Thể chế là một trong những vấn đề quan trọng quyết định sự hấp dẫn nhà đầu tư hay không. Việc ông chủ Tập đoàn Nvidia - tập đoàn bán dẫn khổng lồ của Mỹ đến Việt Nam rất sớm nhưng lại xây dựng trung tâm dữ liệu AI ở Indonesia; hay mới đây, Google quyết định đầu tư 1 tỷ USD xây dựng trung tâm dữ liệu ở Thái Lan mà ĐBQH, Thượng tọa Thích Đức Thiện (Điện Biên) vừa chia sẻ trong phiên họp tổ tại Kỳ họp thứ Tám là điều chúng ta cần hết sức suy ngẫm. Bởi, nếu không có chính sách tạo điều kiện hỗ trợ đủ hấp dẫn nhà đầu tư, chính chúng ta sẽ bỏ lỡ các cơ hội thu hút những nhà đầu tư chiến lược.
Mặc dù đã có những cải thiện đáng kể, nhưng thủ tục đầu tư của chúng ta vẫn còn có những hạn chế. Thủ tục đầu tư không chỉ được “gói gọn” trong Luật Đầu tư mà còn rải rác ở nhiều luật khác nhau như: đất đai, xây dựng, môi trường, chuyển giao công nghệ, phòng cháy chữa cháy… Điều này gây không ít khó khăn cho các doanh nghiệp, các nhà đầu tư khi thực hiện không ít các thủ tục ở các lĩnh vực liên quan.
Để tạo điều kiện phát huy tiềm năng thế mạnh về kinh tế, thời gian qua Quốc hội đã ban hành nhiều cơ chế chính sách đặc thù đối với một số địa phương như: TP. Hồ Chí Minh, Khánh Hòa, Đà Nẵng,... trong đó có chính sách để thu hút các nhà đầu tư chiến lược đầu tư nghiên cứu và hỗ trợ chuyển giao công nghệ cao trong lĩnh vực công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, công nghệ tự động hóa, năng lượng sạch... Tuy vậy, các dự án trên thực hiện theo các thủ tục đầu tư thông thường được quy định trong pháp luật về đầu tư, đấu thầu, đất đai, xây dựng, môi trường, phòng cháy chữa cháy...
Đó là chưa kể mỗi thủ tục lại có yêu cầu riêng về hồ sơ, trình tự và thời gian, một số thủ tục phải thực hiện tuần tự theo kiểu “kết quả của thủ tục này là đầu vào của thủ tục khác". Thời gian trung bình để thực hiện đầy đủ các thủ tục nêu trên kéo dài từ khoảng 250 ngày đến 350 ngày, nhưng trên thực tế, thời gian thực hiện thủ tục có thể kéo dài hơn, bởi độ trễ vì phải hoàn thiện các hồ sơ và tài liệu có liên quan.
Theo đó, nếu chúng ta không sớm cắt giảm tầng nấc thủ tục trung gian thì câu chuyện nhà đầu tư chiến lược đến rồi lại đi cũng là điều dễ hiểu!
Nhằm gỡ “nút thắt” này, dự thảo Luật đã phân quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Thủ tướng Chính phủ cho UBND cấp tỉnh đối với dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng khu công nghiệp, khu chế xuất... Cùng với đó, dự thảo Luật cũng bổ sung quy định về thủ tục đầu tư đặc biệt. Thủ tục này được áp dụng đối với một số dự án thuộc lĩnh vực đổi mới sáng tạo, công nghiệp bán dẫn và các lĩnh vực công nghệ cao, sản phẩm công nghệ cao được ưu tiên đầu tư phát triển tại khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao và khu kinh tế theo quy trình đăng ký đầu tư tại các Ban Quản lý để cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư trong thời hạn 15 ngày.
Như vậy, nhà đầu tư không phải thực hiện một số thủ tục để được cấp phép, chấp thuận hoặc phê duyệt trong 3 lĩnh vực cần sử dụng nhiều thời gian thực thủ tục hành chính là xây dựng, bảo vệ môi trường và phòng cháy, chữa cháy (dự kiến có thể cắt giảm thời gian thực hiện thủ tục hành chính đến 260 ngày). Với quy định này, dự thảo Luật được đánh giá là có sự đột phá về thủ tục, theo hướng chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm nhằm đơn giản hóa thủ tục đầu tư, rút ngắn thời gian triển khai dự án để tạo cơ chế thuận lợi, cạnh tranh nhằm thu hút các nhà đầu tư chiến lược.
Phân cấp, phân quyền để tăng tính chủ động, tự quyết và tự chịu trách nhiệm cho địa phương để giảm thiểu được tầng nấc thủ tục trung gian là rất cần thiết. Tuy nhiên, để đủ lý lẽ thuyết phục các đại biểu Quốc hội, Chính phủ cần có đánh giá tác động toàn diện của việc phân cấp này. Và như Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, “thủ tục đầu tư đặc biệt thì thế nào là đặc biệt, phải phân tích làm rõ”. Cùng với đó, bổ sung chế tài gắn trách nhiệm cụ thể, xử lý vi phạm nhằm bảo đảm tính khả thi và hiệu quả trong triển khai thực hiện, nhất là đối với các dự án lớn, quan trọng, có tính chất đặc biệt.
Doanh nghiệp, nhà đầu tư kỳ vọng rất nhiều vào luật này bởi khi cơ chế, chính sách được khơi thông, “đại bàng” ắt sẽ đến làm tổ!
