Xác định rõ trách nhiệm của địa phương trong quy hoạch đô thị
Qua nghiên cứu dự thảo Luật, ĐBQH Phạm Đức Ấn (Đoàn Hà Nội) cho rằng: Dự thảo cần thể hiện rõ hơn về công tác quy hoạch xây dựng các dự án nhà ở tại đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng (viết tắt theo tiếng Anh là TOD) như dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Chí Minh đã đề cập về vấn đề này vì lợi ích công cộng.
Theo đại biểu Phạm Đức Ấn, cần xác định rõ về thu hồi đất để phục vụ mục đích công cộng; đặc biệt là tại Chương IV của Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) và Điều 79 của Dự án Luật Đất đai (sửa đổi). Theo đó, cần xác định rõ trách nhiệm của các tỉnh, thành phố trong quy hoạch và xây dựng các khu đô thị; xác định rõ các phân khu chức năng và nhất là sức chứa dân cư ở trong từng dự án. Như vậy, phải thể hiện được các khu đô thị gồm cơ sở hạ tầng, cơ sở xã hội thiết yếu. "Đây được xem là các dự án vì mục đích công cộng thì cần có những quy định yêu cầu trực tiếp trách nhiệm giải phóng mặt bằng thuộc về các tỉnh và thành phố", ĐBQH Phạm Đức Ấn nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, đại biểu cũng cho rằng nếu như các dự án này sau khi giải phóng mặt bằng mới triển khai việc đấu thầu thì xem tiền thu được sau đấu thầu, sau khi trừ các chi phí đền bù, giải phóng mặt bằng và các chi phí liên quan đến triển khai trước khi đấu thầu có thể dùng một tỷ lệ nhất định để hỗ trợ trở lại cho người bị thu hồi đất, phần còn lại thì nộp vào ngân sách.
Phân tích làm rõ một số lợi ích của giải pháp này, ĐBQH Phạm Đức Ấn cho rằng: Trước hết, là bảo đảm hài hòa lợi ích của người bị thu hồi đất, lợi ích của Nhà nước và lợi ích của doanh nghiệp kinh doanh bất động sản. Các bên liên quan đều được hưởng lợi từ chủ trương này. Đặc biệt, là bảo đảm lợi ích của người có đất bị thu hồi nên vấn đề giải phóng mặt bằng sẽ nhanh chóng, thuận lợi hơn nhiều.
"Việc thực hiện theo định hướng TOD sẽ giảm thiểu sự manh mún trong phát triển nhà ở tại đô thị, đặc biệt là tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh", ĐBQH Phạm Đức Ấn nhấn mạnh.
Tránh được đầu cơ đẩy giá nhà lên cao
Đáng chú ý, với những luận điểm đã nêu ở trên, ĐBQH Phạm Đức Ấn đánh giá, việc thực hiện sẽ giảm thiểu được tình trạng doanh nghiệp bất động sản phải đi đường vòng, vay tiền ngân hàng để mua nhà để thực hiện chuyển nhượng quyền từng thửa đất một, sau đó mới gom lại. Mặc dù vậy, theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng thì không có cơ sở để doanh nghiệp gom từng mảnh đất lại sau mới làm dự án. Dó đó, có thể thông qua các cá nhân trong công ty hoặc thành lập một chuỗi các công ty để tránh mục đích sử dụng vốn mua để mua, bán hàng hóa nhưng trên thực tế là để phục vụ cho việc mua bất động sản, gom lại sau đó xây dựng dự án.
"Nhiều khi việc này xảy ra một tình trạng là có những mảnh đất họ không thể nào mua được hết, bởi vì có nhiều chủ sở hữu không bán, dẫn đến dự án đó bị ách tắc và thực sự đằng sau đó lại trở thành nợ xấu của các ngân hàng", ĐBQH Phạm Đức Ấn cho biết. Đồng thời, nhấn mạnh: Để tránh thực trạng này này, việc giao các tỉnh, thành phố triển khai giải tỏa mặt bằng để thực hiện các dự án đầu tư này là rất cần thiết.
Cũng theo đại biểu Phạm Đức Ấn, để các dự án phát triển được thực hiện nhanh chóng, đồng bộ hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội và thuận tiện trong giao thông thì rõ ràng với nguồn cung dồi dào, giá nhà ở ổn định sẽ tránh được đầu cơ đẩy giá nhà lên cao và gây rất nhiều tiêu cực, hệ lụy cho xã hội trong điều kiện hiện nay. "Tất nhiên, khó khăn nhất là vấn đề kinh phí và phải giao quyền phát hành trái phiếu để phục vụ phát triển nhà ở và đặc biệt là thành lập quỹ phát triển nhà ở. Trong giai đoạn đầu, nợ ngân sách địa phương có thể tăng lên do đền bù giải phóng mặt bằng, nhưng sau này khi có các dự án gối đầu thì những nội dung này sẽ phát huy tác dụng và việc triển khai sẽ tốt hơn", đại biểu nêu quan điểm.
