Trao đổi về vấn đề này, ĐBQH Vũ Tiến Lộc (TP Hà Nội) cho rằng không nên giới hạn danh mục các dự án được áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù. Thay vào đó, “cần xây dựng khung tiêu chí để hướng tới việc phát triển kinh tế - xã hội, tháo gỡ khó khăn chung cho các địa phương, đặc biệt ở vùng miền biên giới xa xôi, nơi phên dậu tổ quốc, liên quan đến an ninh quốc phòng nhưng điều kiện tiếp cận giao thông còn khó khăn; đồng thời có chính sách thu hút nhà đầu tư, ngân hàng để huy động tối đa nguồn lực xã hội nhằm giảm áp lực cho nguồn vốn ngân sách nhà nước hiện nay”.
Theo đại biểu Vũ Tiến Lộc, đó là những dự án có chi phí đầu tư cao, lưu lượng hiện tại thấp, thời gian hoàn vốn kéo dài 20 - 30 năm, kém hấp dẫn nhà đầu tư nhưng rất cần cao tốc để đột phá phát triển.
Thời gian qua, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công – tư (PPP) đã ban hành nhưng ít dự án được triển khai theo hình thức này. Một trong những lý do các dự án PPP không hấp dẫn nhà đầu tư là do giới hạn vốn ngân sách nhà nước tham gia dự án tối đa là 50%.
Thực tế, với dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2016 - 2021, chỉ dự án có vốn ngân sách nhà nước tham gia từ 55-65% mới lựa chọn được nhà đầu tư.
Đồng quan điểm, trong phiên thảo luận tổ về nội dung này, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Bến Tre Nguyễn Trúc Sơn cho rằng Chính phủ đã rất kịp thời giải quyết các khó khăn, vướng mắc và đề xuất Quốc hội thông qua cơ chế, chính sách nhằm khơi thông nguồn lực đầu tư, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Theo đại biểu Nguyễn Trúc Sơn, tăng phần góp vốn của ngân sách nhà nước trong các dự án PPP lên tối đa 70% là rất phù hợp với thực tiễn, nhất là các vùng còn khó khăn, đô thị lớn, chi phí giải phóng mặt bằng, nền hạ đường chiếm tổng mức đầu tư lớn.
Đại biểu Nguyễn Trúc Sơn cũng đề nghị, các địa phương có dự án đáp ứng tiêu chí theo Điều 3 của dự thảo Nghị quyết mà chưa đưa vào danh mục dự án cũng nên được áp dụng cơ chế đặc thù để bảo đảm triển khai trong thời gian tới không còn vướng mắc. Các cơ chế đặc thù trong dự thảo Nghị quyết nên được áp dụng trong giai đoạn giai đoạn 2023-2025, phù hợp với kế hoạch đầu tư công trung hạn quốc gia.
Về cơ chế đặc thù trong khai thác mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, vừa qua Chính phủ đã có các Nghị quyết nhưng chưa tháo gỡ được gốc rễ các vướng mắc. Ví dụ, cao tốc Bắc Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 đến nay sau 10 tháng khởi công nhưng vẫn chưa xong việc cấp mỏ cho nhà thầu. Lý do là nhà thầu phải thực hiện quá nhiều thủ tục pháp lý đáng lẽ thuộc trách nhiệm của chủ đầu tư, tư vấn lập dự án.
Đại biểu Vũ Tiến Lộc kiến nghị, việc này nên giao cho chủ đầu tư thực thiện thủ tục đánh giá tác động môi trường, giao địa phương giải phóng mặt bằng bàn giao nhà đầu tư/nhà thầu thi công ngay sau khi khởi công.
