Nhiều vụ bạo hành có sự dung túng của chính người ruột thịt
Quan tâm đến vấn đề phòng, chống bạo hành trẻ em trong môi trường gia đình, ĐBQH Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn) nhận thấy, thời gian qua, số vụ bạo hành trẻ em, số vụ bạo hành trẻ em trong môi trường gia đình tăng cả về số vụ và mức độ nghiêm trọng. Trong năm 2021, theo thống kê của Bộ Công an, trong tổng số gần 2.000 vụ xâm hại trẻ em thì hầu hết là do chính người thân trong gia đình gây ra. Con số này cũng trùng khớp với thống kê của Tổng đài quốc gia bảo vệ trẻ em. Trong tổng số cuộc gọi liên quan đến bạo hành trẻ em thì do chính những người thân trong gia đình gây ra chiếm tới 75%. Nhiều vụ xảy ra trong gia đình thiếu hoàn thiện, cha mẹ ly hôn, ly thân. Các em bị bạo hành bởi cha dượng, mẹ kế, chồng hờ, vợ hờ của cha mẹ. Đáng lên án là nhiều vụ bạo hành có sự dung túng tiếp tay bởi chính những người ruột thịt của các em và nhiều em đã phải chịu những nỗi đau chẳng chịu cả trên cơ thể và trong tâm hồn và thương tâm hơn là nhiều em vì bạo hành mà đã vĩnh viễn mất đi cuộc sống.
Chỉ rõ đặc điểm của bạo lực gia đình chủ yếu xảy ra sau cánh cửa của mỗi gia đình, nên đại biểu Nguyễn Thị Thủy lưu ý, các vụ bạo hành này rất khó phát hiện. Hơn nữa, nạn nhân bị bạo hành lại là trẻ em nên khó có khả năng phản ánh, phản ứng và dẫn đến thời gian qua xảy ra nhiều vụ đặc biệt nghiêm trọng, bị bạo hành trong một thời gian dài và chỉ bị phát hiện khi các em đã được đưa đến viện trong tình trạng đã tử vong hoặc nguy kịch đến tính mạng. Có thể lấy ví dụ hai vụ bạo hành gần đây gây chấn động dư luận như vụ bé gái 8 tuổi tại TP. Hồ Chí Minh được đưa đến viện trong tình trạng đã tử vong. Hay như vụ bé gái 3 tuổi tại Hà Nội được đưa đến viện trong tình trạng có 39 chiếc đinh găm vào đầu.
“Từ thực tế nêu trên cho thấy một trong những nguyên nhân quan trọng, đó là do pháp luật còn thiếu hoàn thiện chưa thật sự phù hợp, nhất là còn thiếu những quy định để chủ động phòng ngừa bạo hành trẻ em ở những gia đình có hoàn cảnh đặc biệt”, đại biểu Nguyễn Thị Thủy nói.
Ngoài ra, việc phòng, chống bạo hành trẻ em trong môi trường gia đình vừa thuộc phạm vi điều chỉnh của dự án luật này vừa thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Trẻ em. Do vậy, ĐBQH tỉnh Bắc Kạn đề nghị, cần tính toán mức độ điều chỉnh phù hợp với nhiệm vụ của từng luật để có thêm công cụ bảo vệ hiệu quả trẻ em trong môi trường gia đình, nhưng phải tránh sự chồng lấn, mâu thuẫn giữa 2 luật này.
Không tán thành thực hiện hòa giải trong bạo hành trẻ em
Về biện pháp hòa giải vụ việc bạo lực gia đình, tại Điều 21 dự thảo Luật quy định biện pháp hòa giải không chỉ được áp dụng đối với các tranh chấp, mâu thuẫn trong gia đình như quy định hiện hành, mà còn được áp dụng cả đối với các vụ việc bạo lực gia đình. Trong nhiều trường hợp thì việc bổ sung như dự thảo luật là cần thiết để phát huy vai trò của gia đình, của dòng họ, của những người có uy tín để kịp thời hòa giải, ngăn ngừa bạo lực gia đình tiếp diễn. Tuy nhiên, ĐBQH Nguyễn Thị Thủy không tán thành áp dụng hòa giải đối với trường hợp bạo hành trẻ em, vì đây là những đối tượng đặc biệt cần có sự bảo vệ đặc biệt. ĐBQH đề nghị, sửa lại quy định này theo hướng đối với những trường hợp bạo hành trẻ em đến mức phải xử lý hình sự, hoặc xử lý hành chính thì cần áp dụng biện pháp tương xứng. Trường hợp chưa đến mức hình sự hoặc chưa đến mức hành chính thì cần áp dụng biện pháp góp ý, phê bình quy định tại Điều 23, dự thảo Luật, do tổ trưởng tổ dân phố và trưởng thôn chủ trì, để kịp thời ngăn ngừa bạo lực trẻ em tiếp diễn mà không nên cho hòa giải đối với trường hợp này.
Đối với biện pháp cấm tiếp xúc, tại Điều 33 dự thảo Luật quy định Chủ tịch UBND cấp xã có quyền ra lệnh áp dụng biện pháp cấm tiếp xúc trong trường hợp bạo lực với người lớn, còn trường hợp bạo lực với trẻ em thì áp dụng biện pháp cấm tiếp xúc theo Luật Trẻ em.
Qua rà soát Luật Trẻ em thấy rằng, trong Luật không có biện pháp cấm tiếp xúc, nhưng có biện pháp tạm thời cách ly trẻ khỏi gia đình, và điều kiện để được áp dụng biện pháp này chỉ trong trường hợp trẻ em bị bạo hành bởi chính cha mẹ hoặc là người chăm sóc trẻ. Luật Trẻ em cũng định nghĩa rất rõ là người chăm sóc trẻ bao gồm ba trường hợp: một là người giám hộ; hai là người được giao chăm sóc thay thế; ba là người được giao trách nhiệm phối hợp cùng với cha mẹ chăm sóc trẻ.
Đối chiếu với những trường hợp bạo hành trẻ em trong thời gian vừa qua do các đối tượng là "chồng hờ", "vợ hờ" của cha mẹ gây ra, đại biểu tỉnh Bắc Kạn nhận thấy, vừa không thuộc trường hợp được áp dụng biện pháp cấm tiếp xúc, và theo dự thảo Luật, cũng vừa không được áp dụng biện pháp tạm thời cách ly trẻ theo Luật Trẻ em. “Đây là một khoảng trống của pháp luật, cần phải rà soát để bổ sung ngay trong luật này để kịp thời bảo vệ trẻ em”, ĐBQH Nguyễn Thị Thủy nhấn mạnh.
ĐBQH Nguyễn Thị Thủy đưa ra 3 kiến nghị:
Thứ nhất, rà soát để khắc phục những khoảng trống bảo vệ trẻ em trong dự thảo Luật Phòng, chống bạo lực gia đình và trong Luật Trẻ em như trường hợp vừa nêu ở trên.
Thứ hai, bổ sung các biện pháp đặc thù để chủ động phòng ngừa bạo hành trẻ em trong môi trường gia đình, ở những gia đình có hoàn cảnh đặc biệt.
Thứ ba, đối với biện pháp cấm tiếp xúc, đề nghị cho áp dụng cả đối với trường hợp bạo hành trẻ em trong thời gian chờ Chủ tịch UBND xã, cấp xã lập hồ sơ để đề nghị cơ quan tư pháp có thẩm quyền áp dụng biện pháp tạm thời cách ly trẻ khỏi gia đình.
