Pháp luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật ở một số nước

Quy định hay không quy định khái niệm?

Pháp luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật của một số nước cho thấy, có nước quy định khái niệm văn bản quy phạm pháp luật và có nước không. Về cơ bản, đa số các nước không quy định khái niệm văn bản quy phạm pháp luật mà chỉ liệt kê hình thức văn bản và viện dẫn quy định của Hiến pháp về thẩm quyền ban hành văn bản.

Phân biệt với văn bản hành chính thông thường

Với những nước quy định khái niệm văn bản quy phạm pháp luật, nhìn chung, luật đưa ra ba tiêu chí xác định văn bản quy phạm pháp luật là: Văn bản pháp luật là văn bản chứa đựng quy tắc chung; do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành hoặc thông qua; có hiệu lực bắt buộc chung, được áp dụng nhiều lần.

Nhằm làm rõ hơn quy định về khái niệm văn bản quy phạm pháp luật, một số nước bổ sung tiêu chí phân biệt giữa văn bản quy phạm pháp luật với văn bản hành chính thông thường. Cụ thể, Cộng hòa Kyrgyzstan quy định, văn bản quy phạm pháp luật là những mệnh lệnh bắt buộc mang tính tạm thời hoặc thường xuyên và được áp dụng nhiều lần. Bulgaria quy định, văn bản quy phạm pháp luật được áp dụng cho một số lượng không xác định và không hạn chế các đối tượng. Theo quy định của CHDCND Lào, văn bản quy phạm pháp luật là văn bản do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ở Trung ương hoặc địa phương soạn thảo, thông qua, công bố.

Ở Anh, các luật lớn được trình Nghị viện thông qua dưới dạng các dự luật. Một khi các dự luật được tiến hành qua tất cả các giai đoạn của quy trình xem xét, phê chuẩn, chúng trở thành Đạo luật của Quốc hội. Đạo luật của Quốc hội thường trao quyền cho các Bộ trưởng đưa ra các mệnh lệnh, quy tắc hoặc quy định chi tiết hơn bằng các công cụ theo luật định (còn gọi là văn bản pháp quy). Phạm vi của các quyền hạn này khác nhau rất nhiều, từ kỹ thuật (ví dụ, thay đổi ngày mà các điều khoản khác nhau của Đạo luật có hiệu lực, thay đổi mức phạt hoặc hình phạt cho hành vi phạm tội hoặc đưa ra các điều khoản do hậu quả và chuyển tiếp) đến những quyền hạn rộng hơn như quy định chi tiết các điều khoản khung trong đạo luật. Thông thường, đạo luật chỉ chứa khung khổ pháp lý rộng và văn bản pháp quy cung cấp các chi tiết cần thiết, được coi là quá phức tạp để đưa vào đạo luật. Pháp luật thứ cấp cũng có thể được sử dụng để sửa đổi, cập nhật hoặc thi hành luật chính hiện hành. Văn bản pháp quy chủ yếu được điều chỉnh bởi Đạo luật Văn bản pháp quy năm 1946, thay thế hệ thống các quy tắc và lệnh theo luật định được điều chỉnh bởi Đạo luật Xuất bản Quy tắc năm 1893.

Theo Đạo luật Văn bản pháp quy năm 1947 của Mỹ, văn bản pháp quy được định nghĩa là “mệnh lệnh, quy định, quy tắc, khung khổ pháp luật được thực hiện khi thực hành quyền lực theo quy định”. Theo luật của Mỹ, khái niệm “quy định” và “quy tắc” thường được sử dụng thay cho nhau. Bên cạnh đó, theo định nghĩa trong Luật Thủ tục hành chính năm 1946, “quy tắc” được định nghĩa là “toàn bộ hoặc một phần tuyên bố của một cơ quan có tính áp dụng chung hoặc áp dụng cho một nhóm đối tượng và có hiệu lực trong tương lai được xây dựng để thực hiện, diễn giải hoặc mô tả luật hoặc chính sách nào đó”.

Về cơ bản, đa số các nước không quy định khái niệm văn bản quy phạm pháp luật mà chỉ liệt kê hình thức văn bản và viện dẫn quy định của Hiến pháp về thẩm quyền ban hành văn bản. Một số nước quy định thẩm quyền ban hành văn bản cho cơ quan lập pháp và cơ quan này có thể ủy quyền cho cơ quan hành pháp ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Cơ quan tư pháp không ban hành văn bản mà chủ yếu thực hiện giải thích pháp luật, xử lý xung đột về thẩm quyền ban hành văn bản.

