Mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao
Chính phủ Indonesia đang tích cực theo đuổi tư cách thành viên của OECD như một phần trong tham vọng trở thành quốc gia có thu nhập cao. Indonesia đã là đối tác chính của OECD trong thời gian khá dài, được hưởng lợi từ sự hỗ trợ của tổ chức này nhằm nâng cao chất lượng chính sách và quy định của chính phủ. Quốc gia này cũng thường xuyên nhận được đánh giá chính sách của OECD, được phổ biến các chính sách toàn cầu và thông lệ kinh doanh tốt nhất. Bộ trưởng Điều phối kinh tế Indonesia Airlangga Hartarto khẳng định rằng, tư cách thành viên OECD của Indonesia đã được nâng cao sau khi nước này lấy lại được vị thế quốc gia có thu nhập trung bình cao sau đại dịch Covid-19 và tổ chức thành công Hội nghị Thượng đỉnh Nhóm các Nền kinh tế Phát triển và Mới nổi hàng đầu Thế giới (G20) vào năm ngoái.
Theo Bộ trưởng Airlangga, khi đảm nhận chức Chủ tịch G20, Indonesia đã đưa ra các sáng kiến quan trọng như Đối tác Cơ sở Hạ tầng Toàn cầu (PGI) và Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Công bằng (JETP), giúp G20 phù hợp hơn với tình hình toàn cầu hiện nay. Ông hy vọng rằng, Indonesia sẽ trở thành quốc gia châu Á thứ 3, sau Nhật Bản và Hàn Quốc, gia nhập OECD trong vài năm tới. Bên cạnh đó, Tổng thống Joko Widodo đã công bố tầm nhìn hướng tới mục tiêu đưa Indonesia đạt được vị thế quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045, trùng với lễ kỷ niệm 100 năm lập quốc. Ông cũng bày tỏ hy vọng rằng quá trình trở thành thành viên có thể sẽ diễn ra tốt đẹp và nhanh chóng, đặc biệt là khi Indonesia đã thực hiện các cải cách để củng cố nền kinh tế phù hợp với yêu cầu về tư cách thành viên của OECD.
Sau cuộc gặp giữa Tổng thống Joko Widodo và các đại biểu của OECD tại Cung điện Merdeka, Jakarta hồi tháng 8, Bộ trưởng Bộ Tài chính Indonesia Sri Mulyani cho biết, Tổng thư ký OECD Cormann bày tỏ sự đánh giá cao đối với sự lãnh đạo của Tổng thống Indonesia trong việc thực hiện cải cách ở một số lĩnh vực, nhằm củng cố nền kinh tế quốc gia trong bối cảnh bất ổn toàn cầu. Nhiều biện pháp cải cách trong lĩnh vực đầu tư và kinh tế rất phù hợp với nhu cầu củng cố nền kinh tế của Indonesia.
Cơ hội rộng mở
OECD được biết đến là “câu lạc bộ các nước giàu” với nhiệm vụ thúc đẩy hội nhập và phát triển theo nền tảng kinh tế thị trường. Theo các chuyên gia, việc gia nhập OECD mang lại cho Indonesia lợi ích nhiều hơn là nguy cơ.
Một trong số lợi thế khi trở thành thành viên của tổ chức này là Indonesia sẽ phải tuân thủ các nguyên tắc và giá trị chung nghiêm ngặt của OECD để bảo đảm các tiêu chuẩn chính sách kinh tế cao. Hợp tác quốc tế và các thỏa thuận thương mại trở nên dễ tiếp cận hơn, khi chính sách công của quốc gia phù hợp với các tiêu chuẩn và thông lệ tốt nhất toàn cầu. Trong mắt nhiều nhà đầu tư, tư cách thành viên OECD có thể đại diện cho “con dấu phê duyệt” đối với Indonesia, giúp quốc gia này trở thành một điểm đến đầu tư đầy tiềm năng. Tư cách thành viên sẽ bảo đảm rằng sự phát triển kinh tế và xã hội của Indonesia được theo dõi một cách nhất quán và chặt chẽ, thông qua đánh giá và giám sát định kỳ. Việc thể chế hóa những đánh giá độc lập và khách quan các chính sách và so sánh chuẩn quốc tế thông qua so sánh dữ liệu giữa các quốc gia, sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc trao đổi kinh nghiệm cần thiết nhằm đưa ra chính sách dựa trên bằng chứng.
