Trong cuộc họp báo chung với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ngày 4.2 (giờ địa phương), nhà lãnh đạo Mỹ bày tỏ quan điểm cá nhân rằng không có tương lai lâu dài cho người Palestine ở Gaza, và dải đất bị xung đột tàn phá này chẳng còn có thể sinh sống được nữa, do đó, người dân Palestine không có lựa chọn nào khác ngoài việc phải rời đi.
Ông Trump cho biết Hoa Kỳ sẽ tái phát triển lãnh thổ sau khi người Palestine được tái định cư ở nơi khác và biến lãnh thổ thành nơi mà "người dân thế giới" - bao gồm cả người Palestine - sẽ sinh sống. Vị Tổng thống đã tạo dựng tên tuổi của mình với tư cách là một ông trùm bất động sản ở New York nói thêm: “Chúng tôi sẽ đảm bảo rằng quá trình tái thiết sẽ được thực hiện ở đẳng cấp thế giới. Điều này sẽ tuyệt vời đối với người dân chủ yếu là người Palestine”. Ông không đưa ra chi tiết về thẩm quyền mà Hoa Kỳ sẽ sử dụng để lấy đất và phát triển nó.
Ông Trump cũng cho rằng việc Mỹ tiếp quản Gaza sẽ thúc đẩy ổn định trong khu vực. Nhà lãnh đạo Mỹ bày tỏ: "Đây không phải là quyết định được đưa ra một cách dễ dàng. Tất cả những người mà tôi đã trao đổi đều ủng hộ ý tưởng Mỹ sở hữu dải đất đó”.
Bên cạnh đó, ông Trump đề xuất người dân Palestine tại Gaza di chuyển đến địa điểm mới do một hoặc nhiều quốc gia Trung Đông cung cấp. Thay vì Gaza, ông ấy đề xuất người Palestine nên được cung cấp một vùng đất mới, "tươi đẹp và tốt" để sinh sống.
Tổng thống Trump không đưa ra ngay chi tiết về phương pháp Mỹ sẽ quản lý Gaza cũng như kế hoạch hành động của họ với dải đất này. Ông Trump chia sẻ: "Mỹ sẽ tiếp quản Dải Gaza, và thực hiện nhiệm vụ tại đó. Chúng tôi sẽ quản lý Gaza và chịu trách nhiệm xử lý tất cả các quả bom chưa nổ nguy hiểm, cũng như những loại vũ khí khác tại địa điểm này”. Ông cho biết Mỹ sẽ nỗ lực phát triển kinh tế khu vực này sau khi dọn sạch các tòa nhà bị phá hủy.
Những bình luận khiêu khích được đưa ra khi các cuộc đàm phán đang diễn ra trong tuần này với lời hứa về việc tăng cường viện trợ nhân đạo và vật tư tái thiết để giúp người dân Gaza phục hồi sau hơn 15 tháng xung đột tàn khốc. Giờ đây, ông Trump muốn thúc đẩy khoảng 1,8 triệu người rời khỏi vùng đất mà họ gọi là quê hương và tuyên bố nó thuộc về Hoa Kỳ, có thể là quân đội Hoa Kỳ.
Phản ứng của các đồng minh
Ai Cập, Jordan và các đồng minh khác của Hoa Kỳ ở Trung Đông đã cảnh báo Trump rằng việc di dời người Palestine khỏi Gaza sẽ đe dọa sự ổn định của Trung Đông, có nguy cơ mở rộng xung đột và làm suy yếu nỗ lực kéo dài hàng thập kỷ của Hoa Kỳ và các đồng minh hướng tới giải pháp hai nhà nước.
Bộ ngoại giao Ảrập Xêút đã đưa ra phản ứng gay gắt, lưu ý rằng lời kêu gọi lâu nay của họ về một nhà nước Palestine độc lập là "lập trường kiên định, vững chắc và không lay chuyển". Ảrập Xêút đã đàm phán với Hoa Kỳ về một thỏa thuận công nhận Israel về mặt ngoại giao để đổi lấy một hiệp ước an ninh và các điều khoản khác.
