Tham dự có: các thành viên Ủy ban Pháp luật và Tư pháp; đại diện Thường trực Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội; Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh; Phó Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Quang Dũng; đại diện các bộ, ngành, cơ quan liên quan.
Tại phiên họp, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp thẩm tra 4 nội dung gồm: dự án Luật Tương trợ tư pháp về dân sự; dự án Luật Tương trợ tư pháp về hình sự; dự án Luật Dẫn độ; dự án Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù.
Theo các Tờ trình, việc xây dựng 4 Luật này là cần thiết nhằm đáp ứng đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về cải cách tư pháp và tăng cường hội nhập, hợp tác quốc tế trong lĩnh vực tư pháp; bảo đảm tương thích và đồng bộ với hệ thống pháp luật trong nước, các cam kết quốc tế của Việt Nam trong cùng lĩnh vực; khắc phục những hạn chế, bất cập trong Luật Tương trợ tư pháp hiện hành; góp phần nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội phạm, bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
Quang cảnh phiên họp
Dự thảo Luật Tương trợ tư pháp về dân sự gồm 5 chương, 36 điều. Về phạm vi tương trợ tư pháp về dân sự, kế thừa nội dung của Luật Tương trợ tư pháp hiện hành với các nội dung tống đạt giấy tờ; thu thập, cung cấp chứng cứ; triệu tập người làm chứng, người giám định; đồng thời, bổ sung phạm vi cung cấp các giấy tờ, bản án, quyết định của tòa án có thông tin về hộ tịch; cung cấp thông tin pháp luật trên cơ sở nội luật hóa các điều ước quốc tế tương trợ tư pháp về dân sự mà Việt Nam là thành viên.
Dự thảo Luật Tương trợ tư pháp về hình sự gồm 5 chương, 45 điều; quy định các nguyên tắc, thẩm quyền, trình tự, thủ tục thực hiện hoạt động tương trợ tư pháp về hình sự giữa Việt Nam với nước ngoài; nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của các cơ quan nhà nước Việt Nam trong hoạt động tương trợ tư pháp về hình sự.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Mai Thị Phương Hoa phát biểu
Dự thảo Luật Dẫn độ gồm 5 chương và 45 điều, trong đó, sửa đổi 19 điều, bổ sung 10 điều và cắt giảm 1 điều so với Luật Tương trợ tư pháp trong lĩnh vực dẫn độ. Dự thảo Luật quy định nguyên tắc, thẩm quyền, điều kiện, trình tự, thủ tục thực hiện dẫn độ và trách nhiệm của các cơ quan nhà nước của Việt Nam trong dẫn độ; áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân Việt Nam và nước ngoài có liên quan đến dẫn độ với Việt Nam.
Dự thảo Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù gồm 5 chương, 45 điều. So với quy định của Luật Tương trợ tư pháp năm 2007 trong lĩnh vực chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù, dự thảo Luật sửa đổi 14 điều, xây dựng mới 18 điều, bỏ 1 điều và 2 quy định. Dự thảo Luật quy định nguyên tắc, thẩm quyền, trình tự, thủ tục thực hiện tiếp nhận, chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù giữa Việt Nam với nước ngoài; trách nhiệm của các cơ quan nhà nước Việt Nam trong hoạt động tiếp nhận, chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù.
Phó Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Quang Dũng phát biểu
Cho ý kiến tại phiên họp, các thành viên Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành với sự cần thiết ban hành 4 Luật trên cơ sở tách ra từ Luật Tương trợ tư pháp như đã nêu trong các Tờ trình của Chính phủ và Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Luật Tương trợ tư pháp hiện hành điều chỉnh 4 lĩnh vực nhưng mỗi lĩnh vực lại có phạm vi điều chỉnh, đối tượng tác động, mục đích và bản chất khác nhau nên khó bảo đảm áp dụng đồng bộ, dẫn đến việc các quy định chung của Luật không điều chỉnh được những đặc thù riêng trong từng lĩnh vực.
Bên cạnh đó, thực tiễn triển khai thực hiện hoạt động tương trợ tư pháp qua hơn 16 năm đã bộc lộ những hạn chế, bất cập cần được tháo gỡ, giải quyết; một số quy định của các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên cần phải được tiếp tục nội luật hóa.
Các đại biểu cũng nhận thấy, nội dung của các dự thảo Luật cơ bản đã thể chế hóa đầy đủ và phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng về tương trợ tư pháp, Hiến pháp năm 2013; cơ bản thống nhất với hệ thống pháp luật và tương thích với các điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên. Đồng thời, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cần tiếp tục bám sát các định hướng sửa đổi các luật có liên quan trong thời gian tới như: Bộ luật Tố tụng hình sự, Bộ luật Hình sự, Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, Luật Tổ chức Viện Kiểm sát nhân dân... để bảo đảm tính đồng bộ, tính thống nhất của hệ thống pháp luật.
Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh phát biểu
Mặt khác, 4 dự án Luật này được tách ra từ Luật Tương trợ tư pháp nên có mối liên hệ mật thiết với nhau. Do đó, đề nghị các cơ quan chủ trì soạn thảo phối hợp chặt chẽ, rà soát kỹ quy định của các dự thảo Luật để bảo đảm tính đồng bộ, tính thống nhất. Ngôn ngữ, kỹ thuật soạn thảo văn bản cần được tiếp tục rà soát, chỉnh lý để phù hợp với quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Tán thành với phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng của 4 Luật, song, có ý kiến đề nghị điều chỉnh bố cục của các dự thảo Luật theo hướng ngắn gọn, đưa các nội dung của Chương Quản lý nhà nước thành 1 điều quy định về trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong Chương I - Những quy định chung, tương tự như một số luật đã được Quốc hội thông qua trong thời gian vừa qua.
Phát biểu kết luận, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, sau một buổi làm việc khẩn trương, trách nhiệm, phiên họp đã nhận được những ý kiến rất tâm huyết, sâu sắc của các thành viên Ủy ban. Các ý kiến cơ bản đánh giá cao sự chuẩn bị 4 dự án Luật của Chính phủ, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao.
Chủ nhiệm Ủy ban Hoàng Thanh Tùng đề nghị các cơ quan tiếp tục phối hợp với Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp để rà soát, bảo đảm tính đồng bộ, có cách tiếp cận thống nhất thống nhất trong 4 dự án Luật về các vấn đề chung như: quản lý nhà nước, nguyên tắc tương trợ tư pháp, chi phí... Đối với những vấn đề còn nhiều ý kiến, các cơ quan cần cần tiếp tục trao đổi, làm rõ để có đề xuất thống nhất.
Đồng thời, đề nghị, các nhóm nghiên cứu của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp được giao chủ trì từng dự án Luật khẩn trương tiếp thu, hoàn thiện Báo cáo thẩm tra trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét cho ý kiến tại phiên họp tới.
