Quy trình thảo luận, xem xét thông qua luật tại kỳ họp

Theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (đã được sửa đổi, bổ sung), quy trình lập pháp của QH là trình tự, thủ tục mà Quốc hội, ĐBQH và các chủ thể khác phải tuân theo trong quá trình xây dựng luật.

      Theo đó, quy trình lập pháp bao gồm nhiều giai đoạn khác nhau, trong đó có các giai đoạn (bước) cơ bản sau: Lập quyết định chương trình xây dựng luật; Xây dựng dự án luật: thuộc trách nhiệm của ban soạn thảo và cơ quan tổ chức, ĐBQH trình dự án luật (gọi chung là cơ quan trình dự án luật); Thẩm tra dự án luật; UBTVQH xem xét, cho ý kiến về dự án luật; Trình QH dự án luật; Lấy ý kiến nhân dân về dự án luật (nếu QH quyết định lấy ý kiến nhân dân về dự án luật); Thảo luận, xem xét thông qua dự án luật; Công bố luật. Các bước của quy trình lập pháp nêu trên có quan hệ rất mật thiết với nhau, chất lượng từng bước của quy trình có ý nghĩa rất quan trọng tới chất lượng của đạo luật, trong đó trình tự, thủ tục (quy trình), thảo luận, xem xét thông qua luật có tính quyết định, thể hiện kết quả của quá trình thực hiện quy trình lập pháp.
      Theo quy định tại Điều 45, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật thì tùy theo tính chất, nội dung của dự án luật, QH có thể xem xét, thông qua dự án luật tại một hay hai kỳ họp. 
      Dự án luật được xem xét, thông qua tại một kỳ họp của QH theo trình tự như sau:
      Đại diện cơ quan trình dự án luật thuyết trình về dự án luật tại phiên họp toàn thể của Quốc hội;
      Đại diện cơ quan thẩm tra trình bày báo cáo thẩm tra về dự án luật tại phiên họp toàn thể của Quốc hội;
      QH thảo luận dự án luật tại phiên họp toàn thể về những nội dung cơ bản, những vấn đề lớn còn ý kiến khác nhau. Dự án luật có thể được các ĐBQH thảo luận ở tổ, Đoàn ĐBQH trước khi thảo luận tại phiên họp toàn thể, UBTVQH chỉ đạo Đoàn thư ký kỳ họp tổng hợp ý kiến của ĐBQH. Trong phiên thảo luận, trường hợp cần thiết, QH biểu quyết một số nội dung của dự luật để làm cơ sở cho việc chỉnh lý;
      - UBTVQH chỉ đạo cơ quan chủ trì thẩm tra, cơ quan trình dự án luật, Ủy ban Pháp luật, Bộ Tư pháp và các cơ quan hữu quan khác tiếp thu, chỉnh lý dự án luật, cho ý kiến về việc tiếp thu chỉnh lý dự thảo luật và thông qua Báo cáo giải trình, tiếp thu chỉnh lý dự thảo luật;
      - UBTVQH báo cáo QH về việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật;
      - QH nghe đọc dự thảo luật đã được chỉnh lý, thảo luận, biểu quyết thông qua một số nội dung còn có ý kiến khác nhau và biểu quyết thông qua dự thảo luật.
      Dự án luật được xem xét thông qua tại hai kỳ họp của QH theo trình tự như sau:
      Tại kỳ họp lần trước của Quốc hội
      - Đại diện cơ quan trình dự án luật thuyết trình về dự án luật tại phiên họp toàn thể của Quốc hội;
      -  Đại diện cơ quan thẩm tra trình bày báo cáo thẩm tra về dự án luật tại phiên họp toàn thể của Quốc hội;