Tuyên bố của Ảrập Xêút cho biết: "Nhiệm vụ của cộng đồng quốc tế ngày nay là nỗ lực giảm bớt nỗi đau khổ tột cùng mà người dân Palestine phải chịu đựng, những người sẽ vẫn trung thành với đất đai của họ và sẽ không từ bỏ nó".
Tuy nhiên, Trump vẫn khăng khăng rằng người Palestine "không có lựa chọn nào khác" ngoài việc rời khỏi "đống đổ nát lớn" là Gaza. Ông lên tiếng khi các trợ lý hàng đầu của ông nhấn mạnh rằng mốc thời gian từ ba đến năm năm để tái thiết vùng lãnh thổ bị chiến tranh tàn phá, như đã nêu trong một thỏa thuận ngừng bắn tạm thời, là không khả thi.
Tương tự như vậy, Thủ tướng Australia Anthony Albanese phát biểu với các phóng viên tại Canberra rằng đất nước của ông từ lâu đã ủng hộ giải pháp hai nhà nước ở Trung Đông và không có gì thay đổi. “Lập trường của Australia vẫn giống như sáng nay, như năm ngoái, như 10 năm trước”, ông nói.
Ông Trump đã gây ra một làn sóng phản ứng mạnh mẽ từ các đồng minh với nhiều quyết định gần đây của mình, từ việc mua Greenland, sáp nhập Canada và khả năng tiếp quản Kênh đào Panama. Hiện vẫn chưa rõ liệu ý tưởng tiếp quản Dải Gaza có phải là một kế hoạch được cân nhắc kỹ lưỡng hay là một nước cờ mở đầu trong các cuộc đàm phán hay không.
Ông Albanese, quốc gia là một trong những đồng minh mạnh nhất của Mỹ ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, dường như tỏ ra thất vọng khi được hỏi về kế hoạch Gaza, nhấn mạnh rằng các chính sách của Australia "sẽ nhất quán". "Với tư cách là Thủ tướng Australia, tôi sẽ không đưa ra bình luận hàng ngày về các tuyên bố của tổng thống Hoa Kỳ", ông nói. "Nhiệm vụ của tôi là ủng hộ lập trường của Australia".
Bộ Ngoại giao New Zealand cho biết trong một tuyên bố rằng "sự ủng hộ lâu dài của họ đối với giải pháp hai nhà nước đã được ghi nhận" và nói thêm rằng họ cũng "sẽ không bình luận về mọi đề xuất được đưa ra".
Đảng Dân chủ lo ngại, phe Cộng hòa hoài nghi
Đề xuất của tổng thống đã khiến đảng Dân chủ lo ngại trong khi các đồng minh đảng Cộng hòa của ông tỏ ra hoài nghi.
Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Chris Coons cho biết ý tưởng này có nguy cơ khiến phần còn lại của thế giới nghĩ rằng chúng ta là một đối tác không đáng tin cậy, đồng thời lưu ý đến sự trớ trêu của đề xuất được đưa ra ngay sau khi Trump có động thái giải thể Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID). Ông Coons đặt câu hỏi: "Tại sao chúng ta lại từ các chương trình nhân đạo trên khắp thế giới mà chúng ta đã thực hiện nhiều thập kỷ và giờ đây lại lao vào một trong những thách thức nhân đạo lớn nhất thế giới?"
Dân biểu đảng Dân chủ Rashida Tlaib, một thành viên Quốc hội người Mỹ gốc Palestine đến từ Michigan, đã cáo buộc Trump trong một bài đăng trên mạng xã hội là "công khai kêu gọi thanh trừng sắc tộc" với ý định tái định cư toàn bộ dân số Gaza.
“Chúng ta sẽ xem những người bạn Ảrập của chúng ta nói gì về điều đó”, Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, một đảng viên Cộng hòa Nam Carolina và là đồng minh của Trump cho biết. “Và tôi nghĩ rằng hầu hết người dân Nam Carolina có lẽ không hào hứng với việc gửi người Mỹ đến tiếp quản Gaza. Tôi nghĩ rằng điều đó có thể gây ra nhiều vấn đề”.
