Tưởng nhớ và thể hiện lòng biết ơn đối với lịch sử

Lễ Thanh Minh là một trong những ngày lễ quan trọng nhất của Trung Quốc, diễn ra vào khoảng đầu tháng 4 Dương lịch hàng năm. Đây là dịp để con cháu tưởng nhớ tổ tiên, quét dọn mộ phần và bày tỏ lòng hiếu kính. Trong ngày này, người dân thường thực hiện các nghi thức tảo mộ, quét dọn phần mộ của tổ tiên và dâng lễ vật như hương, hoa, thực phẩm. Ngoài ra, vì Thanh Minh gắn liền với tiết xuân, nhiều người tận dụng cơ hội này để tổ chức du xuân, thả diều hoặc tham gia các trò chơi truyền thống. Lễ Thanh Minh không chỉ giới hạn ở Trung Quốc mà còn có ảnh hưởng lớn đến nhiều nước Đông Á khác như Việt Nam, Nhật Bản và Hàn Quốc.

Tại Hàn Quốc, Chuseok, còn gọi là Tết Trung thu Hàn Quốc, cũng là ngày lễ lớn nhằm tưởng nhớ tổ tiên và thể hiện lòng biết ơn đối với mùa màng bội thu. Lễ này diễn ra vào rằm tháng 8 Âm lịch. Người Hàn Quốc thường tổ chức nghi thức cúng bái tổ tiên tại nhà vào sáng sớm, gọi là "Charye", sau đó đến nghĩa trang để quét dọn mộ phần và bày tỏ lòng thành kính trong phong tục "Seongmyo". Ngoài ra, Chuseok còn là dịp để tổ chức các hoạt động truyền thống như đánh đu, đấu vật và chơi ganggangsullae - một điệu nhảy vòng tròn do phụ nữ biểu diễn. Đây không chỉ là ngày để tưởng nhớ tổ tiên mà còn là dịp để gia đình sum họp, cùng nhau thưởng thức những món ăn truyền thống như bánh songpyeon.

Tương tự, ở Nhật Bản, lễ Obon là một trong những lễ hội quan trọng nhất của Nhật Bản, mang đậm màu sắc tâm linh và văn hóa Phật giáo. Diễn ra vào giữa tháng 7 hoặc tháng 8 tùy theo vùng, lễ hội này là dịp để tưởng nhớ tổ tiên, khi người ta tin rằng linh hồn người đã khuất trở về thăm con cháu. Các nghi lễ chính bao gồm Mukaebi (thắp lửa đón linh hồn), hakamairi (thăm viếng và dọn dẹp mộ phần), Bon Odori (điệu nhảy truyền thống thể hiện lòng kính trọng với tổ tiên) và Toro Nagashi (thả đèn lồng trên sông để tiễn đưa linh hồn trở về thế giới bên kia). Lễ Obon mang đậm màu sắc tâm linh và là một trong những lễ hội quan trọng nhất của Nhật Bản. Trong dịp này, người Nhật cũng sum họp gia đình và thưởng thức các món ăn truyền thống như mì somen, bánh dango và các món chay. Dù xã hội hiện đại có nhiều thay đổi, Obon vẫn giữ được ý nghĩa thiêng liêng, là thời điểm để con cháu thể hiện lòng hiếu kính và kết nối với tổ tiên.

Khác với các lễ tưởng nhớ tổ tiên tại châu Á, Día de los Muertos (Ngày của người đã khuất) là lễ hội truyền thống của Mexico. Ngày này thường được tổ chức vào ngày 1 và 2 trong tháng 11, tuy nhiên tùy theo địa phương, có nơi lại tổ chức vào ngày 31.10 hoặc 6.11. Không giống như không khí u ám của lễ Halloween phương Tây, Día de los Muertos mang màu sắc vui tươi và rực rỡ để chào đón linh hồn tổ tiên trở về. Trong dịp này, gia đình lập bàn thờ (Ofrenda) với ảnh, nến, hoa cúc vạn thọ và các món ăn yêu thích của người đã khuất. Một nét đặc trưng của lễ hội là phong tục trang điểm và hóa trang thành những hình đầu lâu đầy màu sắc, cùng với các cuộc diễu hành sôi động trên đường phố. Người dân cũng dành thời gian đến nghĩa trang, ăn uống và kể lại những kỷ niệm vui về người thân đã khuất. Với giá trị văn hóa và tâm linh sâu sắc, Día de los Muertos đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại vào năm 2008.