Đơn giản trong quy định hình thức văn bản pháp luật

Đa số các nước quy định hình thức văn bản pháp luật tương đối đơn giản. Đối với văn bản quy phạm pháp luật do cơ quan nhà nước Trung ương ban hành, hầu như các nước chỉ quy định từ 3 - 4 hình thức văn bản như Hiến pháp, luật, nghị định hoặc quy chế, quy tắc, nếu có thông tư thì chỉ có tính chất hướng dẫn, ít đặt ra các quy phạm mới. Địa phương cũng chỉ ban hành 1 - 2 hình thức văn bản.

Một số nước quy định khá nhiều hình thức văn bản do các chủ thể khác nhau ban hành. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của Cộng hòa Kyrgyzstan gồm Hiến pháp, Luật, quy định của Quốc hội, Lệnh của Tổng thống, quy định của Chính phủ, quyết định của các bộ và các cơ quan hành chính, các quyết định của chính quyền địa phương và cơ quan tự quản địa phương.

Luật ban hành văn bản Cộng hòa Azerbaijan quy định hệ thống văn bản pháp luật gồm quyết định của Tòa án Hiến pháp; quyết định, hướng dẫn và chỉ thị của Ủy ban Bầu cử Trung ương; quyết định của các cơ quan chính quyền địa phương và các cơ quan chính quyền vùng lãnh thổ tự trị; quyết định của Ngân hàng Quốc gia; quyết định của Hội đồng Phát thanh và Truyền hình quốc gia; quyết định của Hội đồng Tư pháp và pháp luật.

Cá biệt, Luật Ban hành văn bản của nước Cộng hòa Gruzia quy định hệ thống văn bản pháp luật rất phức tạp, do nhiều chủ thể có thẩm quyền ban hành gồm: Hiến pháp, Luật; thỏa thuận, hiệp ước quốc tế của Gruzia; pháp lệnh, sắc lệnh của Tổng thống; nghị quyết của Quốc hội; nghị quyết của Ủy ban Điều tiết Quốc gia về Năng lượng; nghị quyết của Ủy ban Quản lý Truyền thông và Bưu chính Quốc gia; lệnh của Giám đốc Cơ quan Đấu thầu Nhà nước; lệnh của Giám đốc Cơ quan Điều tiết tài nguyên dầu khí; lệnh của Bộ trưởng hoặc của người đứng đầu các cơ quan hành pháp khác của Chính phủ; nghị quyết của Ủy ban Tiêu chuẩn Kế toán; Nghị quyết của Hội đồng Thảo luận thuộc Hội đồng Hoạt động Kiểm toán; nghị quyết của Ủy ban Bầu cử Trung ương; lệnh của Giám đốc Cơ quan Chống độc quyền Nhà nước; lệnh của giám đốc Cơ quan Giám sát Nhà nước về Bảo hiểm.

Nhật Bản không có luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật nhưng hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của nước này gồm: Hiến pháp, các luật chuyên ngành như Luật Quốc hội, Luật Chính phủ..., các nghị định, thông tư hướng dẫn.

Nghị viện thế giới

Những điều chưa biết về bỏ phiếu bất tín nhiệm
Quốc tế

Những điều chưa biết về bỏ phiếu bất tín nhiệm

Kể từ cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm đầu tiên trên thế giới diễn ra cách đây gần 300 năm, đã có không biết bao nhiêu các động thái tương tự diễn ra ở khắp các nước trên thế giới, như một minh chứng cho quyền giám sát của cơ quan lập pháp. Có nhiều câu chuyện thú vị xung quanh thủ tục đặc biệt này.

Bế mạc Kỳ họp thứ Bảy, Quốc hội Lào Khóa IX tháng 7.2024
Nghị viện thế giới

Nơi nhân dân các dân tộc Lào gửi gắm niềm tin

Với số lượng đại biểu Quốc hội và khối lượng văn bản luật tăng lên qua các khóa lập pháp, Quốc hội Lào ngày càng khẳng định vai trò là cơ quan đại biểu đại diện cho ý chí và nguyện vọng của toàn thể nhân dân các dân tộc Lào; một cơ quan lập pháp không ngừng đổi mới, hoạt động ngày càng hiệu quả, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn.

Quốc hội Lào đăng cai tổ chức Đại hội đồng AIPA-35 năm 2014. Nguồn: aipasecretariat.org
Nghị viện thế giới

Hành trình gần 30 năm với những đóng góp tích cực

Quốc hội Lào trở thành thành viên thứ 7 của Tổ chức Liên Nghị viện ASEAN (AIPO) vào năm 1997, sau 5 nước sáng lập gồm Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan (năm 1977) và Việt Nam (1995). Trong suốt 27 năm gia nhập AIPO nay là AIPA, Quốc hội Lào luôn chứng tỏ là một thành viên tích cực, chủ động trong các sáng kiến hợp tác liên nghị viện khu vực.