Phản ứng của Palestine
Ngày 4.2, Đại sứ Palestine tại Liên Hợp Quốc (LHQ) Riyad Mansour đã lên tiếng kêu gọi các nhà lãnh đạo thế giới và cộng đồng quốc tế cần tôn trọng nguyện vọng của người Palestine muốn ở lại Gaza.
Trong tuyên bố của mình, ông Mansour khẳng định Gaza là quê hương của người Palestine và dù một phần của vùng đất này đã bị tàn phá, người Palestine vẫn lựa chọn trở về. Đại sứ Palestine đồng thời kêu gọi các nhà lãnh đạo và cộng đồng quốc tế tôn trọng quyết định và nguyện vọng của người dân Palestine.
Phản ứng của Hamas
Hamas, bên châm ngòi cho cuộc chiến bằng cuộc tấn công vào Israel vào ngày 7.10.2023, cho biết đề xuất của Trump là "công thức tạo ra sự hỗn loạn và căng thẳng trong khu vực". Nhóm chiến binh này cho biết trong một tuyên bố: "Thay vì buộc lực lượng chiếm đóng của người Do Thái phải chịu trách nhiệm về tội diệt chủng và di dời, họ lại được khen thưởng chứ không phải bị trừng phạt".
Phản ứng của Israel
Về phần mình, Thủ tướng Netanyahu phát biểu bên cạnh Tổng thống Trump khẳng định ý tưởng này có thể mang đến những thay đổi lịch sử.
Chuyến thăm Washington của Thủ tướng Netanyahu trong chuyến thăm đầu tiên của một nhà lãnh đạo nước ngoài trong nhiệm kỳ thứ hai của Trump diễn ra vào thời điểm sự ủng hộ của người dân dành cho ông đang giảm sút. Việc xuất hiện cùng Tổng thống Trump, người rất được lòng dân Israel, có thể giúp đánh lạc hướng dư luận khỏi phiên tòa mà ông đang phải đối mặt cũng như giúp nâng cao vị thế của ông.
Ông Netanyahu đã ca ngợi sự lãnh đạo của Trump trong việc đạt được thỏa thuận về con tin và ngừng bắn. Thủ tướng cũng khen ngợi Trump vì luôn có những suy nghĩ vượt ra ngoài khuôn khổ.
Netanyahu đã gặp cố vấn an ninh quốc gia Nhà Trắng Mike Waltz và Witkoff vào 3.2 để bắt đầu công việc khó khăn là làm trung gian cho giai đoạn tiếp theo của thỏa thuận ngừng bắn .
Nhà lãnh đạo Israel cho biết ông sẽ cử một phái đoàn đến Qatar để tiếp tục các cuộc đàm phán gián tiếp với Hamas đang được quốc gia Ảrập vùng Vịnh làm trung gian, đây là xác nhận đầu tiên cho thấy các cuộc đàm phán đó sẽ tiếp tục. Ông Netanyahu cũng cho biết ông sẽ triệu tập Nội các an ninh của mình để thảo luận về các yêu cầu của Israel đối với giai đoạn tiếp theo của lệnh ngừng bắn khi ông trở về Israel vào cuối tuần.
Trong khi đó, ông Witkoff cho biết ông có kế hoạch gặp thủ tướng Qatar, Sheikh Mohammed bin Abdulrahman Al Thani, tại Florida vào 6.2 để thảo luận về giai đoạn tiếp theo của lệnh ngừng bắn. Qatar và Ai Cập đã đóng vai trò là trung gian chính với Hamas trong suốt cuộc xung đột.
Ông Netanyahu đang chịu áp lực dữ dội từ các thành viên cực hữu trong liên minh cầm quyền của ông để từ bỏ lệnh ngừng bắn và tiếp tục chiến đấu ở Gaza để loại bỏ Hamas. Bezalel Smotrich, một trong những đối tác chủ chốt của Netanyahu, tuyên bố sẽ lật đổ chính phủ nếu chiến tranh không được tái khởi động, một bước đi có thể dẫn đến bầu cử sớm.