Tại châu Âu, All Souls’ Day (Lễ Các đẳng) diễn ra vào ngày 2.11 hàng năm, là ngày lễ của người Công giáo để tưởng nhớ những linh hồn tổ tiên. Lễ này phổ biến ở nhiều nước châu Âu như Pháp, Italy, Đức và Ba Lan. Trong ngày này, người dân đến nhà thờ để thắp nến và cầu nguyện cho những linh hồn. Họ cũng đến viếng mộ và đặt hoa, đặc biệt là hoa cúc, để thể hiện lòng thành kính. Một số nơi có truyền thống làm việc thiện, giúp đỡ người nghèo để cầu nguyện công đức cho người đã khuất, hay duy trì phong tục nấu các món ăn truyền thống để chia sẻ với hàng xóm, như bánh "Fave dei morti" ở Italy. Ngày Các đẳng có liên quan chặt chẽ đến Lễ Các Thánh (All Saints' Day - 1.11) và chịu ảnh hưởng từ truyền thống Công giáo La Mã.

Tôn vinh những vị vua lập quốc

Trong khi đó, một số nước lại tổ chức những lễ kỷ niệm tưởng nhớ đến những vị vua lập nước huyền thoại. Có thể kể đến như tại Mông Cổ, ngày Lễ tưởng Niệm Genghis Khan (Thành Cát Tư Hãn) là một dịp rất quan trọng của quốc gia, được tổ chức vào ngày 14.11 hàng năm. Lễ này nhằm tưởng nhớ Thành Cát Tư Hãn, người sáng lập đế quốc Mông Cổ, một trong những đế quốc rộng lớn và quyền lực nhất trong lịch sử thế giới. Vị vua huyền thoại này không chỉ nổi bật với tài lãnh đạo và chiến lược quân sự mà còn để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử và văn hóa của dân tộc Mông Cổ. Vào ngày lễ này, người dân Mông Cổ tổ chức các nghi thức tưởng niệm tại các địa điểm linh thiêng, thực hiện lễ cúng tế để bày tỏ lòng kính trọng đối với Thành Cát Tư Hãn và các vị anh hùng trong lịch sử của họ. Ngoài ra, cũng có những hoạt động văn hóa truyền thống như múa, ca hát và các trò chơi dân gian, phản ánh lòng tự hào dân tộc và sự tôn vinh những giá trị văn hóa lâu đời của người Mông Cổ.

Tương tự, Ngày tưởng niệm Chakri, hay còn gọi là ngày Thành lập Triều đại Chakri, được tổ chức vào ngày 6.4 hàng năm tại Thái Lan, nhằm kỷ niệm công lao của Vua Rama I (Phra Phutthayotfa Chulalok), người sáng lập triều đại Chakri vào năm 1782. Đây là sự kiện quan trọng, đánh dấu sự chuyển mình của Thái Lan thành một quốc gia thống nhất với Thủ đô Bangkok. Vua Rama I không chỉ nổi bật với tài năng quân sự mà còn là một nhà lãnh đạo tài ba, đóng góp vào việc phát triển văn hóa, nghệ thuật và chính trị của đất nước. Trong ngày lễ này, các nghi lễ hoàng gia được tổ chức trang trọng, bao gồm lễ dâng hương tại tượng đài của Vua Rama I, cùng các sự kiện văn hóa và hoạt động tưởng niệm do người dân Thái Lan tham gia, thể hiện lòng tôn kính và tự hào đối với những cống hiến của vị vua sáng lập triều đại Chakri. Thực tế, ngày này không chỉ kỷ niệm lễ đăng quang và những đóng góp của Vua Rama I mà còn kỷ niệm tất cả các vị vua của Triều đại Chakri, trong đó có quốc vương trị vì hiện tại, Vajiralongkorn (Rama X).

Tương tự, Lễ Gaecheonjeol, hay còn gọi là ngày Lập Quốc Hàn Quốc, là một trong những ngày lễ quốc gia quan trọng nhất của Hàn Quốc, được tổ chức vào ngày 3.10 hàng năm. Ngày này kỷ niệm sự kiện Đàn Quân (Dangun), vị vua huyền thoại, sáng lập vương quốc Cổ Triều Tiên (Gojoseon) vào năm 2333 TCN, đánh dấu sự khởi đầu của lịch sử dân tộc Hàn. Trong tiếng Hàn, "Gaecheonjeol" có nghĩa là “Ngày trời mở”, tượng trưng cho sự khai sinh của quốc gia và nền văn minh Hàn Quốc. Lễ này không chỉ mang ý nghĩa lịch sử sâu sắc mà còn thể hiện lòng tự hào dân tộc của người dân Hàn Quốc. Các hoạt động chính trong ngày này bao gồm lễ tưởng niệm, các sự kiện văn hóa truyền thống và các nghi lễ tôn vinh tổ tiên.

Dù mỗi nền văn hóa có cách tổ chức lễ khác nhau, tất cả đều hướng đến mục tiêu chung là tôn vinh tổ tiên, duy trì truyền thống và củng cố sự gắn kết gia đình, cộng đồng. Những nghi lễ này không chỉ phản ánh niềm tin tâm linh, mà còn thể hiện bản sắc văn hóa độc đáo của từng dân tộc.