      - QH thảo luận dự án luật tại phiên họp toàn thể về những nội dung cơ bản, những vấn đề lớn còn có ý kiến khác nhau. Dự án luật có thể được các ĐBQH thảo luận ở tổ, Đoàn ĐBQH trước khi thảo luận tại phiên họp toàn thể; UBTVQH chỉ đạo Đoàn thư ký kỳ họp tổng hợp ý kiến của ĐBQH và chuẩn bị những nội dung cơ bản của dự án luật để trình QH biểu quyết làm cơ cở cho việc chỉnh lý.
      Sau kỳ họp lần trước của QH (giữa hai kỳ họp)
      - UBTVQH tổ chức lấy ý kiến nhân dân, các ngành các cấp về dự thảo luật (theo quyết định của QH hoặc tùy theo tính chất, nội dung của dự án luật);
      - UBTVQH chỉ đạo việc tập hợp ý kiến về dự án luật và chỉ đạo cơ quan chủ trì thẩm tra, cơ quan trình dự án luật, Ủy ban Pháp luật, Bộ tư pháp và các cơ quan hữu quan khác tiếp thu chỉnh lý dự thảo luật; cho ý kiến về việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật và thông qua báo cáo giải trình tiếp thu chỉnh lý dự thảo luật.
      Tại kỳ họp kế tiếp của Quốc hội
      - UBTVQH báo cáo QH về việc tiếp thu chỉnh lý dự thảo luật;
      - QH nghe đọc dự thảo luật đã được chỉnh lý, thảo luận, biểu quyết thông qua một số nội dung còn ý kiến khác nhau và biểu quyết thông qua dự án luật;
      Bên cạnh những quy định có tính chất bắt buộc về trình tự, thủ tục của quy trình thảo luận, xem xét thông qua luật còn có những quy định mang tính tùy nghi như UBTVQH có thể tổ chức Hội nghị ĐBQH hoạt động chuyên trách để thảo luận, góp ý kiến về dự án luật; Yêu cầu Đoàn ĐBQH tổ chức để ĐBQH thảo luận, góp ý kiến về dự án luật tại địa phương... 
      Ngoài ra, theo Điều 34a Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Ủy ban Pháp luật của QH có trách nhiệm bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và tính thống nhất của hệ thống pháp luật đối với các dự án luật trước khi trình QH xem xét thông qua bằng các hoạt động tham gia thẩm tra, tham gia chỉnh lý dự án luật, báo cáo QH khi có ý kiến khác với cơ quan trủ trì thẩm tra về tính hợp hiến, hợp pháp và tính thống nhất của hệ thống pháp luật đối với dự án luật.
      Các quy định về quy trình lập pháp của QH được trình bày ở trên, trên thực tiễn đã tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho việc đổi mới hoạt động lập pháp của QH trong nhiệm kỳ QH khóa XI vừa qua. Kết quả cho thấy: Luật và Bộ luật mà QH khóa XI thông qua đã tăng về số lượng và nâng lên về chất lượng, đáp ứng yêu cầu quản lý xã hội, phát triển đất nước và hội nhập kinh tế quốc tế. Riêng số lượng, 84 Luật, Bộ luật, QH khóa XI thông qua  gấp hơn hai lần so với QH khóa X (QH khóa X thông qua 34 Luật và Bộ luật; QH khóa IX thông qua 41 Luật, Bộ luật; QH khóa VIII thông qua 32 Luật, Bộ luật; từ khóa I đến khóa X thông qua 136 Luật, Bộ luật). Tại Báo cáo công tác của QH nhiệm kỳ khóa XI và Báo cáo tổng kết công tác nhiệm kỳ khóa XI của các cơ quan của QH đã khẳng định kết quả đạt được trong hoạt động xây dựng pháp luật của QH khóa XI thể hiện sự nỗ lực cao của Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan hữu quan khác trong việc chuẩn bị dự án luật, thẩm tra dự án luật, chỉnh lý dự thảo luật, thảo luận, thông qua luật.

