Hôm nay, tôi và các đồng chí Phó Chủ tịch Quốc hội, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội rất vui mừng tham dự Hội nghị tổng kết công tác năm 2023, triển khai nhiệm vụ năm 2024 của Văn phòng Quốc hội (VPQH).
Qua xem báo cáo bằng hình ảnh và ý kiến phát biểu của đại diện các cơ quan của VPQH và các cơ quan hữu quan, có thể thấy, năm 2023 là năm bận rộn, vất vả nhưng cũng rất thành công của Quốc hội. Có được kết quả này có vai trò quan trọng của VPQH với tính chất vừa là cơ quan phục vụ, vừa là cơ quan tham mưu tổng hợp. Tôi rất đồng tình với báo cáo bằng hình ảnh của VPQH, thể hiện qua nhiều con số và xin nhấn mạnh một số điểm để làm nổi bật hơn kết quả đạt được.
Thứ nhất, năm 2023, chúng ta thấy khối lượng công việc nhiều hơn, có thể nói là nhiều nhất từ đầu nhiệm kỳ đến nay. Và tự con số đã “biết nói” khi năm 2023 chúng ta tổ chức 5 kỳ họp của Quốc hội, trong khi theo quy định của pháp luật một năm Quốc hội có 2 kỳ họp và cả một khóa Quốc hội có 10 kỳ họp thường kỳ; nhưng riêng năm nay chúng ta tổ chức 2 kỳ họp thường kỳ, 3 kỳ họp bất thường, 16 phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, chưa kể các phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội giữa 2 đợt của Kỳ họp thứ Năm và Kỳ họp thứ Sáu để tiếp thu, giải trình các nội dung trình Quốc hội biểu quyết tại đợt 2. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng họp ngày, họp đêm. Riêng tiếp khách quốc tế là 251 cuộc, sôi động ngay từ đầu năm đến cuối năm. Năm ngoái, xông đất Việt Nam là một Chủ tịch Quốc hội và bây giờ chúng ta cũng chuẩn bị đón một Chủ tịch Quốc hội nữa ngay sau nghỉ Tết dương lịch. Vì thế, một số nhà báo có hỏi tôi vì sao Quốc hội đến khuya vẫn sáng đèn, làm việc xuyên nghỉ lễ, nghỉ tết, xuyên cả nghỉ cuối tuần? Đó là bởi, việc nhiều như thế thì phải làm nhiều hơn. Quốc hội quyết sách dựa trên sự chuẩn bị của các cơ quan, mà VPQH là tất cả các cơ quan, đều liên quan đến các tổ chức và hoạt động của Quốc hội.
Thứ hai, tính chất phức tạp và độ khó cũng nhiều hơn. Ví dụ như dự án Luật Đất đai (sửa đổi) và dự án Luật Tổ chức tín dụng (sửa đổi), đến “phút bù giờ” chúng ta vẫn cân nhắc và quyết định chưa thông qua như dự kiến chương trình tại Kỳ họp thứ Sáu, đến giữa tháng 1.2024, chúng ta sẽ tiếp tục xem xét trên cơ sở nguyên tắc “lấy chất lượng làm đầu”, nhưng cũng đáp ứng đòi hỏi, yêu cầu cấp bách của cuộc sống. Rất kỹ lưỡng. Rất kỳ công… Hai dự án Luật này trong tuần tới sẽ được Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến chính thức xem có đủ điều kiện để trình ra Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp bất thường tới đây hay không, trên cơ sở bảo đảm tối đa yêu cầu về mặt chất lượng…
Riêng dự án Luật Đất đai (sửa đổi) hiện vẫn đang được Ủy ban Kinh tế cùng với Bộ Tài nguyên và Môi trường, Thường trực Ủy ban Pháp luật và các cơ quan hữu quan… làm ngày, làm đêm để chuẩn bị cho kịp với tiến độ. Độ khó, độ phức tạp cao hơn nhiều và yêu cầu cấp bách hơn, chúng ta đã biến những hoạt động “bất thường” thành “bình thường”, đúng như dự báo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đến nay đã tổ chức 4 kỳ họp bất thường và đang chuẩn bị cho Kỳ họp bất thường lần thứ Năm. Thế giới và khu vực thay đổi nhanh chóng, phức tạp, khó lường, trong khi đó chúng ta là nước có độ mở lớn thì tác động của thế giới và khu vực vào nước ta cũng rất lớn, nếu không thích ứng, không linh hoạt và không nhanh thì không thể theo kịp. Chúng ta cần linh hoạt, bám sát yêu cầu của Trung ương, chỉ đạo của Bộ Chính trị để đáp ứng yêu cầu thực tiễn của đất nước.
