Hoạt động kiểm tra và những tác động tới công tác xây dựng Đảng
Cơ sở pháp lý cho hoạt động bảo hiểm tiền gửi (BHTG) tại Việt Nam nói chung và hoạt động của BHTGVN nói riêng là Luật Bảo hiểm tiền gửi (năm 2012). Theo đó, BHTGVN thực hiện các chức năng, nhiệm vụ như: cấp và thu hồi Chứng nhận tham gia BHTG, thu phí BHTG, giám sát, kiểm tra, tham gia kiểm soát đặc biệt, quản lý nguồn vốn và đầu tư, chi trả BHTG… Trong đó, hoạt động kiểm tra đối với các tổ chức tham gia BHTG là hoạt động nghiệp vụ quan trọng của BHTGVN. Thông qua nghiệp vụ kiểm tra, BHTGVN có thể phát hiện, kịp thời chấn chỉnh các biểu hiện không tuân thủ quy định của pháp luật trong lĩnh vực BHTG, cảnh báo sớm những rủi ro tiềm ẩn, báo cáo Ngân hàng Nhà nước (NHNN) xử lý theo quy định. Kết quả kiểm tra cũng là thông tin đầu vào để BHTGVN tham gia tái cơ cấu các tổ chức tham gia BHTG yếu kém, gián tiếp hỗ trợ các hoạt động nghiệp vụ khác của BHTGVN. Bên cạnh đó, BHTGVN còn thực hiện kiểm tra chuyên sâu theo chỉ đạo của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước về tiền gửi, tiền vay tại một số quỹ tín dụng nhân dân (QTDND), phối hợp, cung cấp thông tin cho Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng thuộc Ngân hàng Nhà nước.
Nghiệp vụ kiểm tra của BHTGVN được triển khai theo chiều dọc tại Phòng Kiểm tra - Trụ sở chính và các Phòng Kiểm tra tại 8 Chi nhánh, mỗi đơn vị sẽ phụ trách triển khai hoạt động đối với các tổ chức tín dụng (TCTD) trên địa bàn được phân công.
Tính đến tháng 10.2023, có 1.280 tổ chức tham gia BHTG bao gồm 96 ngân hàng thương mại và chi nhánh ngân hàng nước ngoài, 1.179 QTDND, 1 ngân hàng hợp tác xã và 4 tổ chức tài chính vi mô (TCTCVM). Mỗi Phòng Kiểm tra thuộc Trụ sở chính và các chi nhánh phải quản lý nhiều đơn vị tham gia BHTG trên một địa bàn rộng gồm nhiều tỉnh thành, trong đó có những địa bàn thuộc vùng sâu, vùng xa, giao thông không thuận tiện, gây ra nhiều khó khăn trong việc tiếp cận triển khai công tác nghiệp vụ. Mặt khác, lực lượng cán bộ kiểm tra còn tương đối mỏng với tổng số 144 cán bộ thuộc 9 phòng kiểm tra tại Trụ sở chính và 8 Chi nhánh.
Bà Đỗ Thị Hằng - Bí thư Chi bộ, Trưởng phòng Kiểm tra Trụ sở chính BHTGVN cho biết: Hiện tại phòng có 23 cán bộ, trong đó có 12 đảng viên đang triển khai công tác kiểm tra trực tiếp đối với 11 ngân hàng do Trụ sở chính quản lý. Ngoài ra, Phòng còn phối hợp với Chi nhánh kiểm tra một số QTDND thuộc kế hoạch kiểm tra được Hội đồng quản trị phê duyệt và Tổng Giám đốc giao; đồng thời hỗ trợ Chi nhánh thực hiện kiểm tra các QTDND theo chỉ đạo của NHNN. Trung bình hàng năm, Phòng thực hiện kiểm tra khoảng 10 tổ chức tham gia BHTG (bao gồm cả NH và QTD) theo kế hoạch kiểm tra định kỳ của BHTGVN và kiểm tra từ 4 đến 6 QTDND theo chỉ đạo của NHNN. Đối tượng kiểm tra tại Trụ sở chính phần lớn là các Ngân hàng thương mại - cũng là các tổ chức tín dụng có quy mô lớn, vì vậy khối lượng công việc cần xử lý rất nhiều. Trung bình mỗi chuyến kiểm tra kéo dài từ 15 đến 20 ngày, với thành phần Đoàn kiểm tra có từ 5 đến 6 thành viên bao gồm Đảng viên và quần chúng. Theo bà Hằng, cán bộ phòng Kiểm tra luôn trong tình trạng căng mình triển khai nghiệp vụ chuyên môn, đồng thời phải sắp xếp lịch để sinh hoạt Chi bộ, sinh hoạt chính trị chuyên đề phù hợp với điều kiện thực tiễn.