Nguyễn Thị Bắc

Luật trong cuộc sống

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị giải trình làm rõ những vấn đề Đoàn giám sát nêu
Luật trong cuộc sống

Tiếp tục sửa đổi các luật liên quan để gỡ khó cho thị trường bất động sản

Sau khi làm việc với 12 tỉnh, thành phố, 8 bộ, ngành, Đoàn giám sát chuyên đề của Quốc hội về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội từ năm 2015 đến hết năm 2023” đã có cuộc làm việc với Chính phủ vào chiều 13.9.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị
Luật trong cuộc sống

Cần cơ chế phù hợp, xử lý dứt điểm các dự án đang đình trệ

Cơ chế giải quyết phù hợp, xử lý dứt điểm đối với các dự án bất động sản gặp khó khăn, vướng mắc pháp lý, đình trệ do triển khai thực hiện, nhiều dự án kéo dài, pháp luật qua các thời kỳ có nhiều thay đổi. Đây là vấn đề được các thành viên Đoàn giám sát của Quốc hội, đại diện các bộ, ngành tập trung phân tích tại cuộc làm việc với Chính phủ về quản lý thị trường bất động sản, phát triển nhà ở xã hội.

Tài liệu của HĐND, UBND cấp xã phải nộp vào lưu trữ lịch sử
Luật trong cuộc sống

Tài liệu của HĐND, UBND cấp xã phải nộp vào lưu trữ lịch sử

Tại họp báo công bố Lệnh của Chủ tịch Nước về các luật được thông qua tại Kỳ họp thứ Bảy, Cục trưởng Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước Đặng Thanh Tùng nêu rõ, tài liệu của HĐND, UBND cấp xã phải nộp vào lưu trữ lịch sử. Quy định này xuất phát từ thực tế khối lượng hồ sơ, tài liệu được lưu trữ tại cấp xã rất lớn, trong khi đó, nguồn lực về con người, cơ sở vật chất dành cho công tác này rất hạn chế, dẫn đến việc lưu trữ tại nhiều địa phương không bảo đảm.

Tác động tích cực đến thị trường bất động sản
Luật trong cuộc sống

Tác động tích cực đến thị trường bất động sản

TheoLuật sư HOÀNG TUẤN VŨ, Công ty Luật TNHH Tuệ Anh, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội, Luật Đất đai năm 2024 có nhiều quy định thiết thực, hợp lý, chắc chắn khi có hiệu lực thi hành sẽ tác động đáng kể đến thị trường bất động sản, đáp ứng mong đợi của chính quyền, doanh nghiệp và người dân.

Quy định chuyển tiếp bảo vệ lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất
Luật trong cuộc sống

Quy định chuyển tiếp bảo vệ lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất

Luật Đất đai (sửa đổi) được Quốc hội Khóa XV thông qua tại Kỳ họp bất thường lần thứ Năm được xem là bước tiến lớn trong việc hoàn thiện thể chế, chính sách về quản lý và sử dụng đất đồng bộ; đồng thời, khắc phục tình trạng lãng phí, hoang hóa, ô nhiễm, suy thoái và những tồn tại, vướng mắc về quản lý và sử dụng đất do lịch sử để lại. Đặc biệt, khi Luật có hiệu lực, những quy định chuyển tiếp vẫn bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp cho người sử dụng đất theo hướng có lợi nhất.

Bảo đảm quyền lợi hơn cho người dân có đất bị thu hồi
Luật trong cuộc sống

Bảo đảm quyền lợi hơn cho người dân có đất bị thu hồi

Luật Đất đai (sửa đổi) được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp bất thường lần thứ Năm, Quốc hội Khóa XV được xem là đạo luật quan trọng, bởi với nhiều điểm mới, Luật sẽ tác động và ảnh hưởng đến hầu hết mọi mặt của đời sống xã hội, nhất là việc bảo đảm quyền lợi hơn cho người dân có đất bị thu hồi. Theo đó, kỳ vọng khi Luật chính thức có hiệu lực và đi vào cuộc sống, cả người dân, doanh nghiệp, các tổ chức khác và Nhà nước đều được hưởng lợi.

Giảm tỷ lệ cổ phần của cổ đông lớn có giảm tỷ lệ sở hữu chéo ngân hàng không?
Luật trong cuộc sống

Giảm tỷ lệ cổ phần của cổ đông lớn có giảm tỷ lệ sở hữu chéo ngân hàng không?

