Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan khẳng định tại cuộc họp về vụ rau ở chợ đầu mối “đội lốt” VietGAP tuồn vào siêu thị, diễn ra tối muộn ngày 22.9.
“Chúng ta chưa làm tốt”
Trao đổi tại cuộc họp, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam Vũ Thị Hậu tỏ ra không bất ngờ với việc rau ở chợ không rõ nguồn gốc “đội lốt” tiêu chuẩn VietGAP vào siêu thị. Bà Hậu cho rằng, chuyện này sớm muộn cũng xảy ra, bởi sự lỏng lẻo trong khâu quản lý, giám sát. Khi ký hợp đồng với một nhà sản xuất, phải kiểm tra kiểm soát về mặt giấy tờ.
Đặc biệt, theo bà Hậu, cần hạn chế mua của nhà cung cấp trung gian vì sẽ không quản lý được đầu vào. Tuy vậy, Tổng Giám đốc Saigon Co.op Nguyễn Anh Đức xác nhận, các đơn vị đều mong muốn thu mua trực tiếp nhưng không làm được do tính chất, quy mô sản xuất hiện nay còn nhỏ lẻ, không đủ lượng hàng thường xuyên. Các thủ tục, chính sách thu mua trực tiếp còn khó khăn, không có hóa đơn đầu vào - đầu ra, vì thế phát sinh những đơn vị trung gian.
“Tại sao hàng xuất khẩu kiểm tra, kiểm soát tốt mà hàng tiêu dùng cho người dân trong nước lại không làm được? Phải chăng chúng ta quá dễ dãi?”, bà Vũ Thị Hậu đặt vấn đề và cho rằng, đó chỉ là một phần. Phần khác do người tiêu dùng “không còn cách nào khác, đành phải mua, phải ăn, phải sử dụng những loại thực phẩm đó".
Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thuỷ sản Nguyễn Như Tiệp xác nhận, người tiêu dùng đang nghĩ hàng rau củ xuất khẩu tiêu chuẩn cao hơn hàng hóa trong nước. Nhưng thực tế, hàng xuất khẩu phải làm theo tiêu chuẩn của các thị trường nhập khẩu, các lô hàng đều phải được kiểm soát, giám định.
Về mặt nguyên tắc, ông Tiệp nêu rõ, việc kiểm soát không chỉ là trách nhiệm của cơ quan nhà nước mà của người sản xuất kinh doanh nhằm bảo đảm nguồn nguyên liệu an toàn. Người thu gom, sơ chế giám sát người trồng trọt, chứ không phải Nhà nước.
Muốn giám sát, chuẩn hóa thì phải đưa ra các chỉ số có thể đo lường được, đó là tiêu chuẩn VietGAP. Tuy nhiên, quản lý sau khi VietGAP chứng nhận lại là bên thứ 3. Các đơn vị được chỉ định có làm đúng hay không, sản phẩm đưa ra thị trường có đúng là VietGAP hay không thì chúng ta chưa làm tốt khâu này, ông Tiệp thừa nhận.
Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản cho biết, ngay sau cuộc họp, Cục sẽ phối hợp làm điểm ở một trong 3 chợ lớn nhất ở TP. Hồ Chí Minh là Tân Xuân, Bình Điền, Hóc Môn. Cục sẽ lấy mẫu giám sát, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.
Tiến hành kiểm tra chéo giữa các bên
Cả nước có 480.000 ha áp dụng tiêu chuẩn VietGAP, VietGAHP
Theo Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản, từ đầu năm 2022 đến nay, đơn vị đã thực hiện kiểm tra dư lượng hoá chất, thuốc bảo vệ thực vật, kim loại nặng với 2.503 mẫu. Kết quả cho thấy, có 40 mẫu vi phạm dư lượng, chiếm 1,6%. Kiểm tra vi sinh với 13 mẫu, kết quả không có mẫu nào vi phạm về chỉ tiêu vi sinh.
Số lượng, diện tích cơ sở trồng trọt áp dụng các tiêu chuẩn VietGAP, VietGAHP và tương đương tăng nhanh. Nếu năm 2018 có 1.845 cơ sở áp dụng VietGAP, VietGAHP, diện tích 20.000ha thì đến năm 2021 tăng lên 6.211 cơ sở với 463.000ha. Trong 9 tháng năm 2022 tiếp tục tăng lên 8.304 cơ sở, với diện tích 480.000ha.
Phát biểu tại cuộc họp, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh, để xảy ra tình trạng rau ở chợ dán nhãn VietGAP tuồn vào siêu thị “không phải là trách nhiệm của riêng ai, không ai vô can, trong đó có cả trách nhiệm của Bộ trưởng”.
Bộ trưởng chỉ rõ, hiện Bộ đang triển khai cơ cấu lại ngành hàng với nhiều mục tiêu. Tuy nhiên, vì lợi ích ngắn hạn, một nhóm nhỏ đã làm méo mó mục tiêu này. Nhiệm vụ đăt ra là phải chuẩn hóa, cải thiện theo từng giai đoạn.
“Chuẩn hóa nông sản cho ngay thị trường trong nước, bắt đầu từ các chợ cóc, chợ truyền thống, sau đó tiến dần lên các trung tâm thương mại, siêu thị, nhà phân phối... Bởi vì chúng ta không chấp nhận sự dễ dãi từ khâu nhỏ nhất”. Bộ trưởng phát biểu và nhấn mạnh đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Bộ từ nay tới cuối năm.
Bộ trưởng Lê Minh Hoan cũng lưu ý, ngành nông nghiệp phải xây dựng được chuỗi ngành hàng, khắc phục tình trạng đứt đoạn hiện nay. Cùng với việc cân bằng lợi ích giữa các bên, còn cần phải xây dựng niềm tin - điều này rất quan trọng để các bên cùng nhau phát triển, xây dựng hệ sinh thái ngành hàng.
"Bộ trưởng kêu gọi sự vào cuộc của tất cả hệ thống bán lẻ, các doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng, cơ quan truyền thông để tạo dựng hệ sinh thái ngành hàng. Chúng ta làm minh bạch, tử tế, không chỉ để phục vụ thị trường xuất khẩu, mà là phục vụ thị trường hơn 100 triệu dân trong nước", ông Lê Minh Hoan nhấn mạnh. Đồng thời, yêu cầu các cơ quan thuộc Bộ rà soát lại tất cả các tiêu chuẩn, quy định, chế tài để xem xét sửa đổi, bổ sung.
Đề xuất giải pháp cụ thể để bảo đảm kiểm soát chất lượng nông sản, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam Vũ Thị Hậu cho rằng, cần tiến hành kiểm tra chéo. Trong đó, chính quyền địa phương là cơ quan nắm rõ nhất, từ cơ sở sản xuất, chế biến, trung gian… Cơ quan quản lý nhà nước cần tăng cường kiểm soát, có chế tài xử phạt nghiêm minh những đơn vị, cá nhân làm ăn gian dối, để không bị ảnh hưởng tới các cơ sở sản xuất làm ăn chân chính.
Tổng Giám đốc Saigon Co.op Nguyễn Anh Đức bổ sung, cần có thông tư tháo gỡ những vướng mắc trong khâu cung ứng từ nông trại đến bàn ăn, gồm tháo gỡ thủ tục hành chính, hoàn thiện các điều kiện về logistics... Nếu có sự lưu thông tốt giữa các vùng sản xuất, vùng nguyên liệu, thực hiện nghiêm truy xuất nguồn gốc thì sẽ không có tình trạng “đội lốt” rau an toàn, ông Đức tin tưởng.
