Cử tri

Đánh giá kỹ hiệu quả tài chính, chuẩn bị phương án, nguồn lực thực hiện

Thảo luận tại tổ về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, đa số các đại biểu Quốc hội nhất trí đầu tư Dự án, song cũng đề nghị Chính phủ cần rà soát kỹ lưỡng để đánh giá đúng thực tế hiệu quả tài chính, chuẩn bị các phương án, nguồn lực để bảo đảm thực hiện dự án hiệu quả, đúng tiến độ.

Phiên chất vấn đã thành công tốt đẹp với nhiều cam kết mạnh mẽ trong công tác chỉ đạo, quản lý, điều hành
Quốc hội và Cử tri

Phiên chất vấn đã thành công tốt đẹp với nhiều cam kết mạnh mẽ trong công tác chỉ đạo, quản lý, điều hành

Đánh giá về phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ Tám, các đại biểu Quốc hội cho rằng, phiên chất vấn đã thành công tốt đẹp, Chủ tịch Quốc hội điều hành chất vấn chắc chắn, linh hoạt và hiệu quả; đại biểu chất vấn sắc sảo, truyền tải nhiều nội dung đang được cử tri và Nhân dân quan tâm; các bộ trưởng, trưởng ngành đưa ra nhiều cam kết mạnh mẽ trong công tác chỉ đạo, quản lý, điều hành trong lĩnh vực được giao phụ trách.