Bí thư Chi bộ, Trưởng phòng Kiểm tra Chi nhánh BHTGVN khu vực Bắc Trung Bộ Nguyễn Anh Tuấn cho biết thêm: Phòng Kiểm tra của Chi nhánh có 25 cán bộ, trong đó có 13 Đảng viên. Địa bàn thực hiện nhiệm vụ kiểm tra của Phòng là 05 tỉnh, từ Ninh Bình đến Quảng Bình với 223 tổ chức tham gia BHTG. Trung bình một tháng, Phòng Kiểm tra phải thực hiện 6 đến 8 chuyến công tác, trong đó có từ 4 đến 6 chuyến kiểm tra định kỳ và từ 1 đến 2 chuyến kiểm tra theo chỉ đạo của Thống đốc NHNN, mỗi đoàn có từ 3 đến 6 thành viên. Mỗi chuyến kiểm tra định kỳ kéo dài khoảng 3 đến 5 ngày làm việc, mỗi lần kiểm tra theo chỉ đạo của Thống đốc NHNNVN kéo dài khoảng 15 đến 18 ngày làm việc. Đây là cường độ công tác rất cao, đòi hỏi không chỉ kiến thức, kinh nghiệm chuyên môn mà cả bản lĩnh chính trị vững vàng, sẵn sàng vượt qua khó khăn. Đồng thời, cán bộ kiểm tra còn phải giữ vững tư tưởng, đạo đức, không gục ngã trước những cám dỗ, bởi hoạt động này nhằm mục đích phát hiện các sai phạm, qua đó chấn chỉnh, sửa chữa, sẽ không tránh khỏi một số trường hợp đối tượng được kiểm tra muốn tác động vào kết quả kiểm tra.
Bên cạnh đó các Phòng Kiểm tra còn cử cán bộ tham gia công tác kiểm soát đặc biệt tại một số QTDND. Có những thời điểm, cán bộ của Phòng Kiểm tra phải làm việc trực tiếp tại QTDND trong nhiều tháng liên tục để xử lý công việc. Bí thư Chi bộ, Trưởng phòng Kiểm tra Chi nhánh BHTGVN tại TP. Hồ Chí Minh Phan Công Huân cho biết thêm: Phòng Kiểm tra của Chi nhánh có 18 cán bộ trong đó có 8 Đảng viên, quản lý địa bàn 7 tỉnh/thành phố có 165 tổ chức tham gia BHTG gồm 47 NHTMCP, Ngân hàng 100% vốn nước ngoài, Chi nhánh ngân hàng nước ngoài, 117 QTDND và 1 TCTCVM. Những giai đoạn cao điểm có đến 12 cán bộ của phòng tham gia các Ban kiểm soát đặc biệt tại một số tổ chức tham gia BHTG trên địa bàn Chi nhánh quản lý.
Với áp lực công việc cao, lịch công tác dày đặc tới các địa bàn xa xôi, phân tán, các Chi bộ Kiểm tra còn gặp khó khăn trong việc tổ chức việc thực hiện kiểm tra, giám sát đối với Đảng viên và tổ chức các hoạt động chính trị khác nhằm bồi dưỡng tư tưởng, đạo đức, nhận thức cho đảng viên, quần chúng cảm tình Đảng. Tại một số chi bộ, có những quần chúng ưu tú được xem xét, đánh giá tiến tới kết nạp Đảng, tuy nhiên nhiều tháng liền phải đi công tác tới 50% thời gian, chỉ có thể có mặt tại trụ sở 50% thời gian làm việc còn lại. Do đó, các Chi bộ Kiểm tra đã áp dụng hình thức theo dõi, bồi dưỡng quần chúng linh hoạt, bên cạnh người hướng dẫn chính còn có các đảng viên khác hỗ trợ giám sát trong thời gian đi công tác.
Bên cạnh đó, các Phòng Kiểm tra phải tổ chức đoàn công tác đi thực hiện nhiệm vụ xa trụ sở, số đoàn kiểm tra ngày càng tăng với thời gian công tác kéo dài. Trưởng đoàn các đoàn kiểm tra đều là đảng viên và thành phần tham gia đoàn cũng có các đảng viên, do đó việc sinh hoạt Đảng định kỳ gặp phải một số khó khăn. Việc sắp xếp lịch sinh hoạt Đảng phải khéo léo tranh thủ thời điểm tại văn phòng có mặt nhiều đảng viên có thể tham dự đồng thời tránh trùng lặp với thời gian thực hiện nghiệp vụ kiểm tra tại cơ sở.