Thứ ba, hoạt động của Quốc hội cũng như sự cố gắng, nỗ lực của các cơ quan thuộc VPQH đồng đều hơn, rộng khắp hơn, toàn diện hơn. Năm nay các cơ quan, đơn vị đều có những kết quả tốt hơn, thực hiện được yêu cầu “năm sau phải tốt hơn năm trước” của đồng chí Tổng Bí thư và các đồng chí Lãnh đạo Đảng, Nhà nước. Nhiều việc như vậy nhưng “tốt hơn năm trước” và đáng mừng ở chỗ là đồng đều và toàn diện hơn. Từ lập pháp cũng tốt hơn, giám sát tối cao khởi sắc hơn, quyết định các vấn đề quan trọng của quốc gia rất nhanh chóng và thiết thực. Không quyết sách như thế thì hệ thống giao thông và đường cao tốc lấy tiền ở đâu để làm? Mọi chi phí phải từ quyết sách của Quốc hội và muốn làm nhanh thì cần có những cơ chế, chính sách đặc thù. Công tác kiểm tra, giám sát được thúc đẩy hơn. Như vậy, có thể thấy vai trò quyết sách của Quốc hội nhằm thể chế hóa kịp thời các chủ trương và chỉ đạo của Trung ương, biến thành hành động thực tế của các bộ, ngành, địa phương. Vừa qua Quốc hội cũng đã quyết định một số cơ chế, chính sách đối với 21 dự án quan trọng, trọng điểm quốc gia.
Thứ tư, chất lượng và hiệu quả công việc tốt hơn, cao hơn, trong đó có một số việc phải nói là hoàn hảo, như Hội nghị Nghị sĩ trẻ toàn cầu lần thứ 9. Chủ tịch Liên minh Nghị viện Thế giới nói là chỉ dùng mấy từ để nói đến Hội nghị này, đó là “tuyệt vời” và “hoàn hảo”; ông cũng nói một câu rất sâu sắc, “theo tôi không có gì từ trên trời rơi xuống, trừ mưa, mà thành công hoàn hảo như thế này là vai trò của nước chủ nhà…”. Hay, như Luật Nhà ở (sửa đổi) được Hiệp hội Bất động sản TP. Hồ Chí Minh đánh giá bằng văn bản, trong đó khẳng định, đây là bộ luật về nhà ở tốt nhất trong 30 năm nay. Báo Đại biểu Nhân dân cũng đã dẫn lại ý kiến này. Đó là một số ví dụ.
Hơn nữa, mọi việc của VPQH ngày càng chuyên nghiệp và hiệu quả hơn. Chúng ta đang hướng tới một Quốc hội ngày càng phát huy dân chủ, tăng tính pháp quyền, hoạt động hướng theo chuyên nghiệp, thì VPQH không chuyên nghiệp làm sao Quốc hội chuyên nghiệp được. Năm nay, quy trình, quy phạm chuẩn mực hơn, phong cách, thái độ làm việc chuyên nghiệp hơn, hiệu quả hơn.
Ngoài ra, nói đến tính chuyên nghiệp cũng cần nhắc đến Diễn đàn Kinh tế - xã hội Việt Nam do Ủy ban Kinh tế chủ trì với quy mô rất lớn, nội dung sâu sắc, kết quả hữu ích, tổ chức chuyên nghiệp và bây giờ đã có thương hiệu.
Năm 2023 cũng là năm có nhiều việc “lần đầu tiên”. Ví dụ như lần đầu tổ chức Giải Diên Hồng lần thứ nhất thành công tốt đẹp; lần đầu tiên tổ chức Hội nghị toàn quốc triển khai luật, nghị quyết do Quốc hội ban hành nhằm quán triệt quan điểm và chỉ đạo của Trung ương là “gắn chặt việc xây dựng pháp luật với việc tổ chức thi hành pháp luật”; lần đầu tiên tổ chức Diễn đàn Người lao động; lần đầu tiên tổ chức phiên họp giả định Quốc hội Trẻ em; lần đầu tiên đưa nội dung về công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo ra thảo luận trực tiếp tại Quốc hội, được cử tri và Nhân dân hoan nghênh.
Trong các thành tựu chung cả về lập pháp, giám sát tối cao, quyết định các vấn đề quan trọng của quốc gia, công tác dân nguyện, công tác đối ngoại của Quốc hội năm nay cũng rất sôi động và thành công, là hoạt động đối ngoại nhà nước nhưng đối ngoại Quốc hội cũng có tính chất đối ngoại nhân dân rất sâu sắc; một trong những thành công nhất của Việt Nam trong năm 2023 là hoạt động đối ngoại, thì có đóng góp tích cực của đối ngoại nghị viện. Bên cạnh đó, công tác thông tin, báo chí và truyền thông có nhiều đổi mới và khởi sắc, đạt nhiều kết quả tích cực. Báo Đại biểu Nhân dân và Truyền hình Quốc hội Việt Nam được giới báo chí khen ngợi rất nhiều; các nền tảng trực tuyến của Báo Đại biểu Nhân dân và Truyền hình Quốc hội Việt Nam được tương tác và tiếp cận rất nhiều. Báo Đại biểu Nhân dân cũng đã được đưa lên các chuyến bay của Hãng hàng không quốc gia Việt Nam, được nhiều nơi quan tâm và khen ngợi.