Chú thích: Chủ tịch Quốc hội Lào Saysomphone Phomvihane nhận chiếc búa Chủ tịch AIPA từ Indonesia tại Lễ bế mạc Đại hội đồng AIPA-44 năm 2023. Nguồn: aipasecretariat.org
Nghị viện thế giới

Chu đáo, kỹ lưỡng, bài bản - sẵn sàng cho Đại hội đồng AIPA - 45

Với vai trò Chủ tịch AIPA năm 2024, Quốc hội Lào sẽ đăng cai tổ chức Đại hội đồng AIPA lần thứ 45 từ ngày 17 - 23.10 với chủ đề “Vai trò của Nghị viện trong thúc đẩy hội nhập và tăng trưởng toàn diện của ASEAN”. Với một chuỗi sự kiện quan trọng như: cuộc họp Ban Chấp hành AIPA-45, lễ khai mạc chính thức Đại hội đồng AIPA-45, các cuộc họp của các ủy ban... Đại hội đồng AIPA-45 là một trong những hoạt động đối ngoại quan trọng của Lào trong năm Chủ tịch ASEAN/AIPA; để chuẩn bị cho chuỗi sự kiện này, Lào đã có một quá trình chuẩn bị chu đáo, kỹ lưỡng, bài bản.

Nguồn: ITN
Quốc tế

KOL phải trải nghiệm sản phẩm mình quảng cáo

Trung Quốc đã ban hành một loạt quy định cụ thể liên quan đến việc những người nổi tiếng hoặc người có ảnh hưởng (Key Opinion Leader - KOL) tham gia vào các hoạt động quảng cáo trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển nhanh chóng. Đặc biệt, quy định mới yêu cầu KOL phải thực sự trải nghiệm sản phẩm khi quảng cáo cho sản phẩm đó.

Trung Quốc quản lý chặt chẽ đối với loại hình quảng cáo pop-up
Quốc tế

"Lập lại trật tự" thị trường quảng cáo trực tuyến

Tổng cục Quản lý thị trường Nhà nước Trung Quốc (SAMR) đã ban hành các Biện pháp mới về quản lý quảng cáo trên internet (sau đây gọi là Biện pháp mới), có hiệu lực từ ngày 1.5.2023, được kỳ vọng sẽ giúp “lập lại trật tự” các hoạt động tiếp thị trên mạng xã hội và quảng cáo trên internet, vốn đang trở nên khó kiểm soát trong thời kỳ bùng nổ thương mại điện tử.

Một buổi bán hàng qua livestream tại Trung Quốc.
Quốc tế

Xóa sổ view ảo - chuẩn mực hóa quảng cáo qua livestream

Xuất hiện tại Trung Quốc từ nhiều năm trước, nhưng đến khi đại dịch Covid-19 bùng phát, các hoạt động thương mại, quảng cáo qua phát sóng trực tuyến trực tiếp (livestream) thực sự bùng nổ. Tuy có tiềm năng phát triển to lớn, nhưng hoạt động livestream cũng làm phát sinh nhiều vấn đề như nạn trốn thuế, làm giả lưu lượng truy cập, phát ngôn thiếu kiểm soát..., buộc chính quyền Trung Quốc siết chặt kiểm soát ngành công nghiệp này.

Chile: Luật mới tăng cường chế tài đối với sai phạm của doanh nghiệp
Quốc tế

Chile: Luật mới tăng cường chế tài đối với sai phạm của doanh nghiệp

Luật 21.595, có hiệu lực từ đầu tháng 9.2024, đánh dấu bước ngoặt quan trọng của Chile trong việc xử lý các tội phạm kinh tế và môi trường. Được gọi là “Luật Về tội phạm kinh tế và môi trường”, văn bản pháp lý này hứa hẹn sẽ áp dụng các hình phạt nghiêm khắc hơn đối với hành vi sai trái trong lĩnh vực doanh nghiệp. Dù vẫn còn nhiều tranh luận và có khả năng điều chỉnh trong tương lai, không thể phủ nhận rằng đây là sự thay đổi quan trọng đối với hệ thống tư pháp hình sự của Chile.

Canada thông qua luật nhằm khai thác năng lượng tái tạo ngoài khơi
Quốc tế

Canada thông qua luật nhằm khai thác năng lượng tái tạo ngoài khơi

Canada vừa đạt được bước tiến đáng kể trong việc khai thác các nguồn năng lượng tái tạo ngoài khơi khi Thượng viện chính thức thông qua dự luật C-49 gần đây. Đây là một văn bản mang tính đột phá, được thiết kế nhằm khai thác tiềm năng năng lượng ngoài khơi dồi dào tại tỉnh Nova Scotia, tỉnh Newfoundland và Labrador, nằm ven biển Đại Tây Dương của Canada. Hai tỉnh này sở hữu điều kiện lý tưởng cho phát triển năng lượng gió và các dạng năng lượng tái tạo khác nhờ vào vị trí địa lý chiến lược cùng nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú.