Có thể thấy, trách nhiệm của công tác kiểm tra là vô cùng nặng nề trong tổng thể các hoạt động nghiệp vụ nói chung của BHTGVN cũng như đóng góp vào quá trình đảm bảo sự an toàn, lành mạnh của hệ thống các tổ chức tín dụng, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền. Để thực hiện tốt trách nhiệm trên, các cán bộ kiểm tra của BHTGVN hiện đang phải căng mình đối mặt với nhiều thách thức, khó khăn trong triển khai hoạt động, đòi hỏi tập thể lãnh đạo các đơn vị chuyên môn về kiểm tra luôn ý thức cần phải nỗ lực, không ngừng rèn luyện, nâng cao trình độ, triển khai hiệu quả công tác kiểm tra đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Nỗ lực thực hiện tốt công tác Đảng và chuyên môn
Hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao là một tiêu chí cơ bản, đầu tiên để đánh giá chất lượng đảng viên hàng năm của các chi bộ, đảng bộ, đòi hỏi cán bộ, đảng viên phải nêu cao tinh thần và ý thức trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ chuyên môn một cách hiệu quả và chất lượng nhất. Đồng thời, bên cạnh hoạt động nghiệp vụ, các Chi bộ Kiểm tra luôn nhận thức rõ tầm quan trọng của công tác xây dựng và phát triển đảng là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo, xây dựng đội ngũ, rèn luyện bản lĩnh chính trị cho cán bộ, nhằm thực hiện tốt chuyên môn, nghiệp vụ.
Theo đó, hàng năm các Chi bộ đã tổ chức triển khai học tập, quán triệt đầy đủ, kịp thời các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Trung ương, của Chính phủ, của Đảng ủy Khối Doanh nghiệp Trung ương và của Đảng ủy BHTGVN. Ngoài ra, công tác tổ chức xây dựng Đảng luôn được Chi ủy quan tâm, chú trọng, bám sát các chỉ đạo, hướng dẫn về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở Đảng và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên. Giới thiệu các đảng viên có uy tín cao, có phẩm chất đạo đức tốt và năng lực chuyên môn giỏi để quy hoạch vào các vị trí quản lý, điều hành của đơn vị. Với nội dung chế độ sinh hoạt định kỳ hàng tháng, các Chi bộ Kiểm tra luôn nỗ lực duy trì đều đặn và quan tâm đổi mới về nội dung và hình thức sinh hoạt, nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả sinh hoạt.
Trước thực tế trên, chi bộ các phòng kiểm tra đã nhanh chóng vận dụng Hướng dẫn số 03/HD-TW ngày 27.12.2022 của Ban Bí thư về việc thí điểm sinh hoạt Đảng trực tuyến ở Đảng bộ cơ sở, Chi bộ có tính chất đặc thù hoặc trong hoàn cảnh đặc biệt và sinh hoạt Đảng theo tổ Đảng ở Chi bộ đông Đảng viên. Từ khi vận dụng Hướng dẫn số 03/HD-TW, tỷ lệ Đảng viên tham dự sinh hoạt luôn đạt trên 90% tổng số Đảng viên của Chi bộ, chất lượng sinh hoạt chi bộ theo đó được nâng lên đáng kể.
Theo các Chi bộ Kiểm tra, việc ứng dụng công nghệ thông tin nhằm triển khai công tác Đảng gắn với nghiệp vụ kiểm tra không chỉ góp phần giúp tăng tỷ lệ sinh hoạt Đảng của Đảng viên, mà còn kịp thời triển khai các chủ trương, chính sách, quan điểm của Đảng, qua đó củng cố, nâng cao hiệu quả tính lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng đối với hoạt động chuyên môn. Bên cạnh đó, nhờ có điều kiện sâu sát, nắm tình hình, tâm lý, tư tưởng của cán bộ, Đảng viên, Chi ủy đã xây dựng định hướng cho các buổi sinh hoạt chính trị gắn với hoạt động thực tế. Nhờ vậy, các cán bộ làm công tác kiểm tra đã giữ vững lập trường chính trị, đảm bảo tinh thần công chính, thực hiện đúng nguyên tắc nghiệp vụ.