Hơn nữa, các nhà hoạch định chính sách ở Indonesia có thể hưởng lợi từ việc chuyển giao kiến thức và kỹ năng từ các nước phát triển, cũng như tiếp cận chuyên môn kỹ thuật và khả năng phân tích của OECD. Những quá trình này có thể thúc đẩy chính phủ Indonesia thực hiện những cải cách thiết yếu nhằm cải thiện phúc lợi của người dân, như xóa đói giảm nghèo và cải thiện chất lượng giáo dục. Do đó, OECD vừa đối tác quan trọng, vừa là nguồn tham khảo trong việc giải quyết những mối lo ngại này.
Bên những lợi ích, còn có những vấn đề khác liên quan đến việc gia nhập OECD. Đầu tiên, có những ý kiến cho rằng, tổ chức này quá tập trung vào lợi ích của các nước phát triển và do đó không xem xét một cách thích hợp nhu cầu và quan điểm của các nước đang phát triển, vì cơ cấu kinh tế, nhu cầu và lợi ích của họ khác nhau theo thời gian. Điều này hàm nghĩa rằng cần phải có các chính sách hài hòa giữa kinh nghiệm của các nước OECD và bối cảnh đặc thù của nền kinh tế Indonesia. Vấn đề ở đây là Indonesia đã chuẩn bị như thế nào để giải quyết hậu quả của việc tiêu chuẩn hóa các quy tắc và quy định của mình. Hay những hậu quả ngắn hạn đối với người dân địa phương là gì và cần phải làm gì để chuẩn bị cho người dân địa phương trước những tác động của tư cách thành viên?
Thứ hai, mặc dù tư cách thành viên OECD có thể là một “con dấu phê duyệt” nhưng không phải là con đường tắt để thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Nghiên cứu của Ngân hàng Phát triển Liên Mỹ cho thấy, tư cách thành viên OECD sẽ giúp tăng vốn FDI, nhưng đó không phải là động lực duy nhất. Chẳng hạn, FDI tăng mạnh sau khi Mexico và Chile gia nhập OECD, nhưng nó cũng tăng ở Brazil, dù quốc gia này không phải là thành viên của tổ chức.
Thứ ba, việc trở thành thành viên của OECD cũng là một quyết định mang tính chính trị. Ví dụ, sau khi chiến sự Nga - Ukraine nổ ra, OECD đã chọn chính thức hủy bỏ quá trình gia nhập với Nga, đóng cửa văn phòng OECD ở Moscow và đình chỉ mọi quan hệ với Nga. Những quyết định này có thể đi ngược lại lập trường chính sách đối ngoại tự do và tích cực của Indonesia.
Thứ tư, gia nhập OECD có nghĩa là Indonesia cần sửa đổi luật pháp và chính sách quốc gia và địa phương để đáp ứng các tiêu chí của OECD. Ví dụ, có thể cần phải có một chính sách đầu tư và thương mại cởi mở hơn vì Đánh giá chính sách đầu tư của OECD năm 2020 tại Indonesia đã phát hiện ra rằng quốc gia này vẫn còn khá hạn chế đối với đầu tư quốc tế so với các nước trong khu vực ASEAN.
Hơn nữa, quốc gia này cần phải vạch ra những rủi ro, thời gian tham gia ban đầu và lợi ích lâu dài khi gia nhập OECD. Theo thông cáo báo chí của Bộ Công nghiệp, Indonesia đã thực hiện 15 trong số 200 tiêu chuẩn của OECD. Để thể hiện cam kết, chính phủ Indonesia sẽ thành lập Ủy ban Quốc gia có nhiệm vụ xác định các lỗ hổng chính sách, lĩnh vực và các vấn đề chưa giải quyết được trên toàn khu vực. Quyết định gia nhập của Indonesia sẽ được đưa ra tại cuộc họp của Hội đồng OECD vào tháng 12 tới.