Nguồn: venturevillage.world
Nghị viện thế giới

Phần Lan: Bảo đảm chất lượng giáo dục và vị thế cao quý của nghề giáo

Phần Lan thường được coi là một trong những quốc gia tốt nhất thế giới về chính sách, luật pháp dành cho giáo viên. Hệ thống giáo dục của nước này luôn được xếp hạng cao trên toàn cầu. Những ưu đãi đối với giáo viên ở Phần Lan nhấn mạnh đến việc tôn trọng quyền tự chủ nghề nghiệp, sự kính trọng đối với nghề giáo và yêu cầu đào tạo nghiêm ngặt, góp phần củng cố vị thế vững chắc của những nhà giáo như là một nghề cao quý trong xã hội.

Nguồn: ITN
Nghị viện thế giới

Quy chế công chức cho giáo viên ở Đức: Bảo đảm ổn định trong giáo dục

Hệ thống giáo dục của Đức nổi tiếng với cấu trúc chặt chẽ, hiệu quả và tiêu chuẩn cao. Một trong những khía cạnh góp phần vào thành công của hệ thống này là quy chế "Beamte" - trao cho lao động ở khu vực công, bao gồm một tỷ lệ lớn giáo viên tư cách "công chức nhà nước". Tư cách đặc biệt này mang lại cho giáo viên ở Đức nhiều quyền lợi, từ bảo đảm việc làm, phúc lợi, uy tín xã hội đến sự ổn định lâu dài.

Nguồn: ITN
Nghị viện thế giới

Các nước củng cố, hoàn thiện pháp luật về nhà giáo

Pháp luật về nhà giáo trên thế giới đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục, góp phần hình thành những thế hệ tương lai mạnh mẽ và thúc đẩy phát triển xã hội bền vững. Những quy định này không chỉ thiết lập khung pháp lý rõ ràng để quản lý và phát triển đội ngũ giáo viên, mà còn bảo vệ quyền lợi của họ, từ đó nâng cao chuẩn mực nghề nghiệp.

Các nghị sĩ Mexico phải họp tại một sân vận động trong nhà để thông qua dự luật.
Nghị viện thế giới

Cải cách tư pháp 2024 ở Mexico: Từ ý tưởng đến hiện thực

Ngày 15.9 vừa qua, Tổng thống Mexico López Obrador đã ký ban hành Sắc lệnh sửa đổi, bổ sung và bãi bỏ một số điều của Hiến pháp chính trị Hợp chúng quốc Mexico liên quan đến ngành tư pháp (sau đây gọi là Sắc lệnh), đưa Mexico trở thành quốc gia đầu tiên và duy nhất trên thế giới sẽ bỏ phiếu bầu toàn bộ thẩm phán theo hình thức phổ thông đầu phiếu trực tiếp.

Thượng viện Mexico thông qua kế hoạch cải cách ngày 11.9.
Nghị viện thế giới

Cải cách tư pháp 2024 ở Mexico: Quốc gia đầu tiên thẩm phán do dân bầu

Sắc lệnh cải cách tư pháp nhằm mục đích chuyển đổi hệ thống tư pháp từ hệ thống bổ nhiệm, chủ yếu tập trung vào thâm niên làm việc, kinh nghiệm và trình độ chuyên môn, sang hệ thống bầu cử, đưa Mexico trở thành quốc gia đầu tiên và duy nhất trên thế giới có toàn bộ thẩm phán do dân bầu.

Getty images
Nghị viện thế giới

Siêu công trình khắc chế "thủy thần"

Nhằm giúp Thủ đô Tokyo không bị ngập lụt mỗi khi mùa mưa đến, Chính phủ Nhật Bản đã xây dựng một trong những hệ thống đường hầm ngầm chống ngập lớn nhất thế giới có tên Kênh xả ngầm bên ngoài khu vực đô thị (G-cans), được thiết kế để ngăn chặn ngập lụt ở khu vực đô thị Tokyo, nơi rất dễ bị ảnh hưởng bởi bão, mưa lớn và mực nước sông dâng cao.

Drone cứu hộ
Nghị viện thế giới

Tăng cường ứng dụng công nghệ trong hoạt động cứu trợ

Khắc phục hậu quả thiên tai là một trong bốn khâu quan trọng trong chu trình quản lý thiên tai của Nhật Bản (giảm nhẹ, chuẩn bị, ứng phó, khắc phục hậu quả). Chính quyền Nhật Bản đã xây dựng nhiều chính sách sáng tạo nhằm bảo đảm hoạt động ứng phó, cứu trợ và phục hồi hiệu quả cho những nạn nhân và khu vực bị ảnh hưởng.