Tuy nhiên, quá trình triển khai vận dụng Hướng dẫn số 03/HD-TW vẫn gặp những khó khăn nhất định. Điều này xuất phát trước hết do trang thiết bị phục vụ nghiệp vụ và phục vụ sinh hoạt Đảng trực tuyến còn nhiều hạn chế. Với những Đoàn kiểm tra tại khu vực nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa, trong nhiều trường hợp khó có thể tiếp cận với đường truyền internet đủ mạnh và ổn định để tiến hành sinh hoạt trực tuyến, dẫn tới kết nối không thông suốt. Đồng thời, các đảng viên không thể góp mặt trực tiếp tại cuộc họp mà chỉ có thể tham gia trực tuyến cũng sẽ bị hạn chế trong việc tương tác, trao đổi thông tin. Để khắc phục những khó khăn đó, theo các Chi bộ Kiểm tra, đối với những đồng chí được cử đi công tác mà không thể sắp xếp thời gian tham dự sinh hoạt chi bộ trực tuyến, đích thân bí thư, phó bí thư chi bộ sẽ trao đổi, truyền đạt thông tin và tiếp nhận phản hồi trực tiếp khi đảng viên hoàn thành nhiệm vụ công tác trở về. Đối với những đồng chí đảng viên được cử đi công tác tham gia sinh hoạt trực tuyến nhưng chưa thể tiếp thu, đóng góp được đầy đủ ý kiến của mình đối với vấn đề chi bộ đưa ra sinh hoạt, có thể gặp trực bí thư, phó bí thư của chi bộ mình để phản ánh, tiếp nhận và bổ sung thêm ý kiến.
Để công tác Đảng được sâu rễ, bền gốc
Quy định số 48-QĐ/TW ngày 20/12/2021 của Ban Bí thư về chức năng, nhiệm vụ của Đảng bộ, Chi bộ cơ sở trong doanh nghiệp nhà nước đã nêu rõ: “Đảng bộ, Chi bộ cơ sở trong doanh nghiệp nhà nước là hạt nhân chính trị, lãnh đạo doanh nghiệp thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ chính trị, phát triển doanh nghiệp, xây dựng Đảng bộ, Chi bộ trong sạch vững mạnh, góp phần để doanh nghiệp nhà nước giữ vững vị trí then chốt trong nền kinh tế, là lực lượng vật chất quan trọng của kinh tế nhà nước, thúc đẩy phát triển kinh tế, hội nhập quốc tế và thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, xây dựng giai cấp công nhân hiện đại, lớn mạnh”.
Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam là tổ chức tài chính nhà nước, song hoạt động theo mô hình công ty TNHH một thành viên do Nhà nước nắm 100% vốn điều lệ, đồng thời không vì mục tiêu lợi nhuận mà phục vụ mục tiêu chính sách công. Với đặc thù này, việc nâng cao vai trò của tổ chức Đảng đối với BHTGVN là vô cùng quan trọng. Do đó, với những đơn vị có tính chất đặc thù trong hoạt động như các chi bộ Phòng Kiểm tra, cần những biện pháp gợi mở, tháo gỡ, qua đó nâng cao hiệu quả, chất lượng thực hiện nghiệp vụ kiểm tra đồng thời triển khai có hiệu quả công tác xây dựng Đảng tại BHTGVN.
Để nâng cao sự lãnh đạo của Đảng trong các hoạt động nghiệp vụ BHTG nói chung và hoạt động kiểm tra nói riêng, đưa công tác Đảng đi vào cuộc sống của mỗi đảng viên cũng như quần chúng, cần thực hiện một số giải pháp nhằm nâng cao công tác xây dựng và phát triển đảng như sau:
Một là, các chi bộ cần xây dựng kế hoạch công tác cụ thể, phân công nhiệm vụ rõ ràng, đảm bảo có sự thống nhất, song cần linh hoạt theo tình hình thực tế để có thể vừa triển khai các hoạt động giáo dục, bồi dưỡng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, phát huy truyền thống yêu nước, nâng cao ý thức giác ngộ giai cấp, lý tưởng xã hội chủ nghĩa một cách toàn diện, vừa sâu sát với đảng viên, quần chúng.
