Thể chế hóa kịp thời chủ trương của Đảng về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội là một trong số ít những đạo luật được các ĐBQH tham gia biểu quyết tán thành thông qua với tỷ lệ tuyệt đối. Trước đó, qua thảo luận tại tổ và hội trường, đã có tới 76 lượt đại biểu phát biểu, 2 đại biểu gửi ý kiến tham gia bằng văn bản góp ý đối với dự luật.
Qua đó cho thấy, về cơ bản, các đại biểu đều tán thành với sự cần thiết, quan điểm, phạm vi sửa đổi, bổ sung và các nội dung cơ bản của dự thảo Luật, nhưng cũng còn khá nhiều ý kiến khác nhau, góp ý trực tiếp vào các điều khoản cụ thể.
Điều này đặt trách nhiệm rất lớn với Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật bởi thời gian là vô cùng ít. Cụ thể là sáng 12.2, dự luật được Quốc hội thảo luận tại tổ và ngay trong buổi trưa, các cơ quan đã tiến hành tổng hợp ý kiến để chiều cùng ngày Quốc hội thảo luận tại hội trường và trình Quốc hội biểu quyết sáng 17.2.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, qua các phiên thảo luận tổ và hội trường cho thấy còn có những ý kiến khác nhau. Các ý kiến đều rất cụ thể, thể hiện tinh thần trách nhiệm cao và tâm huyết của các đại biểu Quốc hội với ý thức xây dựng. Các đại biểu Quốc hội đều mong muốn góp ý để xây dựng một dự thảo luật sửa đổi, bổ sung các nội dung theo tinh thần đổi mới, đáp ứng các yêu cầu đang đặt ra rất bức xúc của thực tiễn.
Chính vì thế, ngay sau phiên họp toàn thể buổi chiều, bắt đầu từ tối 12.2, trong bối cảnh các cơ quan, các ĐBQH vẫn phải tập trung cao độ cho các nội dung khác trình Quốc hội thì Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trực tiếp là Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đã khẩn trương, chỉ đạo sát sao Ban soạn thảo phối hợp với cơ quan chủ trì thẩm tra và các cơ quan liên quan nghiên cứu, tiếp thu nghiêm túc, giải trình đầy đủ 76 ý kiến của các đại biểu Quốc hội.
Trước khi trình Quốc hội biểu quyết thông qua, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã có báo cáo chi tiết giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự Luật gửi đại biểu Quốc hội và trình Quốc hội, trong đó đã tập trung làm rõ 6 nội dung lớn về: việc phân định thẩm quyền của Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan trong bộ máy nhà nước (Điều 5); việc tạm đình chỉ hoặc mất quyền đại biểu Quốc hội (Điều 39); trách nhiệm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong việc xây dựng luật, pháp lệnh, nghị quyết (Điều 48); về cách thức quy định, tên gọi, cơ cấu tổ chức, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, về Ủy ban lâm thời (các điều 66, 67 và 68a); về Kỳ họp Quốc hội (Điều 90) và Văn phòng Quốc hội (Điều 91).
Ngoài các nội dung trên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã chỉ đạo nghiên cứu, rà soát, tiếp thu tối đa ý kiến của các đại biểu Quốc hội, ý kiến của các cơ quan, tổ chức hữu quan để chỉnh lý cả về nội dung và kỹ thuật lập pháp. Qua đó, dự Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội trình Quốc hội thông qua đã sửa đổi, bổ sung 21 điều (tăng 4 điều so với dự thảo Luật trình Quốc hội cho ý kiến) và bãi bỏ 17 điều của Luật Tổ chức Quốc hội hiện hành.
“Luật đã bảo đảm thể chế hóa kịp thời chủ trương của Đảng về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy và công tác cán bộ, bảo đảm đồng bộ, thống nhất với việc sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương và Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật”, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh.
Bảo đảm tính hợp hiến, đồng bộ, thống nhất, liên thông giữa các luật
Dự án Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) thậm chí còn khó và khẩn trương hơn nữa bởi đây là dự luật sửa đổi toàn diện Luật Tổ chức Chính phủ hiện hành và đặc biệt, đây còn là luật gốc về tổ chức, hoạt động của cơ quan hành pháp với yêu cầu đổi mới mạnh mẽ tổ chức và hoạt động của Chính phủ, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền giữa Trung ương và địa phương, bảo đảm Trung ương tăng cường quản lý vĩ mô, xây dựng thể chế, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch đồng bộ, thống nhất, giữ vai trò kiến tạo phát triển và tăng cường kiểm tra, giám sát, theo phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.