Một nội dung ấn tượng nữa trong năm nay là công tác cán bộ, công tác xây dựng Đảng. Về thiết chế, năm ngoái Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Nghị quyết về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của VPQH để từng bước chuẩn hóa nội dung này. Năm nay, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã ban hành Nghị quyết về nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Ban Thư ký, để tạo hành lang pháp lỹ rõ ràng phục vụ các công tác của Tổng Thư ký Quốc hội. Năm nay, VPQH cũng đã làm được nhiệm vụ rất quan trọng là thi tuyển và xét tuyển cán bộ, công chức, với chất lượng rất tốt, bổ sung cho lực lượng còn thiếu hụt, đáp ứng được nhu cầu công việc của VPQH.
Công tác phối hợp giữa 4 Văn phòng Trung ương và các cơ quan, tổ chức hữu quan đạt kết quả tốt hơn, được các cơ quan ghi nhận và đánh giá cao.
Tôi cơ bản tán thành với 11 nhiệm vụ trọng tâm nêu trong báo cáo bằng hình ảnh của VPQH, mong muốn chúng ta đã tốt rồi thì cố gắng năm tới tốt hơn, khối lượng công việc chắc chắn không giảm đi nhưng chất lượng phải tốt hơn và đề nghị các đồng chí quan tâm thêm một số vấn đề.
Thứ nhất, đề nghị các đồng chí tiếp tục rà soát để hoàn thiện tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu bên trong của các đơn vị trực thuộc. Trên cơ sở đó, hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ, phân công, phân nhiệm cụ thể lại, gắn với việc xác định, xây dựng vị trí việc làm. Đây là công việc để chuẩn bị cho cải cách tiền lương, không làm không được. Theo đó, tới đây chúng ta sẽ trả lương theo vị trí việc làm, chứ không phải là “sống lâu lên lão làng”. Cải cách tiền lương là cải cách căn bản và triệt để chứ không phải chỉ là tăng lương. Cho nên, mỗi vị trí việc làm, tiêu chuẩn chức danh hoàn thiện như thế nào để sau đó tuyển dụng cán bộ phải theo vị trí việc làm. Đã theo vị trí việc làm là không có anh này chồng lên anh kia, tránh trường hợp việc của mình không làm, đi soi về người khác, hoặc việc chính của mình không làm đi làm việc đâu đâu.
Thứ ba, đề nghị các đồng chí tiếp tục rà soát để quy chuẩn hóa, tiêu chuẩn hóa, quy chế hóa mọi công việc, quy trình, thủ tục của các vụ, các đơn vị. Muốn chuyên nghiệp thì phải thực hiện việc này.
Thứ tư, tiếp tục công tác xây dựng Đảng và xây dựng hệ thống chính trị, đẩy mạnh và làm tốt hơn các hoạt động của Công đoàn, Đoàn thanh niên, Hội Cựu chiến binh… Tăng cường công tác quản lý cán bộ, đảng viên - đây là công việc rất hệ trọng; chống diễn biến, chống chuyển hóa là ở ngay cơ quan đầu não Trung ương. Tăng cường công tác bảo vệ chính trị nội bộ và bảo vệ bí mật Nhà nước - đây là nhiệm vụ trọng tâm.
Thứ năm, tăng cường công tác quản lý tài chính, tài sản công.
Thứ sáu, đề nghị VPQH tính toán, có giải pháp quan tâm hơn đến đời sống vật chất, tinh thần cho cán bộ, cho anh em. Chúng ta cần nghiên cứu kỹ các chính sách trong Luật Nhà ở năm 2023, nhất là chính sách nhà ở xã hội, và trong phạm vi chính sách của Nhà nước thì phải tính toán như thế nào để anh em yên tâm công tác… Chúng ta cũng cần xem vấn đề thanh toán làm đêm, làm thêm giờ như thế nào cho đúng chính sách, chế độ, nhưng phải công bằng, công khai, minh bạch. Tới đây, trong chính sách tiền lương, ngoài lương chính, lương phụ còn có 10% Quỹ dưỡng liêm, áp dụng chung cho toàn quốc, phân bổ theo từng cơ quan, Thủ trưởng được phép sử dụng 10% này, chứ không phải cứ cào bằng, anh nào làm tốt thì sẽ có 10% dưỡng liêm, anh nào làm không được thì phạt, thậm chí không được đồng hỗ trợ nào.
Thứ bảy, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong hoạt động của VPQH. Việc nhiều lên mà người chỉ có thế, cho nên giải pháp duy nhất, tất yếu là phải tăng cường ứng dụng thông tin, đẩy mạnh Đề án Quốc hội điện tử, Quốc hội số… Qua đó, nâng cao năng suất, giải quyết mâu thuẫn giữa khối lượng công việc ngày càng tăng, tính chất công việc ngày càng phức tạp, độ khó cao, tính cấp bách, yêu cầu lớn, và nâng cao trình độ, năng lực cho cán bộ thông qua tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng… theo đề án của Trung ương, của các cơ quan...
Thứ tám, triển khai quyết liệt các công việc chuẩn bị kỷ niệm 80 năm Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam.
_________
* Đầu đề do Báo Đại biểu Nhân dân đặt