Để ngăn chặn tình trạng sở hữu chéo, gây nhiều hệ lụy cho hệ thống ngân hàng, dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) cần tiếp tục hoàn thiện nhiều nội dung. Trong đó, có các quy định về những cá nhân, tổ chức là cổ đông của ngân hàng; công bố thông tin; quản trị ngân hàng; cơ chế thanh tra, giám sát…

Xây dựng và hoàn thiện pháp luật về từ thiện nhân đạo
Luật trong cuộc sống

Xây dựng và hoàn thiện pháp luật về từ thiện nhân đạo

Cuối năm 2021, trước một số vấn đề phát sinh, Chính phủ đã ban hành Nghị định 93/2021 có nhiều bổ sung, sửa đổi so với Nghị định 64/2008, góp phần quản lý chặt chẽ hơn hoạt động từ thiện nhân đạo của các cơ quan, đơn vị, tổ chức và cá nhân. Nhưng, với sự thay đổi của hoạt động từ thiện ở nước ta hiện nay và xu hướng trên thế giới, tại Hội thảo vừa được Viện Nghiên cứu lập pháp tổ chức, các chuyên gia cho rằng, phải có cơ sở pháp lý đầy đủ để thực hiện hoạt động từ thiện nhân đạo.

Bài cuối: Pháp quyền, dân chủ và đạo đức - ba nhân tố căn bản trên lộ trình đổi mới thể chế
Bảo vệ nền tảng tư tưởng Đảng

Bài cuối: Pháp quyền, dân chủ và đạo đức - ba nhân tố căn bản trên lộ trình đổi mới thể chế

TS. NHỊ LÊ - Nguyên Phó Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản

Trọng sự thứ năm, đó là nắm chắc và phát triển đạo đức làm nền móng nhằm nâng cao văn hóa chính trị phát triển trong văn hóa dân tộc thực thi đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền dân chủ, văn minh và tiến bộ.

Hoàn thiện cơ chế giám sát thực thi các cam kết quốc tế
Quốc hội và Cử tri

Hoàn thiện cơ chế giám sát thực thi các cam kết quốc tế

Quốc hội không chỉ có vai trò quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý cho việc tổ chức thực hiện các cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên mà cần hướng tới hoàn thiện cơ chế giám sát thực thi các cam kết này một các hiệu quả, coi việc giám sát là động lực để cải cách và đổi mới. Đây là nội dung được nhiều đại biểu thảo luận tại Hội thảo “Thực hiện và giám sát thực hiện chính sách, pháp luật theo các cam kết quốc tế về môi trường và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong hiệp định CPTPP và EVFTA” do Viện Nghiên cứu lập pháp thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức mới đây.

Tọa đàm “Tiếp tục đổi mới, nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả công tác dân nguyện”
Luật trong cuộc sống

Tọa đàm “Tiếp tục đổi mới, nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả công tác dân nguyện”

Là cầu nối trực tiếp giữa Nhân dân với Quốc hội, hoạt động dân nguyện có vai trò đặc biệt quan trọng, góp phần vào việc phản ánh đầy đủ, kịp thời tâm tư, nguyện vọng của cử tri với Quốc hội. Từ đó, không ngừng phát huy quyền làm chủ mọi mặt của Nhân dân, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

Chưa lường hết sự phức tạp trong lập quy hoạch tích hợp
Luật trong cuộc sống

Chưa lường hết sự phức tạp trong lập quy hoạch tích hợp

Từng “nếm trải” những đắng cay của sự chồng chéo, xung đột giữa các quy hoạch ngành, quy hoạch sản phẩm cũ từ thực tiễn công tác tại địa phương nên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN - PTNT) Lê Minh Hoan cho biết, ông đặt nhiều kỳ vọng vào các quy hoạch tích hợp được xây dựng theo tinh thần của Luật Quy hoạch. Tuy vậy, công tác lập quy hoạch thời gian qua có nhiều lúng túng, chậm trễ mà "nguồn cơn", theo ông là bởi hiện chưa có sự tiếp cận đồng bộ về triết lý, phương pháp luận trong lập quy hoạch tích hợp.
Phát huy giá trị của kết quả nghiên cứu khoa học
Luật trong cuộc sống

Phát huy giá trị của kết quả nghiên cứu khoa học

Cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ tại Phiên họp thứ Tám vừa qua, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, dự thảo Luật đã xác định cơ chế phân chia hợp lý lợi ích giữa Nhà nước, tác giả và tổ chức chủ trì đối với các kết quả nghiên cứu từ nhiệm vụ khoa học, công nghệ sử dụng ngân sách nhà nước. Các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị, cần tiếp tục nghiên cứu mở rộng quyền chuyển giao công nghệ đối với những kết quả nghiên cứu sử dụng ngân sách nhà nước, nhằm phát huy giá trị của kết quả nghiên cứu khoa học.