Hơn thế, dự luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) cùng với dự luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) tác động trực diện, sâu sắc, mang tính quyết định đối với sự chủ động, năng động, sáng tạo, thích ứng linh hoạt, hiệu quả của chính quyền các cấp trước những biến động nhanh chóng, khó lường của thực tiễn cuộc sống.
Sự phức tạp của dự luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) thể hiện ngay ở số lượng ĐBQH thảo luận khi có tới 121 lượt ý kiến phát biểu (trong đó có 104 ý kiến phát biểu tại Tổ và 15 ý kiến phát biểu tại Hội trường, 2 ý kiến bằng văn bản) và 1 Đoàn đại biểu Quốc hội gửi văn bản góp ý.
Các ý kiến của ĐBQH, theo đánh giá của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, đã đề cập “rất nhiều vấn đề vừa bao quát, vừa cụ thể, vừa có lý luận, vừa có tính thực tiễn”, “rất thẳng thắn, rất tâm huyết, thể hiện sự nghiên cứu sâu và trí tuệ cao; đã đề xuất nhiều phương án cụ thể để chỉnh lý, hoàn thiện các nội dung của dự thảo luật nhằm mục tiêu là nâng cao chất lượng của dự thảo”.
Nhưng như vậy, cũng đồng nghĩa với áp lực rất lớn đối với công tác giải trình, tiếp thu chỉnh lý dự thảo Luật bởi vấn đề rất nhiều trong khi thời gian rất gấp.
Dù thế, với quyết tâm bảo đảm dự luật được hoàn thiện với chất lượng cao nhất, ngay sau phiên họp toàn thể sáng 14.2, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo cơ quan chủ trì thẩm tra, cơ quan chủ trì soạn thảo phối hợp với các cơ quan liên quan nghiêm túc nghiên cứu, tiếp thu, giải trình đầy đủ ý kiến của các đại biểu Quốc hội.
Trong đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo rà soát các quy định tại dự thảo Luật với quy định của Hiến pháp, các luật, dự thảo luật có liên quan để bảo đảm tính hợp hiến, tính đồng bộ, thống nhất, liên thông giữa các luật và trong hệ thống pháp luật.
Đặc biệt, một trong những nội dung lớn được các ĐBQH quan tâm đóng góp nhiều ý kiến là cơ chế kiểm soát quyền lực trong việc thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp, phân quyền. Nội dung này đã được rà soát và quy định cụ thể tại khoản 7 và khoản 8 Điều 6, khoản 3 và khoản 4 Điều 8, khoản 3 và khoản 4 Điều 9 và các điều cụ thể về trách nhiệm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ trong dự thảo Luật trình Quốc hội thông qua sáng 18.2.
Cùng với đó, tiếp thu ý kiến của các ĐBQH, dự luật đã bổ sung một số nguyên tắc, quy định tại khoản 3, khoản 6 Điều 8 và điểm h khoản 8 Điều 10… Các đề xuất bổ sung này, theo Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhằm đổi mới mạnh mẽ cơ chế phân định thẩm quyền, phân cấp, ủy quyền để thực hiện chủ trương của Đảng về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu, phát huy tính chủ động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm của các cơ quan trong bộ máy nhà nước.
Đồng thời, qua đó cũng tạo cơ sở pháp lý để kịp thời tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế, về thủ tục hành chính, khơi thông nguồn lực cho phát triển, chủ động ứng phó với những biến đổi của tình hình trong nước và quốc tế, vì mục tiêu tăng trưởng, phát triển chung của đất nước, đồng thời bảo đảm đồng bộ với nội dung tiếp thu, chỉnh lý trong dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).
Sự đồng thuận tuyệt đối với dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội và gần như tuyệt đối với dự án Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) của các ĐBQH tham gia biểu quyết đã cho thấy những giải trình, tiếp thu, chỉnh lý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội là hoàn toàn thuyết phục.
Hai đạo luật gốc về tổ chức, hoạt động của Quốc hội và Chính phủ được thông qua với tỷ lệ tán thành rất cao như vậy – và dự luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) sẽ được Quốc hội thông qua sáng mai, 19.2 sẽ là nền tảng vững chắc để tiếp tục đổi mới tổ chức, hoạt động của bộ máy nhà nước “tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả”.
Đây là thành quả đổi mới tư duy xây dựng pháp luật theo yêu cầu của Trung ương, của Tổng Bí thư Tô Lâm, của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và sự cống hiến hết mình, sự tận tụy, trách nhiệm, tập trung cao độ đặt lợi ích quốc gia, lợi ích nhân dân lên trên hết, trước hết của các cơ quan, các đại biểu Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong suốt quá trình xây dựng, thẩm tra và đặc biệt là giải trình, tiếp thu chỉnh lý để có được dự luật chất lượng nhất trình Quốc hội.