Hai là, lãnh đạo chi bộ cần thực hiện trách nhiệm nêu gương, đồng thời khuyến khích sự chủ động, sáng tạo của đảng viên, quần chúng ưu tú. Các hoạt động sinh hoạt Đảng không chỉ nên thực hiện từ trên xuống, mà phải lấy đảng viên, quần chúng làm trung tâm, để chính đảng viên trong chi bộ và quần chúng trong đơn vị là người tuyên truyền, vận động, xây dựng tinh thần làm chủ, ý thức cần kiệm, tinh thần đoàn kết, thống nhất nội bộ, rèn luyện bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định lập trường giai cấp.
Ba là, để thực hiện rộng rãi việc tổ chức sinh hoạt Đảng trực tuyến theo Hướng dẫn 03 của Ban Chấp hành Trung ương, BHTGVN cần quan tâm, trang cấp thiết bị công nghệ thông tin hiện đại, đảm bảo kết nối, đường truyền đối với các chi bộ có đặc thù trong hoạt động như chi bộ kiểm tra, giúp việc sinh hoạt trực tuyến được thông suốt, hiệu quả hơn.
Bốn là, cấp ủy Đảng cấp trên, Đảng ủy BHTGVN cần tiếp tục theo sát, kịp thời ghi nhận tình hình, phân tích khó khăn, điểm mạnh, điểm yếu trong công tác Đảng của các chi bộ có tính chất đặc thù nhằm kịp thời chỉ đạo, hướng dẫn, khai mở, tạo điều kiện cho việc sinh hoạt, xây dựng, phát triển Đảng từ tổ chức Đảng cơ sở ngày càng hiệu quả. Trong một số trường hợp khó khăn mang tính chất thể chế, Đảng ủy BHTGVN nắm chắc tình hình để báo cáo Đảng bộ Khối Doanh nghiệp Trung ương và các tổ chức Đảng cấp trên có hướng dẫn, xử lý kịp thời.
Đơn cử, thời điểm Chi nhánh BHTGVN khu vực Tây Bắc Bộ và Chi nhánh BHTGVN tại Thành phố Đà Nẵng mới thành lập, Bí thư Đảng ủy – Giám đốc Chi nhánh đã trực tiếp nhận nhiệm vụ Trưởng đoàn đối với một số Đoàn kiểm tra nhằm phát huy tinh thần nêu gương, xông xáo trong triển khai nghiệp vụ và nắm chắc tình hình chính trị, tư tưởng của Đảng viên trong các Chi bộ có hoạt động đặc thù. Nhờ vậy, các Chi bộ Kiểm tra của các Chi nhánh mới của BHTGVN đã có sự phát triển cả về số lượng và chất lượng.
Năm là, hiện nay, việc sinh hoạt Đảng thông qua hình thức trực tuyến đang được các chi bộ Kiểm tra chủ động vận dụng. Tuy nhiên, phạm vi áp dụng của Hướng dẫn 03-HD/TW về việc thí điểm sinh hoạt Đảng trực tuyến ở Đảng bộ cơ sở, Chi bộ có tính chất đặc thù hoặc trong hoàn cảnh đặc biệt và sinh hoạt Đảng theo tổ Đảng ở Chi bộ đông Đảng viên chưa bao gồm trường hợp một số chi bộ Đảng đặc thù tại BHTGVN, do không thỏa mãn tính chất đặc thù và hoàn cảnh đặc biệt được quy định. Do đó, trên cơ sở cuộc cách mạng khoa học, công nghệ lần thứ 4 đang diễn ra mạnh mẽ, cấp có thẩm quyền cần đề xuất Ban Chấp hành Trung ương sửa đổi, bổ sung Hướng dẫn 03 nêu trên, mở rộng phạm vi áp dụng rộng rãi hơn, tạo điều kiện cho các tổ chức Đảng có tính chất đặc thù áp dụng công nghệ thông tin vào công tác sinh hoạt Đảng.
Có thể nói, trong thời gian qua, toàn Đảng bộ BHTGVN nói chung và các chi bộ phòng kiểm tra nói riêng đã hoàn thành tốt công tác chuyên môn đồng thời với công tác xây dựng, phát triển Đảng. Tuy nhiên, để công tác Đảng và công tác chuyên môn có sự tương hỗ, tác động tích cực lẫn nhau, góp phần đóng góp vào việc BHTGVN thực hiện thành công nhiệm vụ chính trị của tổ chức, sự chủ động, sáng tạo từ Chi bộ cơ sở tới Đảng bộ cấp trên là rất cần thiết. Qua đó, BHTGVN sẽ là công cụ chính sách hiệu quả của Đảng, Chính phủ và ngành Ngân hàng trong việc đảm bảo an toàn hệ thống ngân hàng, